Οι διασυνοριακές και διακρατικές σχέσεις του Πακιστάν και ο ρόλος της Ρωσίας
Το Πακιστάν, μια από τις μεγάλες χώρες που αναδύθηκε από την κατάρρευση της Βρετανικής Ινδίας, έχει κληρονομήσει περίπλοκες σχέσεις στη διασυνοριακή και διακρατική πολιτική. Η γεωπολιτική κατάσταση που συνδέεται με την αγγλοσαξονική παρέμβαση στην περιοχή έχει περιπλέξει αυτές τις σχέσεις.
 |
Έρευνα-Επιμέλεια Άγγελος-
Επιπλέον, το Πακιστάν, ως περιοχή που βρίσκεται στη συμβολή της Νότιας και Κεντρικής Ασίας, είναι πολύ σημαντικό για τα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά συμφέροντα της Ρωσίας.
Το θέμα αυτό πρακτικά δεν λαμβάνεται υπόψη από τη ρωσική επιστημονική κοινότητα, ενώ η τρέχουσα « στροφή της Ρωσίας προς την Ανατολή » απαιτεί εις βάθος μελέτη. Πρώτον, για την αποτελεσματική υλοποίηση των Πακιστανο-Ρωσικών οικονομικών σχεδίων, τη βελτίωση των σχέσεων με το Ιράν και την Κίνα και την επίλυση του αφγανικού προβλήματος.
Αν και το Πακιστάν μπορεί επί του παρόντος να ισχυριστεί ότι είναι το πολύ περιφερειακός ηγέτης, η θέση του είναι στρατηγικά σημαντική από γεωπολιτική άποψη. Στην κατεύθυνση δυτικά-ανατολικά, το Πακιστάν βρίσκεται στο σταυροδρόμι χερσαίων και θαλάσσιων δρόμων μεταξύ της Μέσης Ανατολής, της Νότιας Ασίας και της Κίνας (ενδεχομένως της Άπω Ανατολής) και στην κατεύθυνση βορρά-νότου προσφέρει στις χώρες της Κεντρικής Ασίας την πλησιέστερη πρόσβαση σε την Αραβική Θάλασσα. Τέλος, το Πακιστάν είναι ενεργό μέλος του SCO και του OIC και δυνητικό μέλος των BRICS.
Τα τελευταία χρόνια, το Πακιστάν έχει επιδείξει κάποια ικανότητα να αντιμετωπίσει και να προσαρμοστεί στις παγκόσμιες προκλήσεις και τις γεωπολιτικές αλλαγές. Αλλά αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον πρώην πρωθυπουργό Imran Khan (φωτογραφία) και στη συνέχεια στις πολιτικές και οικονομικές κρίσεις που εμπόδισαν την υπηρεσιακή κυβέρνηση να ακολουθήσει μια φιλόδοξη εξωτερική πολιτική. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά μετά τις εκλογές της 8ης Φεβρουαρίου 2024, ιδιαίτερα σε περίπτωση νίκης του PLM-N της φυλής Sharifs, η οποία απολαμβάνει εξαιρετικά χαμηλή υποστήριξη προς το παρόν, αλλά αναμένεται να το κάνει νικήσει εξαλείφοντας τον κύριο αντίπαλο του, το PTI.
