Οι Μολοσσοί, η μεγάλη βασιλική δυναστεία της Ηπείρου στην αρχαιότητα.

Η παρουσία των Μολοσσών στην Ήπειρο εντοπίζεται μετά τα Μυκηναϊκά χρόνια. Αρχικά φαίνεται πως οι Μολοσσοί εγκαταστάθηκαν στην ανατολική και κεντρική Ήπειρο, ιδιαίτερα δε στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, και από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά αναδείχτηκαν σε ηγετική δύναμη της Ηπείρου.
1)Η καταγωγή τους
Οι Μολοσσοί περηφανεύονταν για τη βασιλική καταγωγή τους, που είχε τις ρίζες της στον Αχιλλέα, ήρωα του Τρωικού Πολέμου και Βασιλιά της Φθίας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο μοναχογιός του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, μετά τον Τρωικό Πόλεμο εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο, παίρνοντας ως τρόπαιο πολέμου την Ανδρομάχη, τη χήρα του Έκτορα.
Καρπός της σχέσης του Νεοπτόλεμου και της Ανδρομάχης ήταν ο Μολοσσός, από τον οποίο προήλθε η βασιλική δυναστεία της Ηπείρου. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως οι Μολοσσοί πιθανότατα επινόησαν αυτούς τους μύθος περί της βασιλικής καταγωγής από τον Αχιλλέα γύρω στο 400 π.Χ., εποχή που κυριάρχησαν στο Ιερό της Δωδώνης, θέλοντας πιθανώς να κατοχυρώσουν την κυριαρχία τους στο Ιερό.
Από την άλλη μεριά, τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησε μια εντελώς άστοχη θεωρία πως δήθεν οι Μολοσσοί κατέβηκαν από το βορρά και πως ήταν ένα ιλλυρικό φύλο, το οποίο μιλούσε ιλλυρικά και στη συνέχεια «εξελληνίστηκε».
Ασφαλώς, είναι εντελώς άτοπο να υποστηρίζεται μια τέτοια θεωρία, αφού οι Μολοσσοί ήταν Έλληνες καθώς συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στους οποίους μετείχαν αυστηρά μόνο οι Έλληνες, και επίσης οι ελληνικές επιγραφές που βρέθηκαν στη Δωδώνη μαρτυρούν την ελληνικότητα των κατοίκων.
Συγκεκριμένα, σε χάλκινη πλάκα της εποχής της βασιλείας του Πύρρου, την οποία αφιέρωσαν στο Ιερό του Δία στη Δωδώνη ο Αγάθων της Ζακύνθου και το γένος του, αναγράφεται στα ελληνικά πως οι αφιερωταί υπήρξαν πρόξενοι των Μολοσσών για τριάντα γενεές, δηλαδή για 1.000 έτη.. 
2) Η κυριαρχία των Μολοσσών μετά τον 5ο αιώνα π.Χ.
Σπουδαίοι Βασιλιάδες των Μολοσσών την Κλασική Εποχή ήταν ο Άδμητος και ο Θαρύπας, οι οποίοι κατάγονταν από τον Οίκο των Αιακιδών. Μάλιστα, ο Θαρύπας υπήρξε θεμελιωτής της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του Βασιλείου, καθώς ένωσε τα διάφορα Ηπειρωτικά Φύλα στον πολιτικό συνασπισμό το «Κοινό των Μολοσσών».
Το «Κοινό των Μολοσσών» ήταν μια πολιτική κοινοπραξία, που μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες εξέλεγε άρχοντες της Βουλής, ψήφιζε νόμους, και μπορούσε να καθαιρέσει ακόμη και τον Βασιλιά αν εκείνος δεν υπάκουε στους νόμους. Επιπλέον, την εποχή του Θαρύπα κόπηκαν για πρώτη φορά τα αργυρά νομίσματα των Μολοσσών, με έμβλημα μια ασπίδα και τον μεγαλόσωμο μολοσσικό σκύλο, που περιφρουρούσε τα κοπάδια των Ηπειρωτών.
3) Οι γυναίκες ηγεμόνες των Μολοσσών
Σε αντίθεση με την σπουδαία πόλη-κράτος της Αθήνας όπου οι γυναίκες δεν είχαν καν πολιτικά δικαιώματα, στο φυλετικό κράτος των Μολοσσών οι γυναίκες μπορούσαν να αναδειχτούν ακόμη και ηγεμόνες. Οι γυναίκες της γενιάς των Μολοσσών μπορούσαν να γίνουν αρχηγοί τόσο του Οίκου τους όσο και του Βασιλείου, στην περίπτωση που δεν υπήρχε άρρεν κληρονόμος ή ο Βασιλιάς απουσίαζε σε εκστρατεία.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών ηγεμόνων ήταν η Κλεοπάτρα και η Δηιδάμεια. Η Κλεοπάτρα ήταν η κόρη της Ολυμπιάδας και ανέλαβε την αντιβασιλεία της Ηπείρου την εποχή που ο σύζυγός της και Βασιλιάς των Μολοσσών Αλέξανδρος απουσίαζε σε εκστρατεία στην Ιταλία. Στη συνέχεια, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 331 π.Χ., η Κλεοπάτρα έγινε η βασίλισσα της Ηπείρου, λειτουργώντας ως επίτροπος του ανήλικου γιου της Νεοπτόλεμου.
Φαίνεται πως ακόμη και ο τελευταίος ηγεμόνας στο βασίλειο των Μολοσσών ήταν επίσης γυναίκα. Μετά το θάνατο του βασιλιά Πύρρου, τον διαδέχτηκε στην εξουσία η κόρη του, η Δηιδάμεια, η οποία σφράγισε με τη βασιλεία της το τέλος της δυναστείας των Μολοσσών.
4) Το Ορραον
Στο Καστρί, έναν χαμηλό λόφο στα σύνορα των νομών Άρτας και Πρέβεζας βρίσκεται ο πιο καλά διατηρημένος αρχαίος οικισμός της Ελλάδας.
 Τέσσερα κτίρια της ύστερης κλασικής περιόδου, τρεις κατοικίες και ένα δημόσιο κτίριο στέκουν ακόμη όρθια σε καλή κατάσταση.
Πρόκειται για τον αρχαίο Όρραον, μία μικρή οχυρωμένη πόλη των Μολοσσών της Ηπείρου.
Οι Μολοσσοί ήταν ένα ελληνικό φύλο που μετακινήθηκε από την βορειοδυτική Μακεδονία στο οροπέδιο των Ιωαννίνων περίπου το 1.200 π.Χ.
Ήταν ξακουστοί για τους σκύλους-φύλακες των αιγοπροβάτων. Από εκεί πήρε το όνομά της η ράτσα σκύλων Μολοσσός.

