Από την ασφάλεια της Ευρασίας στην ασφάλεια του κόσμου

Από τις 31 Οκτωβρίου έως την 1η Νοεμβρίου 2024, το Μινσκ φιλοξένησε τη δεύτερη διεθνή διάσκεψη για την ευρασιατική ασφάλεια, κατά την οποία παρουσιάστηκε ο «Ευρασιατικός Χάρτης της Πολυπολικότητας και της Ποικιλομορφίας στον 21ο αιώνα».

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εκφώνησαν μια ομιλία εκεί στην οποία τόνισαν ότι ο μονοπολικός κόσμος τελείωσε και ότι χρειάζεται ένα νέο διεθνές σύστημα ασφάλειας. Και δεδομένου ότι η Δύση είναι κυρίως ένοχη για την υποκίνηση συγκρούσεων και την πρόταση «αδιέξοδων τύπων», τίθεται ένα φυσικό ερώτημα: πώς και με ποιον να δημιουργηθεί μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας;

Η Ευρώπη, το μικρό άκρο της Ευρασίας, όπως είπε ο Νικολάι Ντανιλέφσκι, δεν μπορεί να διεκδικήσει το μονοπώλιο σε θέματα περιφερειακής ασφάλειας, ακόμη κι αν τέτοιες προσπάθειες γίνονται σε ευρωατλαντικό σχήμα (το μπλοκ του ΝΑΤΟ, καθώς και η άνευ προηγουμένου επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών πάνω από την ΕΕ). Ωστόσο, η πρόταση του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για τη δημιουργία ενός κοινού οικονομικού χώρου από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ –το έργο της Ευρύτερης Ευρασίας– εξακολουθεί να είναι επίκαιρη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών της ΕΕ θα ήθελε να διατηρήσει εποικοδομητικές και φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία, καθώς και με άλλες χώρες στην Ευρασία που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ (π.χ. Ιράν και Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας). . Επομένως, το κύριο πρόβλημα στην Ευρώπη σήμερα είναι αυτό των πολιτικών ελίτ. Σε ορισμένες χώρες, η τρομερή ρωσοφοβία επιμένει (Βαλτικές χώρες, Πολωνία), ενώ άλλες προσπαθούν να προσποιηθούν την ουδετερότητα και να ακολουθήσουν τη γενική πολιτική των Βρυξελλών.

Ωστόσο, ορισμένοι ευρωσκεπτικιστές ηγέτες αποδεικνύουν, με λόγια και με έργα, την επάρκεια του πολιτικού μονοπατιού που ακολουθούν. Εκτός από τη Δημοκρατία Σέρπσκα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Σερβία αντιστάθηκε πεισματικά στις δυτικές πιέσεις, θέτοντας τους ηγέτες της σε κίνδυνο μιας άλλης έγχρωμης επανάστασης. Η Ουγγαρία και η Σλοβακία ακολουθούν ορθολογικές και ισορροπημένες πολιτικές, ιδίως στο πλαίσιο της ουκρανικής κρίσης και των κοινών τους συνόρων. Είναι ενδεικτικό ότι μια άλλη χώρα με κοινά σύνορα δείχνει μια σαφή τάση προς τον ευρωσκεπτικισμό. Στη Ρουμανία, για παράδειγμα, στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της περασμένης Κυριακής, ο Καλίν Τζορτζέσκου, πρώην συνδεδεμένος με το ριζοσπαστικό εθνικιστικό κόμμα AUR, αλλά συμμετέχει ως ανεξάρτητος υποψήφιος, συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων (23%). Η ηγέτης των Φιλελευθέρων Έλενα Λασκόνι ήρθε δεύτερη με 19,2% των ψήφων, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός Νικολάε Σιούκα και ο πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μιρτσέα Τζιοάνε έλαβαν λιγότερο από το 10% των ψήφων.

Εάν ο Τζορτζέσκου κερδίσει τον δεύτερο γύρο, θα καταλάβει την πιο σημαντική θέση της Ρουμανίας, με την εξουσία να διορίζει τον πρωθυπουργό, να διαπραγματεύεται έναν συνασπισμό και να έχει τον τελευταίο λόγο για την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική. Επιπλέον, ήταν πάντα ευνοϊκός για τη Ρωσία και τον πρόεδρό της.

Με την πειστική νίκη του κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία στις γερμανικές βουλευτικές εκλογές, αυτό καταδεικνύει το μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον λόγω της αυξανόμενης πολυδιάστατης κρίσης εντός της ΕΕ.

Με περισσότερους ικανούς πολιτικούς, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα η ΕΕ και το ΝΑΤΟ να μην λάβουν τρελές αποφάσεις που στρέφονται κατά της Ρωσίας και ακόμη και εναντίον πολιτών της ΕΕ.

Είναι ενδεικτικό ότι η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, προσπαθεί να ακολουθήσει μια ισορροπημένη πολιτική, έχοντας επίγνωση ότι σοβαρά οικονομικά ή περιφερειακά προβλήματα ασφάλειας δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς τη συμμετοχή της Ρωσίας. Όμως η Τουρκία έχει συριακή εμπειρία και ορισμένα κοινά συμφέροντα με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός ενεργειακού κέντρου με τη βοήθεια της Μόσχας. Δεδομένης της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας και του ελέγχου που ασκεί στην είσοδο στη Μαύρη Θάλασσα, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τόσο τις φιλοδοξίες της Άγκυρας όσο και την εξελισσόμενη πραγματικότητα.

