Τζούλιαν Πολ Ασάνζ: Φυλακισμένος για την ελευθερία του λόγου
Η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης έχουν εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τον φυλακισμένο εκδότη του WikiLeaks. Εκτός από μια σύντομη στιγμή μετά τη δραματική σύλληψή του το 2019, κυριαρχεί μία σιγή για τη δίωξη του Αζάνζ, παρ’ όλο που η κατηγορία σύλληψης του για κατασκοπεία, είναι πλήγμα στην άσκηση δημοσιογραφίας και αποτελεί κίνδυνο για όλους τους δημοσιογράφους.
Ο δημοσιογράφος Robert Parry, ένας από τους κορυφαίους ερευνητές ρεπόρτερ της γενιάς του, στηρίζοντας τον Ασάνζ υποστήριξε:
«… η διαδικασία για τους δημοσιογράφους που λαμβάνουν απόρρητες πληροφορίες σχετικά με κρατικά εγκλήματα συνήθως περιλαμβάνει έναν δημοσιογράφο που πείθει κάποιον κυβερνητικό αξιωματούχο να παραβιάσει το νόμο είτε παραδίδοντας απόρρητα έγγραφα είτε τουλάχιστον μιλώντας για τις απόρρητες πληροφορίες. Υπάρχει σχεδόν πάντα κάποιο επίπεδο συνωμοσίας μεταξύ του ρεπόρτερ και της πηγής».
Ο Robert Parry έχει αναγνωρίσει την ιστορική σημασία της υπόθεσης κατά του Ασάνζ, η οποία δικαίως συγκρίθηκε με τις δίκες του Τζον Πίτερ Ζένγκερ και του Άλφρεντ Ντρέιφους.
Στις λίγες φωνές στήριξης του Αζάνζ προστίθεται και ο Σερζ Χαλίμι, πρόεδρος και διευθυντής σύνταξης της Le Monde diplomatique . ο οποίος δήλωσε: «Η ανελέητη καταδίωξη του Ασάνζ από τις αμερικανικές αρχές ενθαρρύνεται από τη δειλία πολλών δημοσιογράφων που τον έχουν εγκαταλείψει στη μοίρα του ή ακόμη και χαίρονται με την ατυχία του».
Ιδρυτής της πλατφόρμας Wikileaks,
Ο Τζούλιαν Ασάνζ, είναι Αυστραλός ακτιβιστής, ιδρυτής της πλατφόρμας Wikileaks, την οποία δημιούργησε το 2006.
Γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1971 στην Τάουνσβιλ του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία. Τη δεκαετία του 1980 ανήκε σε μία ομάδα χάκερ. Το 2006 ιδρύεται το WikiLeaks. Ο Ασάνζ, μέλος του 9μελούς συμβουλίου του Wikileaks, σύντομα γίνεται ένας από τους κύριους εκπροσώπους του στον Τύπο. Ενώ οι εφημερίδες τον περιγράφουν ως «διευθυντή» ή «ιδρυτή» του Wikileaks, ο ίδιος δεν αποκαλεί έτσι τον εαυτό του, αλλά λειτουργεί ως αρχισυντάκτης του, ενώ έχει δηλώσει ότι έχει την τελική απόφαση στη διαδικασία της εξέτασης των εγγράφων που υποβάλλονται στο site. Όπως και όλοι οι άλλοι που εργάζονται για τον ιστότοπο, είναι εθελοντής, άνευ πληρωμής.
Βραβεύσεις
To 2009, του απονεμήθηκε το βραβείο Τύπου της Διεθνούς Αμνηστίας, ενώ έχει βραβευθεί και από το βρετανικό περιοδικό Εconomist το 2008. Το 2010, σε ψηφοφορία του Βρετανικού περιοδικού New Statesman ψηφίστηκε στο νούμερο 23 ανάμεσα στα «50 πρόσωπα που επηρεάζουν περισσότερο τον κόσμο».