 Το Όρραον χτίστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και λειτουργούσε ως φρούριο της μοναδικής διάβασης από τον Αμβρακικό στα Ιωάννινα. Μέσα στον οικισμό όπως ήταν φυσικό ζούσαν και πολλοί στρατιώτες. Σχεδόν σε όλους τους τάφους που ανακάλυψαν, βρήκαν όπλα. Το Όρραον προστατευόταν από ένα διπλό πέτρινο τείχος. Έφτιαξαν ακόμη στενούς δρόμους, ώστε να μπορούν να αμυνθούν καλύτερα σε περίπτωση εισβολής των εχθρών τους. Ο σχεδιασμός της είχε βασιστεί στην γειτονική Αμβρακία. Παράλληλα, λειτουργούσε και ως εμπορικός δίαυλος. Οι σχέσεις με την Αμβρακία ήταν πιθανότατα εμπορικές, καθώς μέσα στους τάφους του οικισμού είχαν βρεθεί αγγεία, προϊόντα και νομίσματα της Αμβρακίας. Γιατί άντεξαν τόσα χρόνια; Ο οικισμός αποτελούνταν από περίπου 100 σπίτια διώροφα, ενώ κάποιοι ιστορικοί εκτιμούν ότι ο πληθυσμός του έφτανε τα 1.500-2.000 κατοίκους. Άλλοι υποστηρίζουν ότι περνούσε τους 5.000. Τα σπίτια ήταν κατασκευασμένα από ασβεστόλιθο, που ήταν άπλετος στην περιοχή. Οι αρχαίοι Μολοσσοί χρησιμοποίησαν λίθους σε ολόκληρο το κτίσμα, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους αρχαίους που έβαζαν λίθους στο κατώτερο μέρος και συνέχιζαν με πλίνθους, οι οποίοι φθείρονταν γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που τα σπίτια του οικισμού είναι καλά διατηρημένα….
Στα σπίτια υπήρχε ένας προθάλαμος και μια εσωτερική πλακόστρωτη αυλή, γύρω από την οποία είχαν χτιστεί δωμάτια. Υπήρχε μαγειρείο, λουτρώνας, ένα κεντρικό δωμάτιο όπου συγκεντρωνόταν όλη η οικογένεια και στη μέση του είχε μια εστία, αλλά και ένας χώρος που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη ή στάβλος, κάτι που υποδηλώνει ότι ήταν ποιμένες ή κτηνοτρόφοι. Τα υπνοδωμάτια βρίσκονταν συνήθως στον δεύτερο όροφο….
Λίγο πιο μακριά από τις ιδιωτικές κατοικίες υπήρχε ένας ανοιχτός χώρος, όπου εκτιμάται ότι οι κάτοικοι έκαναν τις συγκεντρώσεις τους. Εκεί υπήρχε και μια δεξαμενή με πήλινο πυθμένα που συγκέντρωνε το νερό της βροχής, ώστε να το έχουν σε περίπτωση που δεχόντουσαν επίθεση από τους εχθρούς. Γενικά, ο οικισμός έπαιρνε νερό από μια πηγή που βρισκόταν εκτός των τειχών….
5) Το τέλος του οικισμού
Το Όρραον ήταν μια από τις τέσσερις πόλεις της Ηπείρου που αντιστάθηκαν στους Ρωμαίους του Αιμίλιου Παύλου, όταν εισέβαλαν στην περιοχή το 168 π.Χ. Γι’ αυτό κατέστρεψαν ολοσχερώς τα τείχη της πόλης, αλλά όχι τα σπίτια της.
 Οι περισσότεροι κάτοικοι συνέχισαν να μένουν μέχρι που στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.) που μεταφέρθηκαν αναγκαστικά από τους Ρωμαίους του Οκταβιανού Αυγούστου στη νεοϊδρυθείσα Νικόπολη….

Πηγές : Ελένη Σιαση & mixanitouxronou.gr
Φωτογραφίες: Ψαχτηρι Γιούλη Κρετση