Το ίδιο το γεγονός της δημιουργίας του Πακιστάν είναι μια πραγματική ωρολογιακή βόμβα, που τέθηκε σε κίνηση από τη βρετανική πολιτική και τροφοδοτήθηκε επιμελώς από τη στάση του ινδικού εθνικού κινήματος κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν και η διαίρεση της Βρετανικής Ινδίας κηρύχθηκε με βάση τη θρησκεία, πολλά «μουσουλμανικά» εδάφη ενσωματώθηκαν στην Ινδία λόγω εδαφικής εγγύτητας, επιτυχών λόμπι από Βρετανούς ηγεμόνες ή ινδικούς στρατούς blitzkriegs. Στην πραγματικότητα, η υπολειπόμενη κληρονομιά του πακιστανικού εδάφους έθεσε αρχικά διασυνοριακά και διακρατικά προβλήματα. Και ενώ τα επίσημα σύνορα με την Ινδία ήταν τουλάχιστον τεκμηριωμένα (χωρίς να υπολογίζεται η ξεχωριστή κατάσταση στο Κασμίρ), τα υπόλοιπα ήταν άλυτα. Έτσι, στα βορειοδυτικά, η Γραμμή Ντουράντ δεν αναγνωρίζεται από την αφγανική κυβέρνηση (και καμία απολύτως εκδοχή οποιασδήποτε κυβέρνησης με έδρα την Καμπούλ) και από ορισμένους εθνικιστές Παστούν στην επικράτεια της Χάιμπερ Παχτούνουα. Τα σύνορα με το Ιράν επικρίνονται από τους αυτονομιστές του Μπαλουχιστάν που απαιτούν τη δημιουργία μιας ξεχωριστής χώρας για αυτούς, συγκεντρωμένης από τα εδάφη του Πακιστάν και του Ιρανικού Μπαλουχιστάν. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για το Κασμίρ, τα σύνορα με την Ινδία και τα σύνορα με την Κίνα εξακολουθούν να αμφισβητούνται και το καθεστώς του Γκιλγκίτ-Μπαλτιστάν, καθώς και οι πληθυσμοί που ζουν εκεί, δεν έχουν ακόμη καθοριστεί.
Η πολιτική της ΕΣΣΔ για συνολική στρατηγική εταιρική σχέση με την Ινδία βοήθησε στο πάγωμα της σύγκρουσης στο Κασμίρ, η οποία είναι ένα από τα βασικά ζητήματα στη σύγχρονη πολιτική του Πακιστάν, αλλά δεν μπορούσε να συμβάλει στην οριστική επίλυσή της. Αυτό εξηγείται κυρίως από την αποκλειστικά φιλο-ινδική θέση της Μόσχας, η οποία παραμένει αμετάβλητη από το 1947. Ταυτόχρονα, η επίλυσή της θα μπορούσε όχι μόνο να συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αλλά και να «αδυνατίσει» την παρουσία της Κίνας στην περιοχή. Επιπλέον, η θέση της Κίνας, η οποία υποστηρίζει αναμφισβήτητα το Πακιστάν στην υπόθεση του Κασμίρ, είναι κατανοητή και εδώ: οποιαδήποτε μεταφορά των εδαφών του Κασμίρ (και του Gilgit-Baltistan ταυτόχρονα) θα έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη παύση των κινεζικών έργων για πρόσβαση στο την Αραβική Θάλασσα, το Αφγανιστάν και το Ιράν, που βρίσκεται εξ ολοκλήρου στα «χέρια» της Ινδίας, η οποία επιδιώκει να εκδιώξει το Πεκίνο από την περιοχή «του».
Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και η μέθοδος του σοβιετικού σώματος να «άσκει πίεση» στους Αφγανούς στο Πακιστάν προκάλεσε μια ανθρωπιστική κρίση στη χώρα, η οποία δεν έχει επιλυθεί μέχρι σήμερα και εντείνει την αντιπαράθεση μεταξύ Ισλαμαμπάντ και Καμπούλ, που είναι ένα από τα βασικά ζητήματα. της διεθνικής πολιτικής. Η πολιτική απέλασης των Αφγανών, που εφαρμόζεται ενεργά από τον Νοέμβριο του 2023, είναι άμεση συνέπεια τόσο του Αφγανικού πολέμου όσο και της μείωσης των ανθρωπιστικών προγραμμάτων του ΟΗΕ στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης στο Πακιστάν. Σημειωτέον ότι στο πλαίσιο των φιλικών σοβιετο-αφγανικών σχέσεων θα μπορούσε να προωθηθεί η αναγνώριση της Γραμμής Ντουράντ ως επίσημων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών, αλλά σήμερα παρεμποδίζεται σοβαρά. Η κατάσταση είναι πραγματικά πολύπλοκη. Πράγματι, το σύγχρονο Αφγανιστάν τοποθετείται ως κράτος των Παστούν, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι Παστούν ζουν στην επικράτεια του Πακιστάν (και επιπλέον, με εξαίρεση μερικούς πολιτικούς παράγοντες, δεν επιδιώκουν να ζήσουν στο Αφγανιστάν) και ότι στην επικράτεια του ίδιου του Αφγανιστάν ζουν μεγάλοι λαοί της Κεντρικής Ασίας, των οποίων οι εκπρόσωποι είναι γενικά πολυάριθμοι από τους Παστούν.
