Η στεγαστική κρίση δοκιμάζει σκληρά τη νεολαία της Ευρώπης
Η αύξηση των τιμών της ενέργειας, ο υψηλός πληθωρισμός και η σταθερή αύξηση των φοιτητών έχουν δημιουργήσει κρίση στέγασης για τη νεολαία της Ευρώπης.
Σε όλη την Ευρώπη, οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν στεγαστική κρίση. Τα ενοίκια στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 1,7% το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και κατά 18% από το 2010, με τις τιμές να αυξάνονται συνολικά σε 25 κράτη μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τη Eurostat. Εκτός από τις αυξήσεις των τιμών, ο αριθμός των φοιτητών συνεχίζει να αυξάνεται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι η κατασκευή κατοικιών και ο ανταγωνισμός για δίκαιη στέγαση είναι πιο έντονος από ποτέ, ιδίως στα αστικά κέντρα.
Η Manon Deshayes, υπεύθυνη πολιτικής για την κοινωνική και οικονομική ένταξη από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας, δήλωσε στη EURACTIV: «Σε γενικές γραμμές, οι νέοι συνήθως αμείβονται λιγότερο από άλλες κατηγορίες του πληθυσμού, γεγονός που τους δυσκολεύει να βρουν αξιοπρεπή στέγαση». Με τις τρέχουσες οικονομικές προοπτικές, πολλοί αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους ή να μείνουν σε κοινόχρηστα καταλύματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναμενόμενο, πρόσθεσε η ίδια.
Οι τιμές αυξάνονται σταθερά
Οι αυξήσεις των τιμών παρατηρούνται σε ολόκληρη την ήπειρο.
Τον Αύγουστο του 2022, η Deloitte δημοσίευσε τον δείκτη ακινήτων της, ο οποίος προβλέπει επιδείνωση της αγοράς κατοικίας το 2023 στο Βέλγιο, τόσο για την αγορά κατοικιών όσο και για την ενοικίαση. Για την αγορά ενοικίασης, οι Βρυξέλλες είναι η πιο ακριβή πόλη της χώρας με 14,1 €/m2/μήνα (1.135 € μηνιαίως το 2020), ακολουθούμενες από την Αμβέρσα (11,93 €/m2) και τη Γάνδη (10,03 €/m2).
Η Ολλανδία αντιμετωπίζει παρόμοια κατάσταση, με τα επίπεδα των ενοικίων στο Άμστερνταμ να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Στη Χάγη και το Ρότερνταμ, οι αυξήσεις των ενοικίων συσσωρεύονται σε 6,7% και 9,7% αντίστοιχα το 2021, ανέφερε η Deloitte.
Στη Γερμανία, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, τα ενοίκια στις πόλεις αυξήθηκαν κατά 3,4% έως 3,9%, σύμφωνα με μελέτη της ένωσης ακινήτων IVD. Η γειτονική Αυστρία βρίσκει τον εαυτό της να πλήττεται σκληρά από την κρίση: τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 16% τον τελευταίο χρόνο και κατά 40% τα τελευταία δέκα χρόνια, λόγω της απουσίας διαρθρωτικής μεταρρύθμισης για τον έλεγχο των ενοικίων.
Ομοίως, οι νέοι της Ιταλίας αγωνίζονται να βρουν στέγη, κυρίως λόγω των χαμηλών μισθών. «Αν αναλογιστούμε ότι σήμερα ο μέσος ετήσιος μισθός στη χώρα μας ενός νέου κάτω των 35 ετών είναι 10.000 ευρώ και ότι μόνο το 7% καταφέρνει να φτάσει σχεδόν τις 20.000 ευρώ, καταλαβαίνουμε καλά ότι υπό αυτές τις συνθήκες είναι δύσκολο να συντηρηθεί ένα ενοίκιο που, για παράδειγμα, στο Μιλάνο – για ένα μονόκλινο – μπορεί να κοστίζει έως και 600 ευρώ το μήνα», δήλωσε στη EURACTIV η πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας Maria Cristina Rosaria Pisani.
Εάν τα ενοίκια γίνονται όλο και πιο δύσκολο να εξασφαλιστούν, λόγω της αναντιστοιχίας ζήτησης-προσφοράς κατοικίας και της επισφάλειας των θέσεων εργασίας χαμηλού εισοδήματος, η αγορά ακινήτου απλώς δεν αποτελεί επιλογή.
«Πολλά νέα νοικοκυριά δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν μια τόσο μεγάλη, μη ρευστοποιήσιμη επένδυση» όπως η αγορά ακινήτου, έγραψε ο Gonzalo Paz-Pardo, ανώτερος οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε σημείωμα πολιτικής νωρίτερα φέτος. Αυτό έχει ευρύτερες, κοινωνικές επιπτώσεις, είπε: «Ο αποκλεισμός των νέων από τις αγορές κατοικίας μπορεί να στρεβλώσει τις αποφάσεις τους για γάμο και τεκνοποίηση, ενώ τα ποσοστά ιδιοκτησίας κατοικίας σχετίζονται άμεσα με την ισχύ των τοπικών κοινοτήτων, το κοινωνικό κεφάλαιο και την πολιτική δέσμευση».
Ιδιαίτερα δύσκολη η φοιτητική στέγαση
Οι φοιτητές των πανεπιστημίων υποφέρουν επίσης από την κρίση.
Οι φοιτητές και οι νέοι Βέλγοι αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη διαβίωση σε κοινόχρηστα διαμερίσματα και σπίτια, να μείνουν με τους γονείς τους ή ακόμη και να επιστρέψουν μόλις φύγουν – αποκαλούμενοι «παιδιά μπούμερανγκ».
Οι Γάλλοι φοιτητές αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα. Ο φοιτητικός πληθυσμός της Γαλλίας αυξάνεται σταθερά από 2,3 εκατομμύρια το 2010 σε 2,785 εκατομμύρια το 2020, σύμφωνα με τη γαλλική στατιστική υπηρεσία, ενώ για το 2022 αναμένεται καθαρή αύξηση κατά 162.000 φοιτητές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον συνωστισμό των φοιτητών από τα κέντρα των πόλεων που δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά και να μεταφερθούν στα περίχωρα, με ενίοτε λιγότερο ανεπτυγμένα κοινωνικά δίκτυα και δίκτυα υποστήριξης και υψηλότερο κόστος μεταφοράς, διαπίστωσε η κορυφαία αριστερή φοιτητική οργάνωση UNEF.
Το μέσο μηνιαίο φοιτητικό ενοίκιο για το Παρίσι και τις γύρω περιοχές εκτοξεύθηκε από 634 ευρώ το 2017 σε 670 ευρώ το 2022 (αύξηση 5,68%), ενώ οι άλλες περιοχές από 465 ευρώ το 2017 σε 508 ευρώ το 2022 (αύξηση 9,25%). Πολλοί φοιτητές έχουν επίσης βρεθεί αναγκασμένοι να αναλάβουν αμειβόμενη εργασία παράλληλα με τις σπουδές τους, γεγονός που μπορεί να διαταράξει την ικανότητά τους να αποδίδουν ακαδημαϊκά.
Στην Ολλανδία, η έλλειψη στέγης για τους φοιτητές έχει φτάσει σε ανησυχητικά ρεκόρ. Οι φοιτητές που επιθυμούν να νοικιάσουν από έναν οργανισμό στέγασης στο Leiden βρίσκονται, κατά μέσο όρο, σε λίστα αναμονής για έξι χρόνια και εννέα μήνες, σύμφωνα με στοιχεία της πλατφόρμας ενοικίασης ROOM. Στο Άμστερνταμ, το Ντελφτ και το Βαγκενίνγκεν, οι φοιτητές που εγγράφονται για ένα δωμάτιο ή στούντιο βρίσκονται σε αναμονή από πέντε έως πεντέμισι χρόνια, ανέφερε το ολλανδικό μέσο ενημέρωσης RTL Nieuws.
Επιδιόρθωση του προβλήματος
Οι επαρχίες του Βελγίου εργάζονται για την εξεύρεση λύσεων.
Την 1η Οκτωβρίου, το φλαμανδικό κοινοβούλιο ανακοίνωσε το άμεσο πάγωμα των ενοικίων, ή την αναπροσαρμογή, για τα ακίνητα με ανεπαρκή ενεργειακή απόδοση. Την Παρασκευή, η κυβέρνηση της Βαλλονίας ανακοίνωσε ένα παρόμοιο μέτρο που θα εφαρμοστεί από την 1η Νοεμβρίου. Οι κατοικίες με ενεργειακή αξιολόγηση Α, Β και Γ, μπορούν να υπόκεινται σε αναπροσαρμογή- για εκείνες με αξιολόγηση Δ, το μίσθωμα θα μειωθεί στο 75% του αρχικού ποσού, και στο 50% για την αξιολόγηση Ε. Όσον αφορά εκείνες με αξιολόγηση ΣΤ, οι ιδιοκτήτες δεν θα μπορούν να επιβάλουν καμία αναπροσαρμογή.
Στη Βαλλονία, το 75% του αποθέματος ενοικίων επηρεάζεται από την απαγόρευση ή τον περιορισμό της αναπροσαρμογής. Στις Βρυξέλλες, το κοινοβούλιο ενέκρινε την πρόταση της πλειοψηφίας για τον περιορισμό της αναπροσαρμογής του ενοικίου για ένα έτος με βάση την ενεργειακή αξία του ακινήτου, ανέφεραν τα βελγικά μέσα ενημέρωσης Brussels Times.
