Απόσπασμα από το Χρονικό της Αλώσεως του Γεωργίου Φραντζή για την Αγία Σοφία
Πόσο ανερμήνευτες και ανεξιχνίαστες είναι οι σοφές αποφάσεις σου,
βασιλιά Χριστέ!
Να έβλεπε κάποιος εκείνον τον παμμέγιστο και θεϊκότατο ναό τής
τού Θεού Σοφίας, τον επίγειο ουρανό, τον θρόνο τής δόξας τού Θεού, το χερουβικό
όχημα, το δεύτερο στερέωμα, το έργο των χεριών τού Θεού, το άξιο θέαμα και έργο,
το αγαλλίαμα ολόκληρης τής γης, τον ωραίο ναό, τον ωραιότερο των ωραίων, μέσα
στου οποίου τα άδυτα και πάνω στου οποίου τα θυσιαστήρια και τις τράπεζες
έτρωγαν και έπιναν, εκεί επάνω όπου έκαναν και διέπρατταν τις ασελγείς επιθυμίες
και ορέξεις τους με γυναίκες, παρθένες και παιδιά. Ποιός να μην σε θρηνήσει, άγιε
ναέ;
Παντού υπήρχε κάθε κακό και κάθε κεφαλή πονούσε.
Έβλεπες το θείο αίμα και σώμα τού Χριστού να χύνεται και να πετιέται
στην γη και τα τιμαλφή δοχεία του ν’ αρπάζονται και άλλα να τα σπάζουν και τα σώα
να τα κρύβουν στους κόρφους τους και τα ίδια να κάνουν με τον πολύτιμο διάκοσμο
και να καταπατούν τις άγιες εικόνες, γεμάτες χρυσό, ασήμι και πολύτιμους λίθους,
και να ξεσηκώνουν τον διάκοσμο γιά να φτειάξουν κρεβάτια και τραπέζια, να
σκεπάζουν τους ίππους τους με τα μεταξωτά και χρυσοΰφαντα ιερά άμφια και
ενδύματα, άλλοι να τρώνε πάνω σ’ αυτά και ν’ αρπάζουν τα πολύτιμα μαργαριτάρια
των αγίων κειμηλίων καταπατώντας τα άγια λείψανα και να κάνουν πολλά άλλα
ανοσιουργήματα, άξια θρήνου, οι πρόδρομοι τού αντίχριστου!
Στις κατοικίες θρήνοι και κλάματα, στις τριόδους οδυρμοί, στους ναούς
ολοφυρμοί, στεναγμοί ανδρών, μοιρολόγια γυναικών, τραβήγματα, εξανδραποδισμοί,
ξεσκίσματα και βιασμοί. Οι ευγενείς ατιμάζονταν και οι πλούσιοι έχαναν τα πάντα,
και κάθε είδους κακουργήματα είχαν γεμίσει τις πλατείες, τις γωνιές και κάθε μέρος,
παντού. Κανένας τόπος δεν έμεινε ασύλητος και ανεξερεύνητος. Βασιλιά Χριστέ, από
εκείνη την θλίψη και την στενοχώρια απελευθέρωσε κάθε πόλη και χώρα που
κατοικείται από χριστιανούς! Κανέναν κήπο και καμμία κατοικία δεν άφησαν
άσκαφτη οι ασεβείς, προκειμένου να βρουν τα κρυμμένα χρήματα και, αφού βρήκαν
μιά πληθώρα νέων και παλαιών θησαυρών και άλλων πολύτιμων πραγμάτων,
χόρτασαν.
