ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ : ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Ποια φυτοφάρμακα είναι επικίνδυνα στο πιάτο μας

Την Τρίτη 24 Οκτωβρίου η Επιτροπή περιβάλλοντος της Ε.Ε. ενέκρινε την δέσμη μέτρων για την μείωση κατά 50% των χημικών φυτοφαρμάκων μέχρι το 2030.

Βέβαια οι συνθήκες (κλιματολογικές, εδαφολογικές και κοινωνικές ) που επικρατούν στον πλανήτη εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων που δημιουργήθηκαν από την αλόγιστη και απεριόριστη χρήση της γης από τους  κατακτητές    που αισχροκερδούν σε βάρος των εποίκων  του πλανήτη, είναι τέτοιες που δυστυχώς δεν αφήνουν περιθώρια εφαρμογής αυτών των μέτρων.

Η απόφαση αυτή μεταξύ άλλων προβλέπει:

1)Μείωση κατά 65% έως το 2030 της χρήσης  προϊόντων  υψηλής επικινδυνότητας για την προστασία των φυτών

2) Απαγόρευση όλων των χημικών φυτοφαρμάκων σε ευαίσθητες περιοχές,. συμπεριλαμβανομένων των αστικών χωρών του πρασίνου

Οι προβληματισμοί πολλοί, αλλά μπορούμε να πούμε ότι έγινε ένα βήμα μπροστά . Στην πορεία θα δούμε τι θα γίνει, το ΠΑΚΟΕ είναι εδώ.

Όμως πρέπει να διαβάσετε με προσοχή τα παρακάτω και να προσπαθήσετε να ΑΥΤΟΑΜΥΝΘΕΙΤΕ.

Επιπτώσεις στην υγεία και το Περιβάλλον

Ο κορυφαίος καταναλωτής της τροφικής αλυσίδας ο άνθρωπός συγκεντρώνει τις υψηλότερες ποσότητες από τις χημικές ουσίες των φυτοπροστατευτικών  προϊόντων . Άλλοι οργανισμοί που βιοσυσσωρεύουν μεγάλες ποσότητες γεωργικών φαρμάκων είναι τα μεγάλα ψάρια (δελφίνια, φάλαινες), αρπακτικά πτηνά (αετοί, γεράκια και γλάροι) και θηλαστικά (φώκια) που βασίζονται σε μικρά ψάρια για τη διατροφή τους. Η  βιοσυσσώρευση των φυτοπροστατευτικών  προϊόντων ιδιαίτερα σε οργανισμούς των πολικών περιοχών ( Αρκτική), όπου δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ή παραχθεί ποτέ τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα είναι απειροελάχιστη. Αξίζει να σημειωθεί, ότι αυξήθηκαν σημαντικά οι κίνδυνοι  από  τα υπολείμματα φυτοπροστατευτικών σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά  κυρίως στις μεσογειακές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) .

Τα φυτοφάρμακα μεταφέρονται με το άνεμο πολλές  εκατοντάδες χιλιόμετρα και έτσι βρίσκονται σε απομακρυσμένα επιφανειακά ύδατα ,σκοτώνοντας υδρόβια ζώα,    έντομα, αλλά και καταλήγουν  στην τροφή  προκαλώντας δυσμενείς για τον άνθρωπο καταστάσεις. Το ψεκαστικό νέφος μπορεί να προκαλέσει  σε επιβαρυμένης περιοχές αναπνευστικά προβλήματα, αποβολές και παραμορφώσεις  εμβρύου, διαβήτη τύπου ΙΙ και μερικά είδη καρκίνου.

Από τους πρώτους που κινδυνεύουν από την χρήση  φυτοφαρμάκων και ανεπαρκή μέτρα προστασίας είναι οι ίδιοι οι αγρότες. Έρευνες που διενεργήθηκαν από τον FAO (Food and Agricultural Organization, 2000) δείχνουν πως κατά προσέγγιση, 3 εκατομμύρια δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα ,λαμβάνουν χώρα ετησίως, ενώ 220.000 από αυτές οδηγούν σε θάνατο.

