New York Times:Οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας χωρίζουν τους ηγέτες της ΕΕ

Η σύγκρουση για τα δικαιώματα γεώτρησης σε μαζικές αποθέσεις φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο γίνεται όλο και πιο στρατιωτική, διακινδυνεύοντας μια σύγκρουση μεταξύ δύο μελών του ΝΑΤΟ.

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – Μια κλιμακούμενη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σχετικά με τους ενεργειακούς πόρους στην ανατολική Μεσόγειο γίνεται γρήγορα στρατιωτικοποιημένη, αυξάνοντας τους κινδύνους σύγκρουσης μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Heiko Maas της Γερμανίας, ο οποίος επισκέφθηκε την Ελλάδα και την Τουρκία αυτή την εβδομάδα προτρέποντας διάλογο, προειδοποίησε και τις δύο κυβερνήσεις για περαιτέρω στρατιωτική κλιμάκωση. «Η φωτιά παίζεται και οποιαδήποτε μικρή σπίθα θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφή», είπε την Τρίτη.

Καθώς η Γερμανία προσπαθεί να μεσολαβήσει, τέσσερα από τα μέλη της ΕΕ, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιταλία, συμμετέχουν σε στρατιωτικές ασκήσεις που περιλαμβάνουν πλοία και αεροπλάνα στα ανοικτά των κυπριακών ακτών. Σκοπός τους, λένε, είναι να αποτρέψουν την Τουρκία από περαιτέρω εξερεύνηση ενέργειας σε αμφιλεγόμενα ύδατα, κάτι που έχει κάνει εδώ και αρκετές εβδομάδες με πλοία που προστατεύονται από πολεμικά πλοία και μαχητές.

Η Γαλλία συμμετείχε στην Ελλάδα, στέλνοντας πλοία και αεροπλάνα στην περιοχή την περασμένη εβδομάδα. Γάλλοι αξιωματούχοι έχουν επίσης ασκήσει κριτική στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την υποστήριξή της στην κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη στη Λιβύη, την οποία προσέφερε στρατεύματα σε αντάλλαγμα για μια αμφιλεγόμενη συμφωνία για τη θαλάσσια ενέργεια που θα επέκτεινε τις τουρκικές γεωτρήσεις δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο.

Η Γάλλος υπουργός Άμυνας, Φλωρεντία Parly, ενώ επέμενε ότι ο διάλογος ήταν η προτεραιότητά της, ανακοίνωσε τις διήμερες στρατιωτικές ασκήσεις την Τετάρτη, επιμένοντας ότι «ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου πρέπει να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση».

Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διαιρεμένη για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης. Η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος θέλουν μια σκληρή γραμμή, ενώ η Γερμανία, η Ισπανία και η Ιταλία προτιμούν μια πιο συμφιλιωτική προσέγγιση.

Αυτές οι εντάσεις θα συζητηθούν καθώς οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντώνται αυτήν την εβδομάδα στο Βερολίνο. Το μπλοκ έχει ήδη αντιταχθεί στους περισσότερους από τους ισχυρισμούς της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας της Λιβύης, την οποία η Ουάσιγκτον αρνείται επίσης να αναγνωρίσει.

Υπό την ηγεσία της Ελλάδας, της Κύπρου και της Γαλλίας, ορισμένα μέλη της ΕΕ θέλουν να επιβάλουν νέες κυρώσεις και ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής του μπλοκ, Josep Borrell Fontelles, θα παρουσιάσει επιλογές για συζήτηση στο Βερολίνο. Ωστόσο, η Γερμανία, η οποία κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι πρόθυμη να παρουσιάσει κάποιο κίνητρο στην Τουρκία ως αντάλλαγμα για αποσυγκέντρωση.

ΕικόναΟ Josep Borrell Fontelles, επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, θα παρουσιάσει επιλογές για συζήτηση σχετικά με την κρίση σε μια συνάντηση υπουργών αυτήν την εβδομάδα.Πίστωση…Φωτογραφία της πισίνας από τον Sean Gallup

Ενώ η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν σε διερευνητικές συνομιλίες, ο κ. Maas είπε, «είναι σαφές ότι τέτοιες συνομιλίες μπορούν να πραγματοποιηθούν και να είναι επιτυχημένες μόνο σε ένα εποικοδομητικό περιβάλλον, και για αυτό, όλες οι καταστροφικές δραστηριότητες πρέπει να τερματιστούν».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Mevlut Cavusoglu, δήλωσε την Τρίτη ότι η Άγκυρα ήταν «ανοιχτή σε συνομιλίες χωρίς προϋποθέσεις, αλλά όταν μια πλευρά αρχίζει να επιβάλλει προϋποθέσεις, τότε υπάρχουν και πολλά πράγματα που θα προτείνουμε». Προειδοποίησε την Ελλάδα να «σταματήσει να είναι λιπαρή» και να σχεδιάσει κόκκινες γραμμές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σύγκρουση.

