Η τελευταία συναυλία των ναζί στο Βερολίνο! Μουσικοί και θεατές αυτοκτόνησαν με κυάνιο

Είναι ίσως μια από τις πιο τραγικές στιγμές στην ιστορία της κλασικής μουσικής…

Η υπόθεση-περίπου άγνωστη- λες και είναι βγαλμένη από αρχαία τραγωδία!

Το Βερολίνο, έχει μεταβληθεί σε συντρίμμια, οι Σοβιετικοί βρίσκονται «προ των πυλών», η πολη βομβαρδίζεται ανηλεώς, νεκροί πολίτες μένουν άταφοι στους δρόμους, αλλά η Συμφωνική Ορχήστρα της πρωτεύουσας της Γερμανίας διατάσσεται να δώσει κάτω από τους ήχους των εκρήξεων το τελευταίο της κονσέρτο.

Οι μουσικοί υπακούουν και οι φιλότεχνοι γεμίζουν ασφυκτικά την αίθουσα.

Ο Χίτλερ στο καταφύγιο το πληροφορείται και έχει την ψευδαίσθηση πως τίποτα δεν έχει τελειώσει.

Μετά το τέλος της συναυλίας, νεολαίοι της ναζιστικής προπαγάνδας, μοιράζουν μικρά καλάθια με λουλούδια και… υδροκυάνιο.

Οι περισσότεροι απ όσους βρίσκονται στην αίθουσα, καταπίνουν την θανατηφόρα κάψουλα και αυτοκτονούν.

Λίγες ώρες αργότερα εισβάλει ο «Κόκκινος Στρατός»…

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ

Η μάχη του Βερολίνου (γερμανικά: Schlacht um Berlin, ρωσικά: Берлинская наступательная операция Μπερλίνσκαγια ναστουλατιελνάγια οπεράτσιγια) γνωστή ως Επιχείρηση Στρατηγικής Επίθεσης στο Βερολίνο από την Σοβιετική Ένωση, καθώς και ως Πτώση του Βερολίνου, ήταν μια από τις τελευταίες μεγάλες επιθέσεις του ευρωπαϊκού θεάτρου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά την Επιχείρηση Βίστουλα-Όντερ τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 1945, ο «Κόκκινος Στρατός» είχε κολλήσει προσωρινά σε μια γραμμή 60 χιλιόμετρα ανατολικά του Βερολίνου.

Στις 9 Μαρτίου, οι Γερμανοί ανακοίνωσαν την επιχείρηση υπεράσπισης της πόλης με τίτλο επιχείρηση Κλάουζεβιτς.

Οι πρώτες αμυντικές προετοιμασίες στα περίχωρα του Βερολίνου έγιναν στις 20 Μαρτίου, υπό τον νεοδιορισθέντα διοικητή της Ομάδα Στρατιών Βιστούλας, στρατηγό Γκόταρντ Χάινριτσι.

Όταν η σοβιετική επίθεση συνέχισε από τις 16 Απριλίου, δύο Σοβιετικά μέτωπα ( ομάδες στρατιών) επιτέθηκαν στο Βερολίνο από τα ανατολικά και από τα νότια, ενώ ένα τρίτο διαπέρασε τις γερμανικές δυνάμεις που είχαν σταθμεύσει στα βόρεια του Βερολίνου.

Πριν ξεκινήσει η κύρια μάχη στο Βερολίνο, ο Κόκκινος Στρατός περικύκλωσε την πόλη με τις επιτυχημένες μάχες των Υψωμάτων Ζέελοφ και του Χάλμπε.

Στις 20 Απριλίου 1945, ημέρα των 56ων γενεθλίων του Χίτλερ, το 1ο Λευκορωσικό Μέτωπο υπό τον στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ, το οποίο προχωρούσε από ανατολικά και νότια, άρχισε να βομβαρδίζει το κέντρο του Βερολίνου, ενώ το 1ο Ουκρανικό Μέτωπο του στρατάρχη Ιβάν Κόνεφ πέρασε την Στρατιωτική Ομάδα Κέντρου και προχώρησε προς τα νότια προάστια του Βερολίνου.