Είναι επιστημονικά  τεκμηριωμένες οι  αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, από την χρήση φυτοφαρμάκων. Κάθε χρόνο, αναφέρονται δεκάδες χιλιάδες περιστατικά αγροτών, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, που πλήττονται από την έκθεση σε φυτοφάρμακα.

Επίσης η μείωση των πληθυσμών άγριων αρπακτικών πτηνών, από συμπύκνωση και μεγιστοποίηση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στη τροφική αλυσίδα, οι μαζικοί θάνατοι ψαριών και μελισσών , η διαφοροποίηση και ελάττωση των ειδών από αύξηση επιπέδων φυτοφαρμάκων, μέχρι και η ανεύρεση DDT στο λιπώδη ιστό των πιγκουϊνων της Ανταρκτικής, από μόλυνση και περιορισμένης φωτοσύνθεσης, φυτοπλαγκτού αποδεικνύουν ότι υπάρχει πρόβλημα γενικότερης ρύπανσης του πλανήτη από τα παρασιτοκτόνα.

Η κατανομή  τους

Οι κατηγορίες των  φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι: τα εντομοκτόνα  ( οργανοχλωριούχες ενώσεις , οργανοφωσφορικές ενώσεις, καρβαμιδικά παράγωγα, νικοτινοειδή, παράγωγα spinosoids, πύρεθρο, πυρεθροειδή), μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα (εδάφους,  εδάφους και φυλλώματος , φυλλώματος),  ακάρεοκτόνα, νηματοδοκτόνα.

Μερικές αναφορές.  Η έκθεση σε ορισμένα εντομοκτόνα, όπως τα οργανοφωσφορικά, έχει συνδεθεί με γνωστά σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως ναυτία, ζάλη, εμετός, κεφαλαλγία, κοιλιακό άλγος, καρδιακές αρρυθμίες, μυασθένειες και νευροεκφυλιστικές παθήσεις, επηρεάζει το ενδοκρινικό, νευρολογικό σύστημα και το μεταβολισμό, καθώς και προβλήματα του δέρματος και των ματιών.

Ορισμένες μελέτες, έχουν επίσης αναφέρει ότι η έκθεση σε φυτοφάρμακα συνδέεται με χρόνια προβλήματα υγείας όπως αναπνευστικά προβλήματα, διαταραχές μνήμης, δερματολογικές παθήσεις, καρκίνο, κατάθλιψη, νευρολογικά ανεπάρκειες, αποβολές σε εγκύους, αλλά και γενετικές ανωμαλίες

Την εικόνα έρχονται να συμπληρώσουν τα μυκητοκτόνα  που προκαλούν αναστολή μεταβολισμού νουκλεϊκών οξέων και σύνθεσης πρωτεϊνών, την αναστέλλουν τη σύνθεση DNA και RNA, τη κυτταρική διαίρεση και το μεταβολισμό του κυττάρου

Συμπτώματα έκθεσης: δερματοπάθειες, ναυτία εμετός, διάρροια, κοιλιακά άλγη, ρινορραγία, ερεθισμός ματιών. Είναι τοξικό στο αναπαραγωγικό σύστημα, προκαλεί μείωση βάρους νεογνών, θάνατο σε έμβρυα, διαταραχές εγκεφάλου και μείωση βάρους.

Νηματοδοκτόνα.  Τοξικά και απαγορευμένα, με σοβαρά προβλήματα στους χρήστες όπως:  προβλήματα αναπαραγωγής, αυτοάνοσα δερματολογικά, αιματολογικά και ογκολογικά, σοβαρές επιπτώσεις στους άλλους ζωϊκούς οργανισμούς,  στο οικοσύστημα και στη κλιματική αλλαγή,  τα ενδιάμεσα προϊόντα διάσπασης τους είναι πολύ τοξικά επίσης και  η μακροχρόνια χρήση μερικών από αυτά έχει προκαλέσει εξάρτηση στους καλλιεργητές και αντοχή στους νηματώδεις.