Την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το βραβείο Σαμ ΄Ανταμς, από μια ομάδα πρώην αξιωματικών της CIA, σχετικά με την ακεραιότητα και την ηθική στον τομέα της πληροφοριοδότησης. Επίσης, ψηφίστηκε από το περιοδικό Utne ως ένας από τους «25 οραματιστές που αλλάζουν τον κόσμο σας», ενώ η γαλλική εφημερίδα Le Monde τον ανακήρυξε «άνδρα της χρονιάς». Υπήρξε επίσης ανάμεσα στους υποψήφιους για το πρόσωπο της χρονιάς του 2010, του περιοδικού Time. Στη διαδικτυακή ψηφοφορία του κοινού μάλιστα κατέλαβε την πρώτη θέση με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο, τον Τούρκο πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν. Η επιλογή από το περιοδικό όμως ήταν ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος στη ψηφοφορία είχε έρθει 10ος.
Νομικά προβλήματα
Τον Αύγουστο του 2010 ξεκίνησε έρευνα εναντίον του στη Σουηδία με την κατηγορία πως είχε βιάσει μία γυναίκα, ενώ είχε παρενοχλήσει μία δεύτερη. Εντός 24 ωρών ο αρμόδιος Εισαγγελέας απέσυρε το ένταλμα σύλληψης καθώς, σύμφωνα με την απόφαση, δεν υπήρχαν λόγοι υποψίας πως είχε διαπράξει βιασμό. Οι υποστηρικτές του θεωρούσαν πως υπήρξε θύμα λασπολογίας. Η υπόθεση άνοιξε ξανά στις αρχές Σεπτεμβρίου όταν εμφανίστηκαν νέες πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση βιασμού.
Τον Οκτώβριο η Σουηδική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως αρνήθηκε τη χορήγηση άδειας παραμονής και εργασίας στον Τζούλιαν Ασάνζ, ο οποίος είχε ζητήσει να παραμείνει στη Σουηδία για να ωφεληθεί από τους νόμους για τη προστασία του δημοσιογραφικού έργου. Οι λόγοι δεν έγιναν γνωστοί. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους εκδόθηκε νέα δικαστική εντολή για να προσαχθεί σε ανάκριση σχετικά με τις κατηγορίες βιασμού. Εναντίον του εκδόθηκε διεθνές ένταλμα σύλληψης, ενώ βρισκόταν στην Μ. Βρετανία.
Σύλληψη και αντιδράσεις
Ύστερα από την έκδοση του εντάλματος από την Interpol για την υπόθεση βιασμού, o Ασάνζ παραδόθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2010 στην Αστυνομία του Λονδίνου, ύστερα από προγραμματισμένο ραντεβού. Στον Ασάνζ αρνήθηκαν να πληρώσει εγγύηση και κρατήθηκε προφυλακισμένος στην φυλακή Wandsworth μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου. Παρά την σύλληψη του Ασάνζ το WikiLeaks συνέχισε τις αποκαλύψεις του. Μετά τη λήξη της προφυλάκισής του, ορίσθηκε να παραμείνει σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Βρετανία. Στις 19 Ιουνίου του 2012 ο Ασάνζ κατέφυγε στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο υποβάλλοντας αίτημα για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου..
Στις 16 Αυγούστου 2012, ο υπουργός Εξωτερικών του Ισημερινού Ρικάρντο Πατίνο ανακοίνωσε την απόφαση της χώρας να παραχωρήσει τελικά πολιτικό άσυλο στον Ασάνζ, ο οποίος παρέμενε στους χώρους της πρεσβείας της χώρας στο Λονδίνο, υπό την απειλή της σύλληψής του. Την αντίθεσή τους εξέφρασαν τόσο η Βρετανία όσο και η Σουηδία, με την πρώτη μάλιστα να απειλεί πως θα προχωρούσε σε προσωρινή άρση της διπλωματικής ασυλίας της πρεσβείας του Ισημερινού για να διευκολυνθεί η σύλληψη του Ασάνζ.