Στις 23 Απριλίου ο στρατηγός Χέλμουτ Βάιντλινγκ ανέλαβε την στρατηγία των δυνάμεων στο Βερολίνο.

Η φρουρά αποτελούνταν από διάφορες αποδεκατισμένες μεραρχίες της Βέρμαχτ και των Βάφφεν-ΣΣ, μαζί με ελλειπώς εκπαιδευμένες μονάδες των Φόλκστουρμ και της Νεολαίας του Χίτλερ, συνολικά 90.000 άνδρες και γυναίκες.

Εντός της επόμενης εβδομάδας ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την υπόλοιπη πόλη.

Στις 30 Απριλίου, ο Χίτλερ αυτοκτόνησε (ενώ αρκετοί αξιωματούχοι του αυτοκτόνησαν λίγο αργότερα).

Το φυλάκιο της πόλης παραδόθηκε στις 2 Μαΐου αλλά οι μάχες συνέχισαν στα βορειοδυτικά, τα δυτικά και τα νοτιοδυτικά της πόλης μέχρι το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη στις 8 Μάιου (ή στις 9 Μάιου με βάση την ώρα Μόσχας στην ΕΣΣΔ) καθώς μερικές γερμανικές μονάδες πολεμούσαν στα δυτικά για να έχουν την δυνατότητα παράδοσης στους Δυτικούς Συμμάχους και όχι στους Σοβιετικούς

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΙΑ ΒΙΟΛΙ ΚΑΙ… ΚΥΑΝΙΟ

Στα τέλη Μαρτίου του 1945 οι σοβιετικές δυνάμεις βρίσκονταν μερικά χιλιόμετρα έξω από το Βερολίνο.

Ο Τζόσεφ Γκέμπελς είχε αναλάβει την οργάνωση της υπεράσπισης της πόλης και είχε διατάξει τη στρατολόγηση κάθε ατόμου που ήταν ικανό να πολεμήσει.

Οι μουσικοί δεν εξαιρούνταν από αυτή τη διαταγή.

Τα μέλη της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου όμως είχαν έναν πολύ ισχυρό φίλο.

Ήταν ο Άλμπερτ Σπέερ, ο οποίος είχε πέσει μεν σε δυσμένεια προσπαθώντας να πείσει τον Χίτλερ πώς όλα είχαν χαθεί, αλλά διατηρούσε επαφές σε καίριες και ισχυρές θέσεις.

Ο Σπεερ εξαφάνισε τα επίσημα έγγραφα των μελών της ορχήστρας για να καθυστερήσει την στρατολόγηση τους.

Γνώριζε πως η αντίστροφη μέτρηση για την οριστική πτώση του ναζιστικού καθεστώτος είχε ξεκινήσει και κερδίζοντας χρόνο για τους μουσικούς ίσως να τους έσωζε τη ζωή.

Με την παρότρυνση του Σπέερ, η Ορχήστρα αποφάσισε να δώσει ένα τελευταίο κονσέρτο πριν οι συμμαχικές δυνάμεις καταλάβουν τη χώρα.

Το πρωινό της 28 Μαρτίου 1945 φορτηγά μετέφερα τα όργανα και τα κοστούμια των μουσικών από το Βερολίνο στο ασφαλέστερο Πλάσενμπουργκ, κοντά στο Μπαϊρόιθ.

Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι τη συγκεκριμένη περιοχή θα την καταλάμβαναν οι Αμερικάνοι και όχι οι Σοβιετικοί.

Στο Πλάσενμπουργκ το κτίριο «Μπετόβεν Ζάλε» είχε μείνει ανέπαφο από τους βομβαρδισμούς και ανακοινώθηκε ότι στις πέντε το απόγευμα της 28ης Μαρτίου 1945 (κάποιες αναφορές μιλούν για 11, 12 ή 16 Απριλίου) η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου θα έδινε κονσέρτο υπό τη διεύθυνση του Ρόμπερτ Χέγκερ.

