ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: «Αποκατάσταση» της ισότητας των φύλων ή ένας ακόμη βρόχος, απόλυτα ταξικός, στον λαιμό της Ελληνίδας μητέρας;
Η κυβέρνηση προχωράει στην αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου, εισάγοντας την υποχρεωτική συνεπιμέλεια και την εναλλασσόμενη κατοικία, ανταποκρινόμενη ασμένως στα αιτήματα του lobby των διαζευγμένων πατεράδων, που καθοδηγούνται από επώνυμους ισχυρούς (δεδομένου ότι είναι ο μόνος τομέας που δεν έχει ικανοποιήσει το 100%των επιθυμιών τους ) και δρουν ανεξέλεγκτα εδώ και αρκετούς μήνες, με πρακτικές χουλιγκανισμού, καθυβρίζοντας, τρομοκρατώντας, επιτιθέμενοι μάλιστα σε όποια αντίθετη φωνή. Επιπλέον εισάγει στη δικαιική μας τάξη το ψευδο-σύνδρομο γονικής αποξένωσης (PAS), το οποίο θεωρείται επιστημονικά αβάσιμο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ, αφού απέτυχε να περάσει τον καθιερωμένο έλεγχο περί αποδειξιμότητας των επιστημονικών προτύπων (Frye, Daubert kai 702 – 704) και ουσιαστικά θέτει σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών μας (θα επανέλθουμε αναλυτικά στο δεύτερο μέρος).
Οι γυναικείες οργανώσεις, οι λογικοί και καλοπροαίρετοι άνθρωποι είναι γεγονός ότι «πιάστηκαν στον ύπνο» και πολύ καθυστερημένα αντελήφθησαν τι είχε «παιχτεί» στις πλάτες των Ελληνίδων μητέρων κι έκτοτε ,πυκνώνοντας τις αντιδράσεις τους, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον πιο αντιδραστικό, συντηρητικό και μισογυνίστικο πυρήνα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι η πρόταση για υποχρεωτική συνεπιμέλεια έρχεται σε όλον τον κόσμο από τα συντηρητικά κόμματα (Ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία, Partido Popular στην Ισπανία), από ακροδεξιές οργανώσεις (FRA (father rights movement) στις ΗΠΑ).
Απολύτως ευθυγραμμιζόμενο με τη γενικότερη φιλοσοφία τους είναι το γεγονός ότι εκκρεμούν δικαστήρια εναντίον κάποιων ενεργών μπαμπάδων για κακοποίηση (ανάμεσά τους αυτός που κακοποίησε την πρώην σύζυγό του στο προαύλιο του σχολείου των παιδιών του, μπροστά στα μάτια γονιών, παιδιών και δασκάλων στην Κέρκυρα).
Δυστυχώς, στην υποκριτική τους ρητορική ότι ενδιαφέρονται δήθεν για το καλό των παιδιών, ενώ οι πραγματικοί λόγοι ήταν καθαρά εκδικητικοί και οικονομικοί, παρέσυραν και πολλούς προοδευτικούς ανθρώπους, οι οποίοι φυσικά δεν γνωρίζουν τον νομικό γολγοθά, απολύτως ταξικό, που αντιμετωπίζει η Ελληνίδα μητέρα, προκειμένου να σφυρηλατήσει μια αξιοπρεπή καθημερινότητα γι αυτήν και το παιδί, που, σε αδρές γραμμές, είναι ο κάτωθι:
ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΓΓΑΜΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΝΑ ΧΩΡΙΣΕΙ
Κατάθεση αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων με την οποία η γυναίκα αιτείται τη μετοίκηση του συζύγου από την οικογενειακή στέγη, παραχώρηση της οικογενειακής στέγης σε εκείνη και τα ανήλικα, την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων και διατροφή (για τα ανήλικα αλλά και για τον εαυτό της αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις), μαζί με αίτημα προσωρινής διαταγής για όλα τα ανωτέρω. Επίσης με το ίδιο δικόγραφο ασφαλιστικών μέτρων (ή και με ξεχωριστό), σε περίπτωση που υπάρχει βίαιη, κακοποιητική και απειλητική συμπεριφορά του συζύγου απέναντι στη σύζυγό του ή/και στα ανήλικα τέκνα, μπορεί να ζητηθεί η απαγόρευση προσέγγισης της οικογενειακής στέγης και η παράλειψη οποιασδήποτε παράνομης συμπεριφοράς με απειλή χρηματικής ποινής και προσωπικής κράτησης.
Συζήτηση προσωρινής διαταγής και έκδοση απόφασης (σε περίπου μια βδομάδα από την κατάθεση της αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων) περί προσωρινής μετοίκησης του συζύγου, προσωρινής επιμέλειας και διατροφής των τέκνων ή/και απαγόρευσης προσέγγισης, μέχρι την συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων.
Συζήτηση της αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων ( σε περίπου 4-5 μήνες από την κατάθεση). Συχνά συνεκδικάζεται με αντίθετη αίτηση του συζύγου με τα ίδια αιτήματα ή/και για την ρύθμιση της επικοινωνίας του με τα ανήλικα τέκνα του.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του συζύγου με την απόφαση της προσωρινής διαταγής ως προς την καταβολή διατροφής ή ως προς την απαγόρευση προσέγγισης, η σύζυγος θα πρέπει να υποβάλει μήνυση στο αρμόδιο Α.Τ. ή στην Εισαγγελία και σε περίπτωση που ενεργοποιηθεί η αυτόφωρη διαδικασία και συλληφθεί ο σύζυγος, να παραστεί εντός μερικών ημερών κατά την εκδίκαση της ποινικής υποθέσεως
Έκδοση αποφάσεως ασφαλιστικών μέτρων και μέσα σε 60 ημέρες από την επίδοσή αυτής, άσκηση κύριας αγωγής, για διατροφή των ανηλίκων για διάστημα 2 ετών, καθώς και για οτιδήποτε άλλο προβλέπει η δικαστική απόφαση αναφορικά με τα αιτήματα των αντίδικων. Επίσης μπορεί με την ίδια αγωγή να σωρευτεί και αίτημα περί λύσεως του γάμου.
Η αγωγή διαζυγίου είτε λόγω σοβαρού κλονισμού του γάμου είτε λόγω διετούς διάστασης μπορεί να ασκηθεί και με ξεχωριστό δικόγραφο αγωγής.
Συζήτηση (σε περίπου ένα έτος, εκτός κι αν υπάρξει αναβολή της δικής) της/ των παραπάνω αγωγής/ αγωγών.
Έκδοση αποφάσεων πρωτόδικου δικαστηρίου και άσκηση έφεσης τόσο επί της απόφασης για επιμέλεια/ διατροφή κλπ όσο και επί της αποφάσεως διαζυγίου.
Μόλις παρέλθει η διετία για την οποία ρυθμίζεται με την κύρια αγωγή η διατροφή των ανηλίκων τέκνων θα πρέπει να ασκηθεί νέα αγωγή διατροφής για την επόμενη διετία και αν χρειαστεί και εκ νέου αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Συζήτηση της/ των εφέσεων και έκδοση αποφάσεως.
Συζήτηση των δεύτερων ασφαλιστικών μέτρων και έκδοση αποφάσεως.
Συζήτηση της αγωγής διατροφής για την δεύτερη διετία και έκδοση αποφάσεως επί της οποίας χωρεί εκ νέου άσκηση εφέσεως. Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναλαμβάνεται επί διετία.
Μετά την τριετή διάσταση ή την αμετάκληση λύση του γάμου άσκηση αγωγής για τα αποκτήματα του γάμου.
Συζήτηση αγωγής και έκδοση αποφάσεως.
Άσκηση και συζήτηση έφεσης επί της παραπάνω απόφασης και έκδοση αποφάσεως.
Αν ο σύζυγος παραλείπει διαρκώς την υποχρέωση του για καταβολή της εκδικασθείσας διατροφής, συνεχίζονται από την πλευρά της γυναίκας οι μηνύσεις όπως και εκτέλεση των αποφάσεων με διαδικασίες κατάσχεσης κινητής και ακίνητης περιουσίας.
Σας κόπηκε η ανάσα; Δικαίως! Το επερχόμενο νομοσχέδιο, όχι μόνο, δεν έχει ιδέα τι συμβαίνει στα δικαστήρια, στα ελληνικά νοικοκυριά, στη ζωή της Ελληνίδας μητέρας, αλλά έρχεται να διπλασιάσει τα δικαστήρια, λόγω των εγγενών δυσλειτουργιών που επιχειρεί να νομοθετήσει, αντί να ελαφρύνει τα βάρη που κουβαλάει στην πλάτη της. Για τον λόγο αυτό το μεγαλύτερο μέρος των νομικών, δικαστών, δικηγόρων, θεωρητικών και πανεπιστημιακών δασκάλων τάσσεται κατά του νομοσχεδίου. Και, φυσικά, δεν έχουμε την προσδοκία να έχει μελετήσει ο Υπουργός την Καταγωγή της Οικογένειας του Ένγκελς, αλλά να μην καμώνεται ότι αγνοεί την άμεση απόρροια του οικονομικοπολιτικού status quo, δηλ. το ταξικό κριτήριο που διυλίζει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη των οικονομικά αδυνάτων.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ» ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Κανονικά, θα ξεσπούσαμε σε ασυγκράτητα γέλια, αν δεν ήταν τόσο τραγικές οι συνέπειες, με τον όρο «αποκατάσταση της ισότητας των φύλων» του νομοσχεδίου στις εξαγγελίες του. Μάλλον παράκουσαν τα χρόνια αιτήματα των γυναικών για ισότητα, λόγω βαριάς σκοπούμενης βαρηκοΐας και άκουσαν ότι «καταπιέζονται» οι άνδρες και …όπερ και εγένετο! Ή είναι η γνωστή τάση, αν δεν ικανοποιηθούν όλα τα ανδρικά αιτήματα μέχρι το μεδούλι, δεν υπάρχει χώρος και χρόνος για άλλη σκέψη.
Μετά περισσής θρασοαναίδειας χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο όταν:
Δεν έχουν εφαρμόσει ή έχουν εφαρμόσει ελάχιστα από τις διεθνείς συμβάσεις και, μάλιστα, με συνθήκες υποχρεωτικότητας όπως η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, κατάργηση έμφυλων στερεοτύπων, εισαγωγή στην εκπαίδευση νέων οικογενειακών προτύπων, για την υπο-εκπροσώπηση των γυναικών στον αθλητισμό, στα ΜΜΕ, στην έρευνα κ.λπ., τόσο λόγω της συμβολικής και διαπαιδαγωγικής σημασίας αυτών των τομέων όσο και του ισχυρού ρόλου που διαδραματίζουν στη διαμόρφωση των κοινωνικών αντιλήψεων και στάσεων, καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων σε όλους τους τομείς πολιτικής ζωής και πολλά άλλα. Η εγχώρια δε νομοθεσία σχετικά με τα ζητήματα φύλου, απλά, ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ. Κι ενώ περιμέναμε πολιτικές, μέτρα, παρεμβάσεις και ποσοστώσεις, μας ήλθε η συνεπιμέλεια για να αποκαταστήσει «μία και καλή την ανισότητα των φύλων» υπέρ του συστημικά ευνοημένου.
Στον Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2019, όπως καταδεικνύουν τα πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η χώρα μας καταλαμβάνει την τελευταία θέση ανάμεσα σε 28 χώρες συγκεντρώνοντας 51,2 μονάδες, ενώ ο μέσος όρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά είναι στις 67,4 μονάδες. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται η Σουηδία και η Δανία με 83,6 και 77,5 μονάδες, αντιμετωπίζοντας περισσότερο ισότιμα τα έμφυλα ζητήματα. Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων αποτελείται από έξι βασικούς τομείς, την εργασία, τα χρήματα, τη γνώση, το χρόνο, την εξουσία και την υγεία.