Το ζήτημα του Μπαλουχιστάν περιπλέκει σημαντικά τις σχέσεις με το Ιράν. Πράγματι, οι αρχές στο Ισλαμαμπάντ και την Τεχεράνη μοιράζονται την ίδια άποψη: το ανεξάρτητο Μπαλουχιστάν δεν έχει το δικαίωμα ύπαρξης και, ως ένα βαθμό, αυτό είναι ιστορικά δικαιολογημένο, αφού δεν υπήρξε ποτέ ενοποιημένο κράτος των Μπαλόχ, αλλά μόνο πολλά ανόμοια πριγκιπάτα.
Ωστόσο, η αυτονομιστική αντιπολίτευση στο Μπαλουχιστάν έχει βρει καλή υποστήριξη, ηθική και νομισματική, από την παγκόσμια Δύση, η οποία αργά ή γρήγορα καταλήγει στη δημιουργία τρομοκρατικών ομάδων.
Αυτή η κατάσταση, μεταξύ άλλων προβλημάτων, επιβραδύνει σημαντικά την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ Πακιστάν και Ιράν, ιδιαίτερα των εμπορικών σχέσεων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αντιπολίτευση του Μπαλουχιστάν, με τη σειρά της, παρεμποδίζει ενεργά την ανάπτυξη του εθνικισμού στο Μπαλουχιστάν, εμποδίζοντας την ανάπτυξη εθνικών μειονοτήτων στην ελεγχόμενη περιοχή, όπως οι Μπραχούι, οι Παστούν, οι Χαραρέι και οι Σίντι. Είναι οι τρομοκρατικές ενέργειες στο Μπαλουχιστάν που δημιουργούν προβλήματα στην Κίνα στην πρωτοβουλία Belt and Road με πρόσβαση στο Gwadar.
Τούτου λεχθέντος, αξίζει να σημειωθεί ότι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλες οι διασυνοριακές υποθέσεις του Πακιστάν που βασίζονται σε διακρατικά ζητήματα είναι κληρονομιές του βρετανικού αποικισμού και της πολιτικής του μεγάλου παιχνιδιού στα τέλη του 19ου αιώνα. Δεδομένων των σημερινών σχέσεων μεταξύ του Παγκόσμιου Νότου και της Ρωσίας, το Πακιστάν στην πραγματικότητα περιβάλλεται από κράτη φιλικά ή πιστά στη Μόσχα και η ρωσική επιρροή (όχι φυσικά μονομερής και όχι μόνο υπέρ της) θα μπορούσε να συμβάλει στην επίλυσή τους, καθώς και στη μείωση του βαθμό έντασης στην περιοχή. Ωστόσο, προκύπτουν δυσκολίες και ως προς αυτό. Γεγονός είναι ότι η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Πακιστάν, που εγκρίθηκε τον Ιανουάριο του 2022 (υπό το καθεστώς PTI και, ως εκ τούτου, παραμορφώθηκε σημαντικά και παραβιάστηκε από το ενδιάμεσο), αναφέρει τη Ρωσία και το πλαίσιο συνεργασίας μαζί της: « Το Πακιστάν επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τη συνεργασία του με τη Ρωσία στους τομείς της ενέργειας, της αμυντικής συνεργασίας και των επενδύσεων. Οι σχέσεις έχουν ήδη αποκτήσει θετική δυναμική και το Πακιστάν θα συνεχίσει να προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα αμοιβαία οφέλη. Η Ρωσία, οι χώρες της Κεντρικής Ασίας και το Πακιστάν είναι επίσης σημαντικοί εταίροι για την επίτευξη των κοινών μας στόχων για ειρήνη και σταθερότητα στο Αφγανιστάν ». Ταυτόχρονα, η αντίληψη της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής του 2023 δεν αναφέρει το Πακιστάν χωριστά κατ’ αρχήν.
Η βοήθεια της Ρωσίας στο Πακιστάν για την επίλυση διασυνοριακών και διακρατικών ζητημάτων θα μπορούσε να διευκολύνει σημαντικά τις σχέσεις της Μόσχας με τις χώρες της Νότιας Ασίας στο σύνολό της και να συμβάλει στην οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού μοντέλου ενός πολυπολικού κόσμου, αλλά αυτή τη στιγμή μάλλον δεν αξίζει να ελπίζουμε.
πηγή: Geopolitika
