Ζούμε στον Iνδικό Aιώνα;

Τι είναι αυτό που οδηγεί την διεθνή κοινή γνώμη να χαρακτηρίσει μία χώρα ως υπερδύναμη; Είναι το πυρηνικό της οπλοστάσιο; η ισχυρή οικονομία της; η πολιτισμική επιρροή της; ή ακόμα και οι στρατιωτικές της επιτυχίες εκτός συνόρων;

Αν φέρουμε στο μυαλό μας τις τελευταίες χώρες που αναδείχθηκαν ως απόλυτες υπερδυνάμεις, θα συνειδητοποιήσουμε πως πέτυχαν έναν ικανοποιητικό συνδυασμό των παραπάνω χαρακτηριστικών. Από τον αρχαίο κόσμο και τη ρωμαΪκή κυριαρχία, μέχρι τη Γαλλία του Ναπολέωντα και εν τέλει την αγγλοσαