Πυρρίχιος

Ο πυρρίχιος είναι ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός. Οι χορευτές χόρευαν κρατώντας ασπίδα και δόρυ και φορώντας περικεφαλαία. Για την δημιουργία του υπάρχουν τρεις μυθικές εκδοχές:

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου, πριν τις Τιτανομαχίες και ενώ ο Ζευς ήταν ακόμα βρέφος, οι Κουρήτες χόρευαν τον πυρρίχιο γύρω του κάνοντας δυνατό θόρυβο με τα όπλα και τις ασπίδες τους για να μην ακούσει ο παιδοκτόνος Κρόνος το κλάμα του.

Στην ταφή του βασιλιά Κυζικου, οι πιο νέοι Αργοναυτες με προτροπή του Ορφέα, χόρευαν οπλισμένοι κι’ έκρουαν με τα ξίφη τις ασπίδες τους, έτσι που να σκορπίσουν στον αέρα οι δυσοίωνες κραυγές, οι στεναγμοί των κατοίκων που θρηνούσαν το βασιλιά τους.

Στην πολιορκία της Τροίας, ο Αχιλλέας, πριν κάψει το νεκρό Πάτροκλο, χόρεψε τον Πυρρίχιο πάνω στην πλατφόρμα των καυσόξυλων πριν παραδώσει τον Πάτροκλο στη νεκρική πυρά (πυρά – Πυρρίχιος). Ο Πύρρος (γιος του Αχιλλέα) κάτω από τα τείχη της Τροίας, χόρεψε σε αυτό τον ρυθμό, από τη χαρά του για το θάνατο του Ευρύπυλου (Πύρρος – Πυρρίχιος).

Οι ιστορικές αναφορές προσδιορίζουν τον Θαλήτα ως δημιουργό του πυρρίχιου. Ο ίδιος προερχόταν από την Κρήτη και τον εισήγαγε στους Σπαρτιάτες. Ο Πυρρίχιος χορευτόταν από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Κύπρο και την Κρήτη, ενώ οι Σπαρτιάτες τον θεωρούσαν ένα είδος πολεμικής προπόνησης και τον μάθαιναν από μικρά παιδιά. Στον Πυρρίχιο αναφέρονται ο Όμηρος και ο Ξενοφώντας. Ο δεύτερος κάνει λόγο και για μια άλλη, πιο «ελαφριά» ή «εκφυλισμένη» εκδοχή του Πυρρίχιου, την «πύρριχη». Αυτή η νεότερη εκδοχή του χορού υποβιβάζεται σε χορό συμποσίων, δε χορεύεται από ομάδες πολεμιστών χωρισμένους σε αμυνόμενους και επιτιθέμενους αλλά από μία ομάδα χορευτών (ανδρών και γυναικών) σε κύκλο. Ο “Επικρίδιος” και ο “Ορσίτης” ήταν άλλα δύο διαδεδομένα είδη πυρρίχιου χορού κατά την αρχαιότητα.

Στη σύγχρονη πραγματικότητα, τον Πυρρίχιο έχουν διασώσει οι Πόντιοι, σε μία μορφή που πλησιάζει την πύρριχη, χωρίς οπλισμό, με άνδρες, (οι γυναίκες απαγορευόταν να χορέψουν τον Πυρρίχιο) σχηματίζοντας είτε κύκλο, είτε ευθεία γραμμή. Τα μόνα χαρακτηριστικά του αρχαίου χορού που μπορούν να εξαχθούν από τις πήγες είναι ότι χορεύονταν με οπλισμό και ότι οι χορευτές σχημάτιζαν κύκλο.