Η γερμανική κυβέρνηση εργάζεται επίσης για την εξεύρεση λύσεων και έχει θέσει την κρίση της στέγασης ως μία από τις προτεραιότητές της. Στη συμφωνία συνασπισμού, οι φιλελεύθεροι, οι σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι περιέγραψαν σχέδια για την κατασκευή 400.000 νέων διαμερισμάτων ετησίως, εκ των οποίων τα 100.000 θα χρηματοδοτούνται από το δημόσιο. Μια έκθεση του 2018 από το Ίδρυμα Hans Böckler διαπίστωσε ότι λείπουν 1,9 εκατομμύρια οικονομικά προσιτά διαμερίσματα στις μεγαλύτερες πόλεις.
Στην Πορτογαλία, ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας πιστεύει ότι θα πρέπει να υπάρξουν λύσεις όπως «ανώτατο όριο στα ενοίκια, παραχωρήσεις για τους νέους που επιλέγουν να ζήσουν σε μεγάλα αστικά κέντρα και περισσότερες επενδύσεις».
Οι κυβερνήσεις αναμένεται να κάνουν περισσότερα
Ωστόσο, δεν είναι όλα κατάλληλα για το σκοπό αυτό. Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον περασμένο Ιούνιο ότι θα περιορίσει τις αυξήσεις των ενοικίων κατά 3,5% για ένα ολόκληρο έτος – αλλά αυτό δεν αρκεί για να βοηθήσει τους φοιτητές, υποστηρίζει η UNEF. Αντ’ αυτού, η οργάνωση ζητά τη δημιουργία καθολικής οικονομικής βοήθειας ύψους 1.110 ευρώ μηνιαίως (35 δισ. ευρώ/έτος δημόσιων δαπανών). Όσον αφορά το σχέδιο της κυβέρνησης για την κατασκευή 60.000 νέων φοιτητικών κατοικιών μεταξύ 2018 και 2022, «μόνο 36.000 είχαν κατασκευαστεί μέχρι το τέλος του 2021», δήλωσε στη EURACTIV η FAGE, μια άλλη φοιτητική οργάνωση.
Στην Πολωνία, «το πολωνικό κράτος έχει θέσει όλες τις κατοικίες στα χέρια των κατασκευαστών. Το συμφέρον είναι πιο σημαντικό από τους κατοίκους, στους οποίους δεν έχει τίποτα να προσφέρει. Δεν υπάρχει στην Πολωνία η κατασκευή κατοικιών χαμηλού κόστους για, τουλάχιστον, τους νέους. […] Η ευθύνη εδώ κατανέμεται σε πολλούς ανθρώπους, όχι μόνο σε αυτούς που συνδέονται με την κυβέρνηση και το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), αλλά και στις δημοτικές αρχές και στον Συνασπισμό Πολιτών (KO)», δήλωσε στη EURACTIV η Ewa Andruszkiewicz, ακτιβίστρια της Ένωσης Ενοικιαστών της Βαρσοβίας και συνταξιούχος δημοσιογράφος.
Ο αντίκτυπος της διαφθοράς από τις αυξήσεις των τιμών είναι ακόμη πιο σαφής στην Αλβανία. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 700 εκατομμύρια ευρώ παράνομων κεφαλαίων εισέρχονται στη χώρα κάθε χρόνο, και τα τελευταία τρία χρόνια, περίπου 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ διοχετεύθηκαν στις κατασκευές, με την Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος (GITOC) να σημειώνει το 2020 ότι οι νέες οικιστικές ή εμπορικές κατασκευές ήταν ένας δημοφιλής τρόπος για το ξέπλυμα χρήματος.
Ορισμένοι νέοι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίσει αξιοπρεπή στέγαση για όλους (69% υπέρ, 21% κατά), σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Ίδρυμα Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Μελετών και το ThinkYoung, η οποία διεξήγαγε έρευνα σε περίπου 19.000 συμμετέχοντες ηλικίας 16 έως 38 ετών. Η έκθεση προσθέτει επίσης ότι, σύμφωνα με τους νέους, «η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζει αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και ότι οι ελάχιστες κοινωνικοοικονομικές απαιτήσεις πληρούνται πάντα, για παράδειγμα, βοηθώντας όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και εφαρμόζοντας ένα ελάχιστο εισόδημα σε επίπεδο ΕΕ, επιδόματα ανεργίας και αξιοπρεπή στέγαση σε επίπεδο ΕΕ».
«Αν δεν έχεις καλή στέγαση, τότε αυτό έχει αντίκτυπο στην ψυχική σου υγεία και στην ευημερία σου, πράγμα που σημαίνει ότι σε εμποδίζει επίσης να βρεις ποιοτική εργασία, και η μη ύπαρξη ποιοτικής εργασίας σε εμποδίζει να βρεις αξιοπρεπή στέγαση και είναι ένα είδος φαύλου κύκλου και πρέπει να σπάσουμε τον κύκλο», δήλωσε ο Deshayes στη EURACTIV.
