ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΦΩΝΗ “Πειραματόζωα στο διάστημα”
Την είπαν ηρωίδα, της αφιέρωσαν αγάλματα, την έβαλαν σε γραμματόσημα και την παρασημοφόρησαν μετά θάνατο. Έφτιαξαν έναν μύθο γύρω από το όνομα και την ιστορία της. Έναν μύθο που εκτοξεύθηκε στο διάστημα και για πολύ κόσμο εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια ανθρωποκεντρική τροχιά που όμως απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα. Γιατί η ιστορία της Λάικα είναι η ιστορία ενός ακόμη πειραματόζωου που χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες του ανθρώπινου είδους και όπως και τα υπόλοιπα πειραματόζωα βρήκε και αυτή έναν τρομακτικό και επώδυνο θάνατο κάπου στο διάστημα. Είναι η ιστορία μιας αδέσποτης ημίαιμης σκυλίτσας που σε ηλικία περίπου τριών ετών κάποιοι την πήραν από τους δρόμους της Μόσχας όπου περιπλανιόταν αναζητώντας τροφή και την επέλεξαν να γίνει το πρώτο θηλαστικό που θα εκτοξευόταν στο διάστημα.
Ποτέ μην αφήνεις έναν μαρτυρικό θάνατο να χαλάσει τον μύθο
Πριν από 65 χρόνια, στις 3 Νοεμβρίου 1957, μόλις έναν μήνα αφότου είχε τεθεί σε τροχιά ο πρώτος σοβιετικός Σπούτνικ, ο δεύτερος τεχνητός δορυφόρος της ιστορίας εκτοξεύθηκε για το διάστημα έχοντας στο εσωτερικό του την Λάικα. Μόνο που όταν λέμε στο εσωτερικό του δορυφόρου, εννοούμε μια ασφυκτικά μικρή κάψουλα όπου το σκυλί πλήρως ακινητοποιημένο μετά βίας χωρούσε και όπως πολύ αργότερα αποκαλύφθηκε επελέγη ένα θηλυκό ζώο γιατί δεν χρειαζόταν να σηκώσει το πόδι της για την ούρηση και συνεπώς θα καταλάμβανε λιγότερο χώρο σε σχέση με ένα αρσενικό. Κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης και για να συνηθίσει την διαστημική πτήση μέσα σε μια κάψουλα μήκους 80 εκατοστών, η Λάικα τοποθετούνταν μέσα σε όλο και πιο μικρά κλουβιά ενώ παράλληλα περνούσε αρκετές ώρες την ημέρα σε μια μηχανή φυγοκέντρισης που μιμούνταν την επιτάχυνση που σημειώνεται κατά την εκτόξευση ενός πυραύλου, υποβάλλονταν σε θορύβους όμοιους με αυτούς που υπάρχουν στο εσωτερικό ενός διαστημοπλοίου και τρέφονταν με “διαστημικά γεύματα” σε μορφή ζελέ. Ένα τέτοιο γεύμα είχε ανακοινωθεί πως θα έδινε και τέλος στην ζωή της, καθώς ήταν δεδομένο πως το ταξίδι της Λάικα στο διάστημα ήταν ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή, και υποτίθεται πως το τελευταίο της γεύμα θα ήταν δηλητηριασμένο ώστε η σκυλίτσα να έβρισκε έναν ήσυχο και ανώδυνο θάνατο μέσα στην βουβή απεραντοσύνη του διαστήματος. Ο μύθος της Λάικα αρχικά συντηρήθηκε για αρκετές ημέρες με το σοβιετικό ραδιόφωνο μια εβδομάδα μετά την εκτόξευση να μεταδίδει καθημερινές αναφορές για την καλή υγεία του ζώου που κάποιοι επέμεναν να παρουσιάζουν ως μια ηρωίδα που έβαζε το λιθαράκι της στον αγώνα του ανθρώπου για την κατάκτηση του διαστήματος. Μόνο που η βοήθεια που προσέφερε η Λάικα διήρκεσε μόνο λίγες ώρες και το τέλος δεν γράφτηκε με ένα δηλητηριασμένο γεύμα. Και η αληθινή ιστορία της Λάικα γράφτηκε μόλις πριν λίγα χρόνια όταν επιστήμονες που πήραν μέρος στην εκτόξευση του Σπούτνικ ΙΙ αποκάλυψαν πως αμέσως μετά την εκτόξευση η Λάικα νιώθοντας τον παλμό των μηχανών του πυραύλου πανικοβλήθηκε με τους καρδιακούς της παλμούς να γίνονται τριπλάσιοι από το φυσιολογικό καθώς προσπαθούσε να καταλάβει τι ακριβώς της συνέβαινε. Μετά από λίγη ώρα η θερμοκρασία μέσα στην διατημική κάψουλα ξεπέρασε κατά πολύ τους 40 βαθμούς. Η Λάικα ουσιαστικά “έβρασε” ζωντανή και πέθανε βιώνοντας ένα ασύλληπτο μαρτύριο. Οι φωνές της δεν έφτασαν ποτέ στη γη και πέντε μήνες μετά την εκτόξευση και μετά από 2.570 περιστροφές γύρω από τον πλανήτη μας, ο δορυφόρος, που έμελλε να γίνει το φέρετρο της Λάικα, αποσυντέθηκε και έπεσε στη γη μαζί με τις στάχτες της “ηρωίδας” του διαστήματος.