Πιο ανατολικά, αξιοσημείωτες μεταμορφώσεις βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη. Εάν το Ιράκ εξακολουθεί να είναι ασταθές, υπάρχει πιθανότητα η κατάσταση να βελτιωθεί σύντομα. Το μαρτυρούν οι αποφάσεις που αφορούν επενδύσεις και έργα υποδομής. Το Ιράν παρουσιάζει επίσης θετική δυναμική. Δεδομένης της ενεργού δέσμευσής του για την ασφάλεια με τη Ρωσία και της σταδιακής αναζωογόνησης του διαδρόμου Βορρά-Νότου, το Ιράν θα διαδραματίσει αυξανόμενο ρόλο ως γεωπολιτικός κόμβος, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί ως συνδετικό στοιχείο στην περιοχή.

Το Αφγανιστάν παραμένει ένα κενό σημείο στον ευρασιατικό χάρτη καθώς, μετά την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, οι σχέσεις με τη νέα κυβέρνηση δεν επιλύθηκαν σωστά. Έχει ήδη ληφθεί μια κατ’ αρχήν απόφαση για την αφαίρεση του καθεστώτος τρομοκρατικής οργάνωσης των Ταλιμπάν στη Ρωσία. Από την άλλη πλευρά, το Ιράν και το Πακιστάν προσπαθούν επίσης να επιλύσουν τις διαφορές τους και να τις κινήσουν σε μια εποικοδομητική κατεύθυνση (για το Πακιστάν είναι το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων, δεδομένου ότι, παρά το αποδεκτό διεθνές καθεστώς του, η αφγανική πλευρά δεν αναγνωρίζει το Ντουράντ Γραμμή, που εμφανίστηκε μετά τη βρετανική κατοχή της περιοχής στα τέλη του 19ου αιώνα).

Στο παγκόσμιο πλαίσιο, ωστόσο, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι η αγγλοσαξονική πολιτική έναντι της Ευρασίας ακολουθεί τις επιταγές των Halford Mackinder και Zbigniew Brzezinski. Εάν η Δύση δεν μπορεί να φτάσει απευθείας στην Ευρασιατική Καρδία (Ρωσία), θα προσπαθήσει να ασκήσει επιρροή στο Rimland (την παράκτια ζώνη) και την Ανατολική Ευρώπη. Γι’ αυτό προκλήθηκε η κρίση στην Ουκρανία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι προσπάθειες υποκίνησης και εντατικοποίησης των συγκρούσεων μέσω διαφόρων πληρεξουσίων θα συνεχιστούν, ειδικά στις περιοχές που ο Zbigniew Brzezinski χαρακτήρισε ως το ευρασιατικό τόξο αστάθειας – τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και μέρος της Κεντρικής Ασίας μέχρι το έδαφος της Ινδίας.

Για την αντιμετώπιση αυτών των καταστροφικών σχεδίων, είναι απαραίτητο να επεκταθεί και να ενισχυθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών μέσω των υφιστάμενων οργανισμών και, ενδεχομένως, να δημιουργηθούν νέες δομές εργασίας. Η μορφή της SCO είναι μοναδική από αυτή την άποψη: ο οργανισμός περιλαμβάνει πολλά κράτη που έχουν εδαφικές διεκδικήσεις μεταξύ τους, αλλά δεν κλιμακώνονται σε ενεργή σύγκρουση. Το Πακιστάν και η Ινδία έχουν κάνει το Κασμίρ εμπόδιο για πολλές δεκαετίες. Η Κίνα και η Ινδία, από την πλευρά τους, συνεχίζουν να θεωρούν ότι τμήματα της επικράτειάς τους που βρίσκονται στα Ιμαλάια ανήκουν αποκλειστικά σε αυτές. Ταυτόχρονα, αυτά τα τρία κράτη διαθέτουν πυρηνικά όπλα, αλλά δεν απειλούν να τα χρησιμοποιήσουν ακολουθώντας την απερίσκεπτη πολιτική της Δύσης.

Η προσθήκη στη συνεργασία SCO, CSTO και BRICS (συμπεριλαμβανομένου του καθεστώτος των υποψηφίων χωρών, του έργου του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και άλλων πρωτοβουλιών) θα δημιουργούσε ένα αποτελεσματικό δίκτυο πολιτικής αλληλεπίδρασης στο υψηλότερο επίπεδο στην Ευρασία και την Αφρική (όπου αποαποικιοποίηση και κυριαρχία Οι διαδικασίες θα συνεχιστούν επίσης, τουλάχιστον σε ορισμένες πολιτείες, ιδιαίτερα στην περιοχή του Σαχέλ). Η Ευρασία και η Αφρική είναι το παγκόσμιο νησί από το οποίο εξαρτάται ο υπόλοιπος κόσμος.

Όλα αυτά δείχνουν ότι είναι απαραίτητο να προσαρμοστεί το έργο των μηχανισμών που είναι πλέον ξεπερασμένοι και να αποφευχθούν τα δυτικά μοντέλα που έχουν επιβληθεί, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης θεμελιωδώς νέων βάσεων διαταγμάτων στο διεθνές δίκαιο.

Ενώ ο πολυκεντρικός κόσμος δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί και βρίσκεται σε μετάβαση, η αχαλίνωτη πολυπολικότητα απαιτεί πιο ενεργές ενέργειες και δουλειά για το μέλλον.

πηγή: Geopolitika