Όμως η Ελλάδα θέλει να περιορίσει τις συνομιλίες στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και τα συνακόλουθα ενεργειακά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο και να μην παρέχει μια κενή πλάκα για άλλες τουρκικές καταγγελίες, όπως το καθεστώς των ελληνικών κατοικημένων νησιών στο Αιγαίο.

Οι υπουργοί Εξωτερικών δεν αναμένεται να λάβουν αποφάσεις σχετικά με κυρώσεις ή κίνητρα στο Βερολίνο, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, λέγοντας ότι τα θέματα θα συζητηθούν σε σύνοδο κορυφής ηγετών στις 24 Σεπτεμβρίου.

Οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ανάγονται, τουλάχιστον πρόσφατα, στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και στη διαίρεση του νησιού. Οι δύο χώρες σχεδόν πήγαν σε πόλεμο το 1996 για ένα ακατοίκητο νησί, μια κρίση που εκτονώθηκε από τη διπλωματία των ΗΠΑ.

Αν και η Ουάσιγκτον υποστήριξε την Ελλάδα και την Κύπρο με ήσυχη διπλωματία και κάποια στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής ενός αεροπλανοφόρου στην ανατολική Μεσόγειο, αφήνει τώρα τη Γερμανία να ηγηθεί στη διαχείριση της κρίσης.

Εικόνα
Φύλακες ασφαλείας στη Λευκωσία, τη διαιρεμένη πρωτεύουσα της Κύπρου. Οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ανάγονται, τουλάχιστον πρόσφατα, στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και στη διαίρεση του νησιού.Πίστωση…Amir Makar / Agence France-Presse – Getty Images

Η Τουρκία έγινε πιο εθνικιστική και επιθετική μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 ενάντια στην κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει πιέσει τα τουρκικά συμφέροντα τόσο μακριά όσο η Συρία και η Λιβύη. Η Γερμανία γνωρίζει επίσης ότι η Τουρκία φιλοξενεί έως και τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες που διαφορετικά θα προσπαθούσαν να έρθουν στην Ευρώπη.

Η Τουρκία φαίνεται να επιδιώκει αυτό που αποκαλεί «Γαλάζια πατρίδα», μια επεκτατική στρατηγική για να διεκδικήσει νερά και πόρους στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο που ελέγχονται από την Ελλάδα και άλλες χώρες. Το σχέδιο προβλέπει την Τουρκία να αναλάβει πολλά ελληνικά νησιά όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πολίτες.

Ενώ η Ελλάδα μπορεί να συμφωνήσει να επιλύσει διαφορές σχετικά με αξιώσεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο σε διεθνή διαιτησία στη Χάγη, δεν θα διαπραγματευτεί για το Αιγαίο.

Η ρίζα της τρέχουσας κρίσης ήταν η ανακάλυψη πριν από 10 χρόνια τεράστιων πεδίων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Καθώς έχει ανακαλυφθεί και αξιοποιηθεί περισσότερο αέριο, οι χώρες έχουν διεκδικήσει τα δικαιώματά τους σε συχνά επικαλυπτόμενες υπεράκτιες περιοχές γνωστές ως αποκλειστικές οικονομικές ζώνες. Ορισμένες χώρες που διαφωνούν συνήθως – όπως το Ισραήλ, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος – συνεργάστηκαν σε έργα φυσικού αερίου.

Αλλά οι διάφορες κοινοπραξίες έχουν αποκλείσει την Τουρκία, και η κυριότητα της Ελλάδας σε νησιά κοντά στις τουρκικές ακτές δίνει στην Αθήνα αξιώσεις αποκλειστικότητας που κατέχουν την Άγκυρα.

«Στόχος τους ήταν να φυλακίσουν τη χώρα μας, η οποία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο, σε μια παράκτια λωρίδα από την οποία μπορείτε να πιάσετε μόνο ψάρι με ράβδο», παραπονέθηκε ο κ. Ερντογάν.

Για παράδειγμα, το Ισραήλ, η Κύπρος, η Ελλάδα και η Ιταλία σχεδιάζουν έναν αγωγό που ονομάζεται EastMed για μεταφορά φυσικού αερίου σε Ευρωπαίους καταναλωτές, αλλά οι πιο πρόσφατες θαλάσσιες αξιώσεις της Τουρκίας διασχίζουν τη διαδρομή της και ο κ. Ερντογάν έχει δεσμευτεί να το εμποδίσει.

Εικόνα
Από αριστερά: Ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης της Κύπρου, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης της Ελλάδας και ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου του Ισραήλ συναντήθηκαν στην Αθήνα τον Ιανουάριο για να υπογράψουν συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed.Πίστωση…Γιώργος Καραχάλης / Associated Press

Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι η Κύπρος δεν έχει κανένα δικαίωμα να εκμεταλλευτεί τους πόρους φυσικού αερίου έως ότου καταλήξει σε συμφωνία για να τις μοιραστεί με τους Τουρκοκύπριους στα βόρεια του νησιού. Η Τουρκία, η οποία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, βάσει της οποίας ορίζονται αποκλειστικές οικονομικές ζώνες, αμφισβητεί εκείνες που διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος και θέλει μια μεγαλύτερη από μόνη της.

