ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ 

 

του Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου*

ΤΑ ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ

Η Εκκλησία μας τιμάει στις 30 Ιανουαρίου τους τρεις μεγάλους Ιεράρχες: Βασίλειο το Μέγα, Γρηγόριο το Θεολόγο και Ιωάννη το Χρυσόστομο. Τους «τρεις μεγίστους φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος», οι οποίοι: Ορθόδοξα ερμήνευσαν το Ευαγγέλιο, διέδωσαν το Λόγο της Xάριτος, μελέτησαν τις ανθρώπινες επιστήμες σε μεγάλο βαθμό και πάλεψαν με όλες τους τις δυνάμεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα: Πνευματικά, προσωπικά, κοινωνικά, οικονομικά. Ιδιαίτερα σπούδασαν τέλεια τους 4 μεγάλους τομείς της ανθρώπινης ζωής: τη φύση, τον εαυτόν τους, την Αγία Γραφή και τον Θεό. Ο πρώτος ναός προς τιμήν τους τοποθετείται αρχές 14ου αιώνα κοντά στην αγία Σοφία Κων/πόλεως, ενώ την κοινή εορτή τους συνέστησε ο επίσκοπος Ευχαΐτων Ιωάννης Μαυρόπους, ο οποίος και συνέγραψε ειδική Ακολουθία προς τιμήν τους. 

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ:

Καλλιέργησαν τα Γράμματα και τις επιστήμες σε μεγάλο βαθμό, και προτρέπουν να αντλούμε εκλεκτικά από κάθε συγγραφέα τα σπουδαία στοιχεία, όπως η μέλισσα κάνει με το νέκταρ. Πίστη και επιστήμη έχουν διαφορετικά αντικείμενα και γι’ αυτό δεν συγκρούονται, αλλά αλληλοσυνεργάζονται. Επίδρασαν στη Νομοθεσία, τις τέχνες, την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο Χριστιανισμός ανυψώνει τον Ελληνισμό, και του δίνει αιώνιο βάθος και προοπτική (Ένας ο Θεός και Τριαδικός – Παντοδύναμος και άκτιστος – Δημιουργία από το μηδέν, ο κόσμος έχει αρχή και θα έχει και τέλος – η ιστορία έχει σκοπό, κατευθύνεται μπροστά και προς τα Άνω – ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνουμε εμείς θεοί – ψυχοσωματική αθανασία). 

Τα πιο μεγάλα πνευματικά βάθη, διδάσκουν, είναι η κακία, η αχαριστία, η βλασφημία και η αμετανοησία. Ύψη πνευματικά και αξιοζήλευτα είναι η προσευχή, η σωστή ζωή, η ευγνωμοσύνη και πάνω απ’ όλα η αγάπη. 

Είμαστε πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού και οφείλουμε να οδεύουμε προς το καθ’ ομοίωση (αγιότητα, ένωση κατά Χάριν με το Θεό).  

Από την Κυριακή προσευχή, το γνωστό «Πάτερ ημών», φανερώνεται ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε παιδιά του Θεού και επομένως πρέπει να φερόμαστε ως αδέλφια μεταξύ μας. Αγάπη και στους εχθρούς. «Αγαπάτε αλλήλους», το μήνυμα του Θεανθρώπου. Ο απ. Παύλος τονίζει «μη τα εαυτών έκαστος σκοπείτε, αλλά και τα των ετέρων έκαστος» (Φιλ. 2,4). 

Όσο μπορούμε, να εφαρμόζουμε κοινοκτημοσύνη, φιλανθρωπία, να σκύβουμε και να υπηρετούμε τις ανάγκες των άλλων και να μην ζούμε ατομιστικά. Οι Τρεις Ιεράρχες διέθεσαν τις περιουσίες τους για κοινωφελή έργα. «Τόσους αδικείς, όσους μπορούσες να βοηθήσεις και δεν το έκανες» (P.G. 31, 276-7) διδάσκει ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος ίδρυσε και μια ολόκληρη πόλη υπέρ των φτωχών. 

Ο πιστός ζει στον χώρο της Εκκλησίας τον λεγόμενο «Χριστιανικό Ανθρωπισμό», διαμαρτύρεται για τυχόν παραποιήσεις και αγωνίζεται μαζί με άλλους για την επικράτηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο Χριστιανικός Ανθρωπισμός έχει κέντρο τον Θεάνθρωπο Χριστό, που είναι και αιώνιο πρότυπο υγιούς πνευματικής ζωής. Ο απ. Παύλος αναφέρει 164 φορές το όνομα του Χριστού, και γράφει ότι Αυτός είναι η ειρήνη μας (Έφεσ. 2,14). 

Ο Χρυσόστομος υπογραμμίζει το θεοκεντρικό χαρακτήρα της αγωγής και επισημαίνει: «Αν τα παιδιά εκπαιδεύαμε να είναι φίλοι του Θεού και διδάσκαμε τα πνευματικά μαθήματα, τα λυπηρά θα είχαν πάει στην άκρη και από μύρια κακά θα είχαμε απαλλαγεί στην παρούσα ζωή» (P.G. 47,381).

Ιδιαίτερα οι Τρεις Ιεράρχες δίδαξαν την ισότητα όλων με αυταπάρνηση. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος δεν διστάζει να τα βάλει με το κατεστημένο της εποχής του λέγοντας: «Άνδρες οι νομοθετούντες, γι’ αυτό κατά των γυναικών η νομοθεσία». Η βία, η καταπίεση και ο φανατισμός είναι ξένα προς την θεία βούληση και την παράδοση της Εκκλησίας.  Κατάργηση της δουλείας, των φυλετικών διακρίσεων και της υποτίμησης παιδιών και γυναικών. «Δεν σε παντρεύτηκε η γυναίκα σου για να την υβρίζεις, αλλά την έλαβες για να συμπορεύεται μαζί σου και να κοινωνεί μαζί σου, ελεύθερη και ομότιμη», τονίζει ο Χρυσόστομος (P.G. 54, 589). Ο άνθρωπος πρέπει να ζει ελεύθερα, να έχει αγνά ελατήρια, να χρησιμοποιεί τίμια μέσα, χωρίς καχυποψία, προκατάληψη και διακρίσεις. Οι  εκκλησιαστικοί Πατέρες στηλίτευσαν κάθε είδους προκατάληψη και περιφρόνηση των συνανθρώπων μας.  

Παγκόσμια, τέλος, τα μηνύματα πίστης και ανθρωπιάς που δίδαξαν και εφάρμοσαν στη ζωή τους, τα οποία αν ίσχυαν στην καθημερινή ζωή δεν θα υπήρχαν φυλακές και ψυχιατρεία ! Μόνο όταν το Ευαγγέλιο, τονίζουν, γίνει πράξη και εφαρμοσθεί το θέλημα του Θεού, τότε θα αλλάξει ο κόσμος, θα ξεπροβάλει η ειρήνη και η δικαιοσύνη, θα εξαλειφθεί η πείνα, ο φόβος, η αδικία, οι ανισότητες και θα φανεί η αγάπη και αλληλεγγύη !