Ότι αφορά το glyphosate – Roundup, η επικινδυνότητα του ήταν γνωστή από το 1980, αλλά είχε εσκεμμένα αγνοηθεί.  Το Roundup αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία έτσι το 2015 ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, δημοσίευσε για τη glyphosate ότι τη ταξινομούσε ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο» (κατηγορία 2Α) και ιδιαίτερα για Non Hodgkin’s λεμφώματα, με βάση επιδημιολογικές μελέτες, μελέτες σε ζώα και μελέτες in vitro.

Συνθήκες δημιουργίας  τους

Με την επέκταση του θερμού  καιρού των κλιματικών αλλαγών και άλλων δυσμενών παραγόντων συνεχώς η δραστηριότητα των βλαβερών εντόμων  και παθογόνων,  για τα φυτά,  μικροοργανισμών. Ο πιο αποτελεσματικός  τρόπος,  σε αυτή την περίπτωση, να σωθεί  η κατάσταση είναι η χημική επέμβαση που πάντα στην καλλιεργητική γεωργία ήταν η  πιο άμεση και αποτελεσματική. Με την πάροδο του χρόνου ο άνθρωπος παρασκεύασε μια πληθώρα χημικών ουσιών ή φυτοφάρμακα (σήμερα όμως ο πλέον δόκιμος όρος είναι φυτοπροστατευτικά προϊόντα) για την  πρόληψη και καταπολέμηση βλαβερών εχθρών και παθογόνων μικροοργανισμών.

Σήμερα, όμως έτσι όπως εξελίχτηκαν τα γεγονότα οι επιστήμονες κρούουν το κώδωνα  κινδύνου στον καταναλωτή  ότι καμία από αυτές τις χημικές ουσίες δεν είναι ασφαλής τόσο ως προς τον ίδιο, αλλά και το περιβάλλον.

Πρώτα  από όλα, αυτές οι χημικές ενώσεις  έχουν συντεθεί από το ανθρώπινο χέρι  με μοναδικό σκοπό  την ταχεία αντιμετώπιση μη αποδεκτών συνθηκών, αψηφώντας τις συνέπειες. Ενώ οι ουσίες που δημιουργούνται στη φύση λειτουργούν στο οικοσύστημα  για ένα  μεγάλο χρονικό διάστημα και έτσι δοκιμάζονται και επιλέγονται οι πλέον ασφαλείς για τους ζωντανούς οργανισμούς .

Οπωσδήποτε, περισσότερο επικίνδυνο,  για τους τελικούς αποδέκτες  των τροφίμων της φυτικής παραγωγής  είναι η κατάχρηση των φυτοπροστατευτικών  προϊόντων από τους χρήστες. Σημαντικές επίπτωσεις έχουν αυτά στη ζωική παραγωγή και τα προϊόντα της (κρέας και γαλακτοκομικά) με αποδεκτή  τον άνθρωπο, αφού ο τελικός σκοπός της εφαρμογής των φυτοπροστατευτικών από τους βιομηχάνους, είναι η αύξηση της παραγωγής για την κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου.

Άκρως ανεπιθύμητο και επικίνδυνο χαρακτηριστικό των φυτοπροστατευτικών  προϊόντων που  επιβαρύνουν  την υγεία  του ανθρώπου και διαταράσσει την ισορροπία του οικοσυστήματος ,είναι η δυνατότητά τους να βιοσυσσωρεύονται.

Ποσότητα ή Ποιότητα; Διαλέξτε

Από όσα έχουν υπολογίσει  η αναλογία του καλού και κακού  είναι : περίπου 40 δημοσιεύματα  με αρνητική χροιά για τα φυτοπροστατευτικά, για κάθε 1 θετικά διακείμενο απέναντί τους.  Δεν ξεχνάμε ότι τα φυτοπροστατευτικά αυξάνουν τη σοδειά κατά 30% περίπου  εξασφαλίζοντας αύξηση στη διαθεσιμότητα των φρούτων και λαχανικών σε προσιτό κόστος. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ, η ζωή θα ήταν απαράδεκτα μη ασφαλήςγια μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, χωρίς αυτά , η δεσυνεισφορά τους στην προσπάθεια εξάλειψης του υποσιτισμού είναι αδιαμφισβήτητη.

Άρα , στο απώτερο μέλλον, όπως φαίνεται η χημική προστασία των καλλιεργειών με   φυτοπροστατευτικά προϊόντα θα συνεχίσει να διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο στον κλάδο της γεωργίας, παρά τους ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης νέων βιοτεχνολογικών λύσεων. Το βάρος, λοιπόν, της επίτευξης του μικρότερου δυνατού τιμήματος για τη δημόσια υγεία και την υγεία των ιδίων πέφτει στους ώμους των αγροτών, αφενός με το να τηρούν πιστά τους κανόνες και τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των φυτοπροστατευτικών και αφετέρου με το να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία, προσωπικά μέτρα ασφαλείας κατά την εφαρμογή αυτή. Έτσι, θα έχουμε στα χέρια μας ασφαλή προϊόντα υψηλής ποιότητας και ο αγροτικός πληθυσμός θα έχει τη μικρότερη δυνατή έκθεση στις ουσίες αυτές, ώστε να συνεχίσει -απερίσπαστος από την ανεπηρέαστη ποιότητα ζωής του- να εργάζεται για να προσφέρει στην κοινωνία τα πολύτιμα αγαθά της γεωργίας.

Τι πρέπει να προσέξετε

Ο κίνδυνος «παραμονεύει» όταν ακόμα μικρές ποσότητες υπολειμμάτων παραμένουν στα γεωργικά προϊόντα και έτσι περνούν στην τροφή μας. Τα ανώτατα όρια που επιβάλλονται στα υπολείμματα φυτοφαρμάκων από τη νομοθεσία αποσκοπούν στον περιορισμό της έκθεσης σε αυτά και στην εξάλειψη απαράδεκτων κινδύνων για την υγεία μας.

Οι  μερικές  απλές ενέργειες που μπορούν να προστατεύσουν τον καταναλωτή από το κίνδυνο κατανάλωσης υπολειμμάτων βλαβερών ουσιών στα τρόφιμα  είναι:

• Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται καλά με αραιωμένο σαπούνι ή ξίδι
• Η αποφλοίωση δεν είναι απαραίτητη, όταν γίνεται όμως μειώνει τα υπολείμματα που πιθανόν να υπάρχουν
• Πριν το στύψιμο ορισμένων φρούτων καλό είναι να απομακρύνεται η φλούδα
• Η αφαίρεση των εξωτερικών φύλλων από διάφορα λαχανικά όπως λάχανο, μαρούλι κ.ά. είναι χρήσιμη ενέργεια
• Το ζεμάτισμα ή ο βρασμός πολλών λαχανικών μειώνει τα επίπεδα φυτοφαρμάκου σε αυτά
• Η διατροφή μας με ποικιλία φρούτων ή λαχανικών, μειώνει τον κίνδυνο αφού δε θα καταναλώνουμε ένα είδος στο οποίο μπορεί να υπάρχει συγκέντρωση ενός συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου
• Δεν πρέπει με κανένα τρόπο να τρώμε φρούτα ή λαχανικά τα οποία θα συλλέξουμε από κάποιο χωράφι, χωρίς να ξέρουμε αν και πότε έχουν ραντιστεί με φυτοφάρμακα
• Ιδιαίτερα τα παιδιά που μένουν ή παίζουν κοντά σε περιοχές με δέντρα ή άλλες καλλιέργειες, θα πρέπει να αποφεύγουν να τρώνε καρπούς από αυτές.

Από τη γραμματεία του ΠΑΚΟΕ