Εν τέλει κατόπιν πιέσεων η κυβέρνηση του Ισημερινού, υπαναχωρώντας προέβη στην άρση της ασυλίας του, με επακόλουθο να ακολουθήσει η σύλληψή του από τη βρετανική αστυνομία. Ο ιδρυτής των WikiLeaks κρατείται έκτοτε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, όπου οδηγήθηκε μετά τη σύλληψή του. Αντιμετωπίζει κατηγορίες στις ΗΠΑ για «κατασκοπεία» εξαιτίας της δημοσιοποίησης από το 2010 και μετά, μέσω του ιστότοπου WikiLeaks 700.000 και πλέον εμπιστευτικών και απορρήτων αμερικανικών διπλωματικών και στρατιωτικών εγγράφων, κυρίως για τους αμερικανικούς πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Αν καταδικαστεί από την αμερικανική δικαιοσύνη, διατρέχει κίνδυνο να του επιβληθεί ποινή κάθειρξης ως και 175 ετών.
Η Μισέλ Μπατσελέτ, Ύπατη Αρμόστρια του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε: «Η ενδεχόμενη έκδοση του κ. Ασάνζ και η πιθανή δίωξη σε βάρος του εγείρουν ανησυχίες για την ελευθερία του Τύπου και τις πιθανές παραλυτικές επιπτώσεις για την ερευνητική δημοσιογραφία», ακόμη πρόσθεσε στην ανακοίνωσή της: «Είμαι ενήμερη για τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε ο κ. Ασάνζ κατά τη διάρκεια της κράτησής του και παραμένω ανήσυχη για τη σωματική και ψυχική του κατάσταση».
Υπογράμμισε τη «σημασία που έχει να εξασφαλιστεί η τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ιδίως το δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη και διαβεβαίωσε πως οι υπηρεσίες της παρακολουθούν στενά την υπόθεση.
Τζούλιαν Ασάνζ, άνισος ενώπιον του νόμου
Η υπόθεση Ασάνζ είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που διώκεται επειδή αποκάλυψε τα άθλια μυστικά των ισχυρών, ιδίως τα εγκλήματα πολέμου, τα βασανιστήρια και τη διαφθορά.
Ο λόγος της κράτησής του και η απειλή πολλών δεκαετιών στη φυλακή στις ΗΠΑ, είναι ο ιστότοπος του WikiLeaks που βρίσκεται πίσω από τις μεγάλες αποκαλύψεις που ενόχλησαν τους ισχυρούς του κόσμου την τελευταία δεκαετία: Φωτογραφικά στοιχεία εγκλημάτων πολέμου στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, βιομηχανική κατασκοπεία των ΗΠΑ, μυστικοί τραπεζικοί λογαριασμοί στα νησιά Κέιμαν, συνθέτουν αυτά που ενόχλησαν.
Ο Τζούλιαν Ασάνζ έχει πετύχει να συμβολίζει την απανταχού αντίσταση, τον Δαυίδ που τα βάζει με τους γίγαντες με σφεντόνα του το υπερόπλο του σήμερα, την πληροφορία, που κάνει τον κάθε έναν από εμάς να καταφέρνει μια μικρή νίκη κατά των πανίσχυρων εξουσιών.
Έπειτα από μακρά δικαστική διαμάχη, η βρετανική δικαιοσύνη έδωσε επίσημα το πράσινο φως για την παράδοση του 51χρονου Αυστραλού στην αμερικανική δικαιοσύνη. Σε ανακοίνωσή του ο ιστότοπος Wikileaks έκανε λόγο για «μια μαύρη ημέρα για την ελευθερία του Τύπου» και ανακοίνωσε πως ο Τζούλιαν Ασάνζ θα ασκήσει έφεση. Όπως και έγινε, έχει ασκηθεί έφεση στην απόφαση της κυβέρνησης της Βρετανίας να εγκρίνει το αίτημα έκδοσής του στις ΗΠΑ. Προσεχώς, το Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου θα αποφασίσει οριστικά για την έκδοση του ιδρυτή των Wikileaks, Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ.