Δεν μετρά απλώς το έμφυλο χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά λαμβάνει επίσης υπόψη τις συνθήκες κάθε χώρας και τα διάφορα επίπεδα επιδόσεων των κρατών μελών σε διάφορους τομείς.
Επιπλέον η διάθεση του χρόνου των γυναικών στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί από το 2005 μέχρι σήμερα με το έμφυλο χάσμα να διογκώνεται αντί να γεφυρώνεται, καθώς το 38% των γυναικών ασχολούνται με την φροντίδα και την εκπαίδευση των μελών της οικογένειας τους, τουλάχιστον μια ώρα την ημέρα, ποσοστό που στους άντρες αγγίζει το 20%. Περίπου το 85% των γυναικών μαγειρεύουν και ασχολούνται με τις δουλειές του σπιτιού σε σχέση με το 16% των ανδρών.
Έχει εγκατασταθεί μόνιμα όλη αυτή η θηλυκοποίηση της φροντίδας, ως πατριαρχικό κατάλοιπο, και θα αλλάξει ξαφνικά με την νομοθέτηση της συνεπιμέλειας; Άνδρες, που δεν γνωρίζουν πώς δομείται η καθημερινότητα και η φροντίδα ενός παιδιού, θα μεταμορφωθούν ξαφνικά και θα έχει λιγότερα βάρη η μητέρα; Ή μαζί με την συνεπιμέλεια και την εναλλασσόμενη κατοικία θα πρέπει να έχει πάλι και όλο το βάρος της φροντίδας του παιδιού; Μάλλον το δεύτερο, γιατί η κοινωνία φρόντισε να «προικίσει» με μπόλικες ενοχές τη μητρότητα, πράγμα που δεν το έκανε με τους άνδρες, ώστε να μπορούν ευχερώς να επιδίδονται στην επίτευξη των επαγγελματικών τους στόχων, χωρίς περιττά φορτία… Δεν λέμε ότι είναι έτσι όλοι οι πατεράδες, φυσικά και όχι, όλο και πιο πολλοί ασχολούνται ενεργά, αλλά αυτοί είναι εκείνοι που δεν χρειάζονται την ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ, την κανονίζουν εξωδικαστικά και με μοναδικό οδηγό το συμφέρον των παιδιών τους.
ΤΑΞΙΚΟΤΗΤΑ
Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η κυβέρνηση αδιαφορεί για την πραγματικότητα των υπαρχουσών οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων, μέσα στις οποίες η γυναίκα βιώνει τρομακτικές ανισότητες, καταπιέσεις και διακρίσεις. Η μείωση των κοινωνικών δαπανών, ο περιορισμός των προνοιακών παροχών και υπηρεσιών, η αποσάθρωση δηλαδή του κράτους πρόνοιας, οδηγεί κατά κύριο λόγο τις γυναίκες να επωμιστούν αυτούς τους ρόλους, σε βάρος της επαγγελματικής και προσωπικής τους ζωής.
Η γυναικεία φτώχεια κι ανεργία, ο ρόλος τους ως εκ των πραγμάτων φροντιστριών των ανηλίκων στην καθημερινότητά τους, λόγω του οποίου συχνά επιλέγουν υποαμειβόμενες και μερικής απασχόλησης θέσεις εργασίας, η οικονομική εξάρτηση από τον σύζυγο, η ανισότητα στην αγορά εργασίας (όπου οι γυναίκες τείνουν να αμείβονται λιγότερο από τους άντρες, με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων να συνιστά τεράστιο και καταγεγραμμένο πρόβλημα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.), η κακοποίηση και η βία στις πολλαπλές μορφές τους, όλα αυτά δεν είναι φαινόμενα μειοψηφικά σε ένα πλαίσιο κεκτημένης έμφυλης ισότητας, μα πραγματική συνθήκη για την πλειονότητα των θηλυκών υποκειμένων.