Το πρόγραμμα περιείχε ένα κονσέρτο του Μπετόβεν για βιολί, το οποίο έπαιξε ο Γκέρχαρντ Τάσνερ, και την Τέταρτη Συμφωνία του Μρίκνερ.

Η αίθουσα ήταν κατάμεστη παρά τον φόβο για βομβαρδισμό και το γεγονός ότι δεν υπήρχε θέρμανση.

Με εντολή του Σπέερ η ηλεκτροδότηση του κτιρίου δεν είχε διακοπεί, όπως συνέβαινε σε όλες τις πόλεις μετά τη δύση του ηλίου.

Η αίθουσα ήταν σκοτεινή και έλαμπαν μόνο τα φώτα στα σταντ των μουσικών.

Το κονσέρτο ολοκληρώθηκε και το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα.

Η τελευταία πράξη όμως δεν είχε παιχτεί ακόμα.

Παιδιά, τα οποία φορούσαν στολές της Χιτλερικής Νεολαίας και κρατούσαν καλάθια, εμφανίστηκαν μέσα στην αίθουσα. Προσέφεραν στους παραβρισκόμενους μια διέξοδο από την επόμενη μέρα.

Τους έδιναν κάψουλες κυανίου για να αυτοκτονήσουν πριν εισβάλουν οι Σοβιετικοί. Είναι άγνωστο πόσοι από εκείνους που παρακολούθησαν το κονσέρτο πήραν το χάπι. Τα στοιχεία δείχνουν πάντως πως γενικότερα περίπου 6.500 κάτοικοι του Βερολίνου επέλεξαν την αυτοκτονία πριν ή λίγο μετά την άφιξη των Σοβιετικών.

Το πλάνο ήθελε την Ορχήστρα να μεταφέρεται άμεσα στο Μπαϊρόιθ αλλά τα μέλη της αποφάσισαν να μην φύγουν.

Μόνο ο Τάσνερ, η οικογένεια του, και η κόρη ενός από τους μουσικούς έφυγαν με ιδιωτικό αυτοκίνητο που οδηγούσε ο προσωπικός σοφέρ του Σπέερ.

Μετά το πόλεμο ο Τάσνερ επέστρεψε στο Βερολίνο και συνέχισε την καριέρα του ως μουσικός. Πέθανε το 1976 σε ηλικία 54 ετών. Ο διευθυντής της Ορχήστρας, Ρόμπερτ Χέγκερ συνέχισε επίσης το έργο του και πέθανε στο Μόναχο το 1978.

Η Φιλαρμονική του Βερολίνου επανασυστάθηκε και λίγους μήνες μετά το τέλος του πολέμου έπαιξε και πάλι.

Το τελευταίο κονσέρτο της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου και το μακάβριο δώρο, είναι ένα χαρακτηριστικό περιστατικό του κλίματος που επικρατούσε στη ναζιστική Γερμανία λίγο πριν την πτώση.

Ο λαός, ο οποίος στην συντριπτική του πλειονότητα είχε υποστηρίξει με πάθος το ναζιστικό καθεστώς.

Ο λαός που σκόρπισε θάνατο και καταστροφή γιατί θεωρούσε ότι είχε δικαίωμα να το κάνει θα πλήρωνε πλέον το τίμημα.

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου (γερμανικά: Berliner Philharmoniker) είναι γερμανική συμφωνική ορχήστρα με έδρα το Βερολίνο, η οποία κατατάσσεται ανάμεσα στα κορυφαία μεικτά μουσικά σύνολα παγκοσμίως, εξαιτίας των δεξιοτεχνών μουσικών που την απαρτίζουν και του εξαιρετικού ήχου που παράγει.

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ιδρύθηκε το 1882.

Πληροφορίες

Beevor 2002

janus.gr