Οι συγγενείς του ανησυχούν για την υγεία του. Η σύζυγος του Ασάνζ, Στέλλα, φοβάται τα χειρότερα: «Η ζωή του Τζούλιαν εξαρτάται από αυτή την απόφαση για την έκδοσή του. Ο Τζούλιαν είναι κλινικά καταθλιπτικός. Εάν εκδοθεί και τεθεί σε απομόνωση στις ΗΠΑ, θα αυτοκτονήσει», δήλωσε η Στέλλα Ασάνζ στη DW. Ο Ασάνζ, είναι ο πατέρας δύο αγοριών, δύο κι ενός ετών, που απέκτησε με την 37χρονη δικηγόρο Στέλλα Μόρις, νοτιοαφρικανικής καταγωγής.
«Μόλις εξαντλήσουμε τα εγχώρια ένδικα μέσα θα προσφύγουμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», λέει η Στέλλα Ασάνζ. Είναι όμως αβέβαιο εάν οι Βρετανοί δικαστές θα περιμένουν την ετυμηγορία του. Επίσης η βρετανική κυβέρνηση φαίνεται να μην καλοβλέπει πλέον την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και προετοιμάζει νόμο για τον περιορισμό των δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών.
Τελικά όμως αυτός ο αγώνας, όπως λένε οι υποστηρικτές του Ασάνζ, δεν αφορά μόνο τη ζωή του κατηγορουμένου αλλά και την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για καταστροφικό μήνυμα σε δημοσιογράφους της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας. «Όποιος δουλεύει σε αυτό το κομμάτι δημοσιογραφίας, θα πρέπει να φοβάται, να αισθάνεται απειλούμενος από μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κρατική βία», λέει η Μάργκιτ Στουμπ, βουλευτής των Γερμανών Πρασίνων.
Αργόσυρτος θάνατος
«Δικτάτορες και απολυταρχικά καθεστώτα παρακολουθούν από πολύ κοντά τη στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας απέναντι στον Ασάνζ και άλλους όμοιούς του. Γιατί τους δίδεται η ευκαιρία να υποβαθμίσουν ως διπλή ηθική την κριτική της Δύσης για την κατάσταση στον τύπο των δικών τους χωρών. Αυτό έκανε στις αρχές Μαΐου η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών» αναφέρει η DW.
Για αυτό και η Μάργκιτ Στουμπ λέει: «Εάν οι ΗΠΑ και οι δυτικές δημοκρατίες θέλουν να δείξουν ότι προστατεύουν την ελευθερία του τύπου και να γίνουν πιστευτές, τότε θα πρέπει να σταματήσουν να προσφέρουν με τη δίωξη Ασάνζ, παράδειγμα δίωξης δημοσιογράφων που τηρούν κριτική στάση». Η άρνηση να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση, αποτελεί για την πολιτικό των Πρασίνων ένα σκάνδαλο από πλευράς κράτους δικαίου και ανθρωπισμού. «Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για καταστροφικό μήνυμα σε δημοσιογράφους της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας», συμπληρώνει η Μάργκιτ Στουμπ.
Η απόφαση για την έκδοση μπορεί να διαρκέσει ακόμη χρόνια, κάτι που συμφέρει τις ΗΠΑ. Η Γιούλια Χαλ, εμπειρογνώμων της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε στο τέλος του Ιουλίου: «Η στρατηγική είναι να μείνει φυλακισμένος ο Ασάνζ όσο περισσότερο γίνεται. Είναι κάτι σαν αργός θάνατος».
Με την ελπίδα ότι η απόφαση των δικαστών δεν θα επηρεαστεί από εξωγενείς παρεμβάσεις, η μη έκδοση του Ασάνζ και η ευκταία απελευθέρωσή του, θα είναι μία νίκη της Δημοκρατίας, μία νίκη της ελεύθερης αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας.
Γιώργος Βενέτης –