Η καραντίνα έδρασε αθροιστικά στις πιο πάνω συνθήκες και οδήγησε στη περαιτέρω φτωχοποίηση των γυναικών.
Μας μιλάνε για την ανάγκη της “εναλλασσόμενης κατοικίας” . Έχουν σκεφθεί σε ποιες απευθύνονται; Ο Αντουανετισμός τους τους αφήνει να σκεφθούνε ότι αυτό είναι ανεδαφικό για την πλειονότητα της εργατικής τάξης; Ακόμα και σε μακρινές γειτονιές στην ίδια πόλη είναι δύσκολο να συνδυαστεί η ζωή δυο εργαζόμενων ανθρώπων και ενός παιδιού που πηγαίνει σχολείο και φροντιστήριο, πόσο μάλλον αν οι γονείς δεν ζουν καν στην ίδια πόλη. Αν δε, κάποιος γονιός χρειαστεί να μετακομίσει σε άλλη πόλη, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν ήδη, πρέπει να πάρει την άδεια του άλλου, κάτι που τον καθιστά ευάλωτο αν η σχέση δεν είναι καλή. Η μετακόμιση είναι μια ταξική υπόθεση: μπορεί να είναι αναγκαία για την εύρεση δουλειάς ή αναγκαστική αν μια μονογονεϊκή οικογένεια δεν μπορεί να πληρώσει το νοίκι. Ποιον θα επηρεάσουν αυτά τα μέτρα; Δεν θα είναι οι γυναίκες που πλήττονται από την ανεργία, υποαπασχόληση, επισφάλεια στις θέσεις εργασίας, τον πιο ευάλωτο δηλαδή;
Το ταξικό κριτήριο, λοιπόν, είναι σαν τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο, θα πρέπει να κάνουμε πως δεν τον βλέπουμε; Όταν όλα και πιο πολλά νομοθετήματα εμποδίζουν την ισότιμη, αν όχι αυτή καθεαυτήν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη των αδυνάμων οικονομικά, η κυβέρνηση διάλεξε αυτήν την ώρα να φέρει αυτό το νομοσχέδιο για να αποκαταστήσει την «ισότητα»; Δεν είναι ούτε η πρώτη φορά που υποτιμά τη νοημοσύνη μας, ούτε η τελευταία. Έχουμε καταλάβει ,προ πολλού και με τον πτωχευτικό κώδικα και με το εργασιακό νομοσχέδιο, ότι η μόνη λύση είναι η αντίσταση και ο αγώνας.
Η συνεπιμέλεια νοείται αποκλειστικά ως συναινετική, ενώ η συναίνεση προϋποθέτει τη μη άσκηση ψυχολογικής πίεσης και την απουσία οικονομικών και λοιπών εκβιασμών, και κυρίως ισότιμους γονείς και πρόθυμους να συνεργαστούν.
ΕΝΑΛΑΣΣΟΜΕΝΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Το μοντέλο που προτείνεται, ιδίως αυτό της φυσικής συνεπιμέλειας (ίσος χρόνος, όχι λιγότερο του 35%, εναλλάξ κατοικία) δεν λαμβάνει υπόψη του το συμφέρον του τέκνου, για το οποίο υποτίθεται κόπτεται, δεδομένου ότι δεν κάνει οιαδήποτε μνεία για την ακρόαση των παιδιών για τη στάθμιση του συμφέροντός τους.
Πάγια μέχρι σήμερα γίνεται δεκτό, τόσο στη θεωρία όσο και στη νομολογία, ότι η προσωπική γνώμη του παιδιού είναι απαραίτητη, ανάλογα με τον βαθμό ωριμότητάς του στη λήψη απόφασης από το δικαστήριο. Οι δικαστές, επίσης, γνωρίζουν πολύ καλά τον κίνδυνο επηρεασμού από τον γονέα με τον οποίο διαμένει. Έχουν, όμως, και την πείρα και το κριτήριο να το διαγιγνώσκουν. Φυσικά από ένα βρέφος ή μικρό παιδί δεν υπάρχει νόημα να ζητήσει ένα δικαστήριο την γνώμη του, γιατί απαιτείται ανάλογη ωριμότητα και να κατανοεί το ίδιο το παιδί το συμφέρον του.