Ο κ. Ερντογάν έστειλε έρευνα και διάτρηση πλοίων για να εξερευνήσει την Κύπρο φέτος, προκαλώντας ήπιες ευρωπαϊκές κυρώσεις τον Φεβρουάριο και έκανε το ίδιο κοντά στο νησί της Ρόδου. Η Ελλάδα είπε ότι θα υπερασπιστεί την επικράτειά της και η Τουρκία ξεπέρασε τα ελληνικά νησιά με μαχητικά αεροσκάφη και θα έβαλε ναυτικά σκάφη στην περιοχή. Αυτό το μήνα, μια ελληνική φρεγάτα συγκρούστηκε με μια τουρκική που προστατεύει το πλοίο έρευνας, προκαλώντας τη γαλλική απόφαση να βοηθήσει την Ελλάδα.

Η αντιπαράθεση ήταν η πιο σοβαρή αντιπαράθεση μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ από τότε που η Τουρκία και η Ελλάδα αντιμετώπισαν το 1996.

Η Γερμανία θέλει και οι δύο πλευρές να σταματήσουν να χτυπούν το στήθος και να μιλήσουν. Αλλά λίγο μετά τον κ. Ερντογάν συμφώνησε να αφαιρέσει το ερευνητικό του σκάφος στα τέλη Ιουλίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, υπέγραψε μια ενεργειακή συμφωνία με την Αίγυπτο που θα ορίζει τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες τους. Ο κ. Ερντογάν απάντησε θυμωμένα , λέγοντας ότι οι χώρες δεν είχαν αμοιβαία θαλάσσια σύνορα και ότι η συμφωνία παραβίαζε τη ζώνη της Λιβύης. Καθώς η Ελλάδα κινήθηκε για να επικυρώσει τη συμφωνία, έστειλε ξανά τα πλοία του.

Ο κ. Μητσοτάκης θέλει να δείξει σταθερότητα στο σπίτι του χωρίς να προκαλέσει αδικαιολόγητα την Άγκυρα, λένε Έλληνες αξιωματούχοι. Όμως την Τετάρτη ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα θα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Ιόνιο Πέλαγος προς τα δυτικά από έξι σε 12 ναυτικά μίλια, δικαίωμα βάσει της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, και ότι διατηρεί το δικαίωμα να το κάνει αλλού.

Αλλά είναι απίθανο να δοκιμάσει στο Αιγαίο, καθώς η Τουρκία έχει πει ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν λόγος για πόλεμο.

Εικόνα
Ελληνικά και γαλλικά πλοία που συμμετέχουν σε στρατιωτική άσκηση στην ανατολική Μεσόγειο αυτό το μήνα. Οι ασκήσεις κοντά στην Κύπρο είχαν ως στόχο να αποτρέψουν περαιτέρω τουρκική δραστηριότητα έρευνας. Πίστωση…Γαλλικό Υπουργείο Άμυνας, μέσω του Associated Press

Ο κ. Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία «θα πάρει ό, τι δικαιούται» στην περιοχή, δεσμεύοντας ότι «δεν θα κάνουμε ποτέ παραχωρήσεις σε ό, τι μας ανήκει».

Δεδομένης της πιο επιθετικής και εθνικιστικής στάσης της Τουρκίας, πολλοί πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σκεφτεί μια διαφορετική σχέση με μια χώρα που παραμένει κρίσιμος σύμμαχος του ΝΑΤΟ, εμπορικός εταίρος και γέφυρα στον μουσουλμανικό κόσμο.

Ο Stefano Stefanini, πρώην Ιταλός πρεσβευτής στο ΝΑΤΟ, λέει ότι η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να «περνάει από τις προτάσεις» με την προοπτική ότι η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει μέλος, ένα 21χρονο έπος με τις διαπραγματεύσεις που έχουν καθυστερήσει από το 2016 και «να συζητήσουν τι θα μπορούσε να είναι ένα μέλλον» αναζητώντας, χωρίς αποκλεισμούς σχέση με την ΕΕ »

Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει ταξίδια χωρίς βίζα και μεταρρύθμιση της υπάρχουσας τελωνειακής ένωσης, είπε, «μια γενναιόδωρη σχέση αλλά στερείται ένταξης».

Αλλά αυτό προϋποθέτει λύση με διαπραγμάτευση ή αποδεκτή διαιτησία για να μοιραστούν τους πόρους της ανατολικής Μεσογείου.

Η Νίκη Κιτσαντώνη συνέβαλε αναφορές από την Αθήνα και η Matina Stevis-Gridneff από τις Βρυξέλλες.