Ποιος φταίει για τη φτώχεια μας;
Του Κώστα Στούπα*
1)Ποιος φταίει για τη φτώχεια μας;
Πολλοί εξεπλάγησαν με την κατάταξη της Ελλάδας σαν της φτωχότερης εκτός Βουλγαρίας χώρα της Ε.Ε. Τούτο δεν αποτελεί καμιά έκπληξη.
Εδώ και πολλά χρόνια σε αυτή τη στήλη υποστηρίζουμε πως η Ελλάδα ήταν και παραμένει το τελευταίο σοβιετικό καθεστώς στην περιοχή και τη Δύση συνολικότερα.
Τα χαρακτηριστικά “σοβιετοποίησης” της χώρας έχουν να κάνουν το ισχυρό κρατισμό, την κλειστή οικονομία, τον ελλιπή ανταγωνισμό, τους ολιγάρχες (με δουλειές με το κράτος, μίντια και ομάδες), τα συνδικάτα που συνδιοικούν το δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο κλπ.
Η δημοσιοϋπαλληλική αδιαφορία των αστυνομικών του Α/Τ Αγ. Αναργύρων, στην αναζήτηση προστασίας από την άτυχη γυναίκα που δολοφονήθηκε πριν λίγες μέρες έξω από το αστυνομικό τμήμα, είναι χαρακτηριστικό αυτού του τύπου των οικονομιών χωρίς κίνητρα.
Η κατρακύλα της χώρας ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80 όταν πενταπλασιάστηκαν οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο. Το χρέος σε λίγα χρόνια εκτινάχθηκε από το 20 στο 100% του ΑΕΠ και διαλύθηκε ολόκληρος ο παραγωγικός ιστός της Ελλάδας.
Η ανάταξη
Βέβαια, είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται βελτίωση της εικόνας της ελληνικής οικονομίας.
Από το 2019 και μετά η Ελλάδα αναπτύσσεται ταχύτερα από μέσο όρο της Ε.Ε. Οι εξαγωγές έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία και πριν λίγες μέρες ο Economist έγραψε πως ο δείκτης επιχειρηματικού περιβάλλοντος Economist Intelligence Unit βελτιώθηκε κατά 28 θέσεις από την 62 στην 34 θέση μεταξύ 82 κρατών.
Τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την θετική αξιολόγηση του Economist.
Το 2023 η Ελλάδα παρουσίασε αύξηση του ΑΕΠ κατά 2% όταν ο μέσος όρος ήταν στο 0,5%. Αυτό σημαίνει πως μετά από πολλά χρόνια η ελληνική οικονομία συγκλίνει προς το μέσο όρο της Ευρώπης. Φυσικά απέχουμε πολύ ακόμη από το επίπεδο που είχαμε φτάσει πριν τη χρεοκοπία του 2010.
Οι εξαγωγές το 2023 δεν έφτασαν το θεαματικό ιστορικό ρεκόρ των 53,7 δισ. Ευρώ του 2022 αλλά τα 49,4 δισ. ευρώ λαμβανομένης υπόψη της αποκλιμάκωσης των τιμών παραμένει μια καλή επίδοση. Λίγες χώρες έχουν καταφέρει σε μια δεκαετία να διπλασιάσουν σχεδόν τις εξαγωγές τους. Βέβαια ξεκινήσαμε από χαμηλή βάση, αν το καταφέρουμε αυτό και την επόμενη δεκαετία, τότε θα μπορούμε να είμαστε πιο αισιόδοξοι.
Όλα αυτά όμως αφορούν μια πρώτη επιδερμική ανάγνωση των εξελίξεων.
Η αχίλλειος πτέρνα της θεαματικής βελτίωσης των εξαγωγών είναι η ταυτόχρονη θεαματική αύξηση των εισαγωγών οι οποίες το 2023 έφτασαν 81,8 δισ. έναντι 93,3 δισ. το 2022 και 46,7 δισ. το 2013 μεσούσης της κρίσης. Παρά τα ισχυρά έσοδα από τον τουρισμό και τις μεταφορές το 2023 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν στα 14,1 δισ. έναντι 20,1 δισ. το 2022 και 1,7 δισ. το 2019.
Το έλλειμμα αυτό αποδεικνύει πως η ελληνική οικονομία παρά την αύξηση των εξαγωγών δεν είναι σε θέση ακόμη να υποκαταστήσει τις εισαγωγές με ανταγωνιστικά προϊόντα.
Το 2023 ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου βελτιώθηκε θεαματικά φτάνοντας τα 37 δισ. ευρώ έναντι π.χ. 21 δισ. το 2014. Απέχει όμως από τα 60 δισ. Ευρώ του 2008. Με 37 δισ. είμαστε οριακά πάνω από τα 30 δισ. ευρώ τον χρόνο που υπολογίζονται οι αποσβέσεις. Για να προσεγγίσουμε μια σεβαστή θέση ισχύος στην περιοχή θα πρέπει να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τα 100 δισ. το χρόνο. Αυτό μοιάζει αδύνατο.
Δεν υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία πως η κατεύθυνση που κινείται η οικονομία μετά το 2019 είναι η σωστή. Αυτό καταδεικνύουν όλες οι πανηγυρικές εκθέσεις και τα δημοσιεύματα.
