Όταν προηγείται η πράξη καί έπεται η θεωρία
Από τόν μακαριστό πλέον Μητροπολίτη Σερβίων καί Κοζάνης Διονύσιο Ψαριανό “Λόγος εις τούς Τρείς Ιεράρχες”, 21 Ιαν. 1983, όπου διαβάζει κανείς (1)
«ιγ’. Πιστεύεται πὼς ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἦταν ἄπραγος ἄνθρωπος. Ἀλλὰ κάθε ἄλλο. Ὁ Γρηγόριος ἦταν πραγματικὰ μαχητὴς καὶ ἀξίωμά του ἦταν τὸ «πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις». Αὐτὸ θὰ πῆ πὼς ἀπὸ τὴν πράξη πρέπει νὰ ξεκινήσουμε κι ἐπάνω στὴν πράξη καὶ τὴν πείρα πρέπει νὰ στηρίξουμε καὶ νὰ χτίσουμε τὴ θεολογικὴ γνώση καὶ τὴ θεωρητικὴ σοφία. Τέτοια εἶναι ἡ θεολογία καὶ ἡ σοφία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας· πρῶτα ζωὴ κι ὕστερα θεολογία, πρῶτα πράξη κι ὕστερα θεωρία. Μέσ’ ἀπὸ τὴν πράξη καὶ τὸ «πάθος» βγαίνει τὸ «μάθος», καθὼς τὸ διδάσκει ὁ χορὸς στὴν ἀρχαία τραγωδία, ὅταν ὑμνῆ τὸ Θεό, «τὸν πάθει τὸ μάθος θέντα καὶ βροτοὺς ὁδώσαντα…». Αὐτὸς εἶναι ὁ δρόμος τῶν ἀληθινὰ σοφῶν καὶ τῶν ἁγίων, ποὺ τὸν ἤξερε καλὰ ὁ ἅγιος Γρηγόριος.»
Σχόλιο (ανανέωση μέ δεύτερο σχόλιο)
Σχετικά μέ «τὸ ἀξίωμα πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις», η τοποθέτηση τού μακαριστού Μητροπολίτη : “Αὐτὸ θὰ πῆ πὼς ἀπὸ τὴν πράξη πρέπει νὰ ξεκινήσουμε κι ἐπάνω στὴν πράξη καὶ τὴν πείρα πρέπει νὰ στηρίξουμε καὶ νὰ χτίσουμε τὴ θεολογικὴ γνώση καὶ τὴ θεωρητικὴ σοφία”, κατά τήν γνώμη τού γράφοντος είναι λάθος. Η θεωρία ζωής (θεολογική γνώση, θεωρητική σοφία) προηγείται πάντα καί έπεται η πράξη, η χαρακτηριζομένη από τόν Αγ. Γρηγόριο τόν Θεολόγο «ἐπίβασις».
Άν η «ἐπίβασις» (πράξη) προηγείται τής θεωρίας (θεολογική γνώση, θεωρητική σοφία), τότε μόνη σωτηρία είναι η μετάνοια, η οποία είναι ανέφικτη μετά θάνατον. Βλέπε τήν περίπτωση τού Αβεσσαλώμ (2). Παράδειγμα, οι “επιβαίνοντες” τής Ιατρικής Επιστήμης, οφείλουν πρωτίστως νά διδαχθούν τά περί αυτήν θεωρητικά, θεολογικά, έπειτα δέ νά ασκήσουν τήν ιατρική πράξη – «ἐπίβασις».
«Μέσ’ ἀπὸ τὴν πράξη καὶ τὸ “πάθος” βγαίνει τὸ “μάθος”, καθὼς τὸ διδάσκει ὁ χορὸς στὴν ἀρχαία τραγωδία» (Μ. Διονύσιος Ψαριανός)
Σχόλιο
«τὸν πάθει τὸ μάθος θέντα καὶ βροτοὺς ὁδώσαντα…», δέν σημαίνει “πάθε γιά νά μάθεις”. Σημαίνει, κατά τούς αγίους καί τήν Εκκλησία, μάθε γιά νά μήν πάθεις. Τό βάρος εδώ τίθεται εις «τὸ μάθος θέντα καὶ βροτοὺς ὁδώσαντα», όχι στό πάθος.
(1) https://www.agiazoni.gr/article.php?id=53982947601816935203
(2) https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B2%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CF%8E%CE%BC
καί
https://kyprianoscy.blogspot.com/2019/04/blog-post_25.html