Η αμερικανική απάντηση και τα ηλεκτροσόκ
Τρία χρόνια μετά την εκτόξευση της Λάικα, η NASA δίνει την δική της απάντηση στον ανταγωνισμό με την Σοβιετική Ένωση αναφορικά με την κατάκτηση του διαστήματος. Η απάντηση ακούει στο όνομα Χαμ (HAM) και έχει την μορφή ενός χιμπατζή που θα περάσει στην ιστορία ως ο πρώτος ζωντανός οργανισμός που ταξίδεψε στο διάστημα και επέστρεψε ζωντανός γιατί το 1958 έχει καταγραφεί η αποτυχημένη διαστημική πτήση του Γκόρντο, ενός ακόμη πίθηκου που βρήκε φριχτό θάνατο λίγες ώρες μετά την εκτόξευσή του. Μόνο που για να φτάσει ως τον παράδεισο του διαστήματος ο Χαμ πέρασε από την κόλαση της στρατιωτικής βάσης όπου βίωσε μια σκληρή και απάνθρωπη εκπαίδευση. Ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης που κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια και ο χιμπατζής έπρεπε να μάθει να ανταποκρίνεται σε διάφορα επίπεδα βαρύτητας, θερμοκρασίας και ταχύτητας. Και για να μάθει οι εκπαιδευτές του χρησιμοποίησαν την δοκιμασμένη και σε άλλα ζώα μέθοδο “μαστίγιο και καρότο”. Όταν ο Χαμ ανταποκρινόταν σωστά είχε την επιβράβευση μιας μπανάνας ενώ στο παραμικρό λάθος βίωνε τον πόνο του ηλεκτροσόκ καθώς κατά την διάρκεια των μαθημάτων του ήταν μονίμως καλωδιωμένος. Ο Χαμ ήταν από τα τυχερά πειραματόζωα του διαστήματος καθώς κατάφερε να γυρίσει στην γη ζωντανός και μπορεί να μην γνώρισε τις τιμές και την αναγνώριση της Λάικα επιβραβεύθηκε όμως με ένα μήλο, μισό πορτοκάλι και περνώντας το υπόλοιπο της ζωής του σε ένα κλουβί. Αυτή είναι η ιστορία κάποιων ζώων που η φωνή τους χάθηκε μέσα στην απέραντη σιωπή του διαστήματος ενώ μια μαύρη τρύπα κατάπιε τα βασανιστήρια που πέρασαν προτού υπηρετήσουν παρά την θέλησή τους τις υψηλές προσδοκίες του ανθρώπινου είδους.
Info:
Οι πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί που ταξίδεψαν στο διάστημα ήταν φρουτόμυγες που τοποθετήθηκαν σε έναν γερμανικό πύραυλο V2 που εκτοξεύθηκε τον Ιούλιο του 1946 από τις ΗΠΑ. Ακολούθησαν χελώνες, ποντίκια, σκυλιά, βάτραχοι, γάτες, αράχνες, σκαθάρια, ψάρια και πίθηκοι. Η πιο πρόσφατη αποστολή ζώων στο διάστημα πραγματοποιήθηκε το 2013 από το Ιράν και στην αποστολή συμμετείχαν ένα ποντίκι, δύο χελώνες και μερικά σκουλήκια, με όλα να επιστρέφουν ζωντανά.