Υπάρχει διάχυτη στο νομοσχέδιο μία δυσπιστία στους δικαστές και, αντί να τους πλαισιώσει με τις κατάλληλες υποδομές (ειδικά οικογενειακά δικαστήρια, αυτοτελείς κοινωνικές υπηρεσίες που θα γνωμοδοτούν), επιλέγει μία λύση που είναι αυτή καθεαυτή αντίθετη στις Διεθνείς Συμβάσεις για τα δικαιώματα του παιδιού, μη εισακούοντάς το και καθιστώντας το από υποκείμενο Δικαίου σε αντικείμενο.
Όπως, εξάλλου, σημειώνει η Ρόη Δ. Παντελίδου, καθηγήτρια του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Δ.Π.Θράκης και Πρόεδρος της Ένωσης Αστικολόγων σε σχετικό της άρθρο.
«Ως προς την χρονική κατανομή, η αλλαγή κατοικίας για έναν ανήλικο, μπορεί να οδηγήσει σε αποδιοργάνωση του ανηλίκου, όχι επειδή οι γονείς δεν είναι σωστοί, αλλά επειδή καθένας θα ζητεί διαφορετικά πράγματα από το παιδί. Ακόμη και η αλλαγή των καθημερινών αυτόματων κινήσεων μας μπερδεύει … Δεν χρειάζεται να μεταβάλλεται στο παιδί με βαλίτσα ή να μοιάζει το ίδιο με βαλίτσα.
Η επικοινωνία δεν είναι ωφέλιμο να μεταβάλλεται στην ουσία σε συμμετοχή στην επιμέλεια ή να περιλαμβάνει διανυκτέρευση στα πολύ μικρά παιδιά … Είναι ασφαλώς μεγάλο λάθος η παρεμπόδιση της επικοινωνίας. Άλλο τόσο όμως είναι λάθος μια ρύθμιση που λησμονεί τον ίδιο τον ανήλικο.
Συνεπώς δεν είναι ορθό, ούτε η επικοινωνία να μεταβάλλεται στην ουσία σε συνεπιμέλεια, ούτε στο πλαίσιο της συνεπιμέλειας να επιβάλλεται εναλλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας. Διότι τότε έχουμε στην ουσία “διεπιμέλεια”, δηλαδή και πάλι ξεχωριστή, διηρημένη επιμέλεια ή ακόμη χειρότερα “δυεπιμέλεια”, δηλαδή επιμέλεια που ασκείται από δύο γονείς ανταγωνιστικά και εχθρικά. Το ανήλικο παιδί είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα και όχι ένα ποσοστό του χρόνου μας ή ένα παιδί-βαλίτσα»
Το ίδιο επισημαίνει εμφατικά και ο Μιχάλης Σταθόπουλος, επίτιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής, μέλος Ακαδημίας Αθηνών, τ. Υπουργός Δικαιοσύνης σε σχετικό του άρθρο.
«Όλα αυτά μπορεί να διαπιστώνονται μόνο στη συγκεκριμένη περίπτωση που κρίνει ο δικαστής. Αυτός δικάζει τις ατομικές περιπτώσεις, όχι ο νομοθέτης. Ο τελευταίος δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ούτε να προεξοφλεί τις ειδικές συνθήκες της κάθε ατομικής περίπτωσης. Η γενική εκ των προτέρων ρύθμιση με νόμο θα ήταν βαρύ, κατά τη γνώμη μου, σφάλμα με υπαρκτό το ενδεχόμενο να αντιστρατεύεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις το συμφέρον του παιδιού, το οποίο δεν μπορεί πάντοτε να ταυτίζεται με την ισόχρονη παρουσία των γονέων στη φροντίδα του και τη συνεχή εναλλαγή της διαμονής του. Όλες οι άλλες επιδιώξεις πρέπει να υποχωρούν μπροστά στο συμφέρον του παιδιού.
Το συχνά λεγόμενο από τους υποστηρικτές της διά νόμου πρόβλεψης ισόχρονης κατανομής της επιμέλειας και στους δύο γονείς, με υποχρεωτική την εναλλασσόμενη διαμονή του τέκνου, ότι τούτο προβλέπεται σε διεθνή κείμενα ή σε ξένες νομοθεσίες, είναι επίσης ανακριβές. Διότι αυτό που πράγματι προβλέπεται διεθνώς (και δικαίως) είναι να δίνει ο νόμος τη δυνατότητα για συνεπιμέλεια και εναλλαγή διαμονής του τέκνου και να ενθαρρύνει σχετικώς τον δικαστή και όχι να επιβάλλει τούτο ο νόμος εκ προοιμίου…
Κατόπιν αυτών διερωτάται κανείς: Εξυπηρετείται πράγματι το συμφέρον του παιδιού με την ικανοποίηση των αιτημάτων για άνωθεν (από τον νόμο) επιβολή της ισόχρονης συνεπιμέλειας των γονέων και της υποχρεωτικής εναλλαγής κατοικίας του τέκνου, όποιες και εάν είναι οι συγκεκριμένες συνθήκες της διασπασμένης οικογένειας;
΄Η υπάρχουν πίσω από τα αιτήματα αυτά άλλες σκοπιμότητες πέραν από το συμφέρον του παιδιού;»
Η Καθηγήτρια Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ και μέλος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής Αικατερίνη Φουντεδάκη επισημαίνει σε πρόσφατο άρθρο της ότι ο ισχύων Αστικός Κώδικας καθόλου δεν απαγορεύει, αντιθέτως προβλέπει, τη συνεπιμέλεια με την έννοια της συναπόφασης των γονέων και, σχετικά με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αναφέρει τα εξής σημαντικά που βάζουν σε σκέψεις ως προς τα απώτερα σχέδια του υπουργείου: «Από την άλλη μεριά, το προσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει δει τη δημοσιότητα παρουσιάζεται ως η πρόταση της επιτροπής με κάποιες βελτιώσεις, στην πραγματικότητα όμως έχει σοβαρά προβλήματα και διαφέρει ουσιωδώς από την πρόταση της επιτροπής. Ειδικότερα, σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες παραδοχές, που αποτελούν νομικό κοινό τόπο, περιλαμβάνει νομοθετικούς ορισμούς για το συμφέρον του παιδιού (το οποίο ταυτίζει αξιωματικά «πρωτίστως» με «την ισόχρονη και ουσιαστική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του τέκνου, καθώς επίσης από την αποτροπή αποξένωσής του από καθένα από αυτούς» [sic]), επίσης περιέχει αναφορά σε «ίση» επιμέλεια και «τεκμήρια» χρόνου επικοινωνίας κατά το 1/3 του χρόνου του παιδιού. Κινείται, επομένως, στην εσφαλμένη κατεύθυνση της επιβολής μιας γενικής και προειλημμένης αντίληψης για το συμφέρον του παιδιού, δεσμεύοντας αδικαιολόγητα τον δικαστή. Τέτοιες ρυθμίσεις δεν απαντώνται σε δίκαια που κατά κανόνα αποτελούν πρότυπα για το ελληνικό δίκαιο, όπως το γερμανικό, το γαλλικό και το ελβετικό. Περαιτέρω, περιέχει νομοτεχνικές αστοχίες, που δεν έχουν θέση σε ένα νομοθέτημα της ιστορικής και συστηματικής εμβέλειας του ΑΚ (λ.χ. παραπομπή του ΑΚ σε άλλο νόμο, αντινομία μεταξύ της «εξίσου» άσκησης της επιμέλειας και της υπό προϋποθέσεις εναλλασσόμενης διαμονής του παιδιού, ενώ στην πραγματικότητα ταυτίζονται, ατυχής διατύπωση της δυνατότητας παράκαμψης της συνεπιμέλειας με συμφωνία). Τέλος, δεν αποφεύγει ακραίες ρυθμίσεις, που απηχούν μια συγκεκριμένη ιδεολογική κατεύθυνση: η συμπερίληψη στον ΑΚ της διεθνώς αμφισβητούμενης και πάντως αμφιλεγόμενης έννοιας της γονεϊκής αποξένωσης είναι μια σαφής, αλλά αχρείαστη, πολιτική θέση. Η πρόβλεψη ότι ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο μπορεί να αποφασίζει για τα τρέχοντα ή επείγοντα ζητήματα του παιδιού (δηλαδή το αν θα φάει δημητριακά για πρωινό ή αν θα πάει στα επείγοντα λόγω τραυματισμού) «κατόπιν ενημερώσεως του άλλου γονέα» μπορεί να μοιάζει αστεία, αλλά βρίσκεται στην ίδια ιδεολογική κατεύθυνση.
Ο νομοθέτης πρέπει να προσέξει· το συμφέρον του παιδιού και το σύστημα του ΑΚ δεν προσφέρονται για μονόπλευρες διευθετήσεις».
Θα κλείσουμε το πρώτο μέρος με τα πάγια αιτήματα των γυναικών της Συνέλευσης 8ης Μάρτη:
Δημόσια και δωρεάν διαμεσολάβηση για την επίλυση των οικογενειακών διαφορών στις περιπτώσεις που μπορούν να επιτευχθούν συναινετικές λύσεις
Ίδρυση εξειδικευμένων οικογενειακών δικαστηρίων για το χειρισμό των αντιδικιών, με διαδικασίες που θα προστατεύουν την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία του παιδιού
Δημόσια και δωρεάν συμβουλευτική γονέων, παρακολούθηση των παιδιών από παιδοψυχολόγους, παιδοψυχιάτρους, κοινωνικές/ούς λειτουργούς
Ολική αλλαγή της διαχείρισης των καταγγελιών ενδοοικογενειακής βίας και παιδικής κακοποίησης: Εξαντλητική διερεύνησή τους σε συνθήκες ασφάλειας και υποστήριξης της καταγγέλλουσας
Παροχή μηνιαίας οικονομικής ενίσχυσης σε όλους τους χαμηλού εισοδήματος χωρισμένους γονείς
Να αναλάβει το κράτος μεγάλο μέρος των δαπανών και βαρών ανατροφής με δημόσιους και δωρεάν παιδικούς σταθμούς, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, πρόσληψη προσωπικού για την επέκταση και καλύτερη λειτουργία των ολοήμερων σχολείων ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των γονέων στην αγορά εργασίας κ.ο.κ.
Σε περιόδους έξαρσης της κρίσης της κοινωνικής αναπαραγωγής (καθώς τέτοια κρίση βιώνουν πλέον και στην «κανονικότητα» οι πυρηνικές οικογένειες), όπως στην περίπτωση της πανδημίας COVID-19, ειδικό κρατικό/δημόσιο μηχανισμό μέριμνας για παροχή βοήθειας σε διαζευγμένους ή σε διάσταση γονείς στο σπίτι ώστε να είναι σε θέση να συνεχίζουν την αμειβόμενη εργασία τους αλλά και την κοινωνική/προσωπική τους ζωή, το οποίο είναι απαραίτητο για την εξασφάλιση της ψυχικής υγείας των ίδιων και των παιδιών.
Είμαστε ΥΠΕΡ της συναινετικής συνεπιμέλειας εφόσον υπάρχουν οι προδιαγραφές και η συναίνεση και των δύο γονέων. Αυτό που χρειάζονται τα παιδιά ειναι να μεγαλώνουν με δύο ισότιμους γονείς, με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις και ολοκληρωμένους ανθρώπους που ξέρουν ότι το να είναι γονείς είναι μόνο μέρος της ταυτότητάς τους. Όχι όλη τους η ύπαρξη.