Το ερώτημα είναι αν η ταχύτητα είναι αυτή που πρέπει;
Π.χ. η Ελλάδα πριν από 30 χρόνια περίπου είχε τα 2/3 του ΑΕΠ της Τουρκίας και ΑΕΠ μεγαλύτερο από το σύνολο των χωρών των Βαλκανίων. Σήμερα έχει λιγότερο από ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Τουρκίας και λιγότερο από το 50% του συνολικού ΑΕΠ των βαλκανικών χωρών. Η χώρα με το μεγαλύτερο ΑΕΠ στην περιοχή είναι πλέον η Ρουμανία.
Η Ελλάδα μετά τη χρεοκοπία του 2010 απέφυγε τα χειρότερα που θα ήταν μια ανεξέλεγκτη στάση πληρωμών και έξοδος από το ευρώ, κάτι που θα έβαζε σε κίνδυνο όσα έχουμε πετύχει από το 1821 και μετά. Ο καθένας μπορεί τώρα να φανταστεί πως διαλυμένη και σπαρασσόμενη Ελλάδα θα αποτελούσε για την Τουρκία άλλη μια ευκαιρία σαν αυτές της Συρίας και της Λιβύης.
Δυστυχώς όμως δεν έγιναν οι μεταρρυθμίσεις που θα εξασφάλιζαν μια δυναμική ανάπτυξη πολλαπλάσια της σημερινής, η οποία θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ισχύ και μακροημέρευση της χώρας, χωρίς τις εγγυήσεις και επιδοτήσεις των συμμάχων και εταίρων.
Η Ελλάδα παρουσιάζει θεαματική βελτίωση τα τελευταία 5-10 χρόνια αλλά συντριπτική υστέρηση σε σχέση με την εξέλιξη των γειτόνων και ανταγωνιστών της τα τελευταία 30-40 χρόνια.
Τό ‘χουμε ξαναγράψει πολλάκις ότι ο αρχιερέας της ελληνικής ένδειας και χρεοκοπίας είναι μακροπρόθεσμα ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιατί η απόκλιση ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80. Βραχυπρόθεσμα το τελικό χτύπημα το έδωσε η διακυβέρνηση Καραμανλή μεταξύ 2004-2009.
Τώρα για να έχουμε ελπίδα να σωθούμε θα πρέπει να γίνουμε κάτι μεταξύ Ιρλανδίας και Ισραήλ. Δεν βλέπω όμως να υπάρχει ούτε η διάθεση ούτε το ανθρώπινο δυναμικό, οπότε οι ελπίδες είναι να ξυπνήσει κάποτε η Ε.Ε. και να προχωρήσει, παρασέρνοντας και εμάς.
2)Σας γράφω για 3 θέματα ξεχωριστά
Καλημέρα κύριε Στούπα
1. Μιλούσα πρόσφατα με ένα νεαρό Αλβανικής καταγωγής που από τα 10 του ήρθε στην Ελλάδα, ολοκλήρωσε τις σπουδές στην Ελλάδα, έχει πλήρως αφομοιωθεί, αλλά ελληνική ιθαγένεια δεν του έχει δώσει το ελληνικό κράτος. Εκτός από το ότι είναι άδικο, και με δεδομένο το δημογραφικό πρόβλημα, ειλικρινά δεν καταλαβαίνω γιατί το ελληνικό κράτος συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο. Ο νεαρός πλέον ζει στο εξωτερικό με τα Αλβανικά του χαρτιά παρόλο που αισθάνεται Έλληνας. Νομίζω κρίμα.
2. Έχετε δημοσιεύσει πολλές επιστολές Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό και κάνουν συγκρίσεις μεταξύ της Ελλάδας και εκεί που ζουν. Και εγώ ζω 30 χρόνια στο εξωτερικό και φυσικά γνωρίζω όλα αυτά που γράφουν. Αλλά δε βλέπω σε τι βοηθούν όλα αυτά. Δεν γίνεται να συγκρίνεται η Ελλάδα με χώρες που είχαν την τύχη να έχουν Αναγέννηση και Διαφωτισμό με την Ελλάδα που δεν είχε. Να συγκρίνουμε το ΗΒ που την εποχή που ήταν αυτοκρατορία η Ελλάδα ήταν μια Οθωμανική επαρχία. Με βάση την ιστορία μας, θεωρώ ότι δεν τα πήγαμε και άσχημα. Εξάλλου οι συγκρίσεις γίνονται μονίμως με τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη, μια μικρή μειοψηφία. Εάν ταξιδέψετε λίγο παραέξω, θα δείτε ότι η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.
Η αυτομαστίγωση δεν έχει νόημα. Αυτό που έχει νόημα εάν αγαπάμε την πατρίδα μας είναι λίστες με προτάσεις βελτίωσης όχι λίστες σύγκρισης και αυτομαστίγωσης.
Αλλά κυρίως προτάσεις τι μπορεί να κάνει ο κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά να βοηθήσουμε την πατρίδα μας αντί μονίμως να τη χλευάζουμε. Στην τελική ” δεν είναι τι έκανε η πατρίδα σου για εσένα, αλλά τι έκανες εσύ γιαυτή”.
3. Κύριε Στούπα, είστε καταπληκτικός αναλυτής και δημοσιογράφος. Πρόσφατα γράψατε ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο. Τολμώ να σας προτείνω ότι λείπει ένα βιβλίο για τον Ανδρέα Παπανδρέου όπου θα τεκμηριώνεται με στοιχεία, όλο το κακό που έκανε στην Ελλάδα. Ακόμη πάρα πολλοί συμπολίτες μας, τον έχουν ως πρότυπο. Νομίζω ένα τέτοιο βιβλίο θα συνεισέφερε στην ενηλικίωση μας.
Μ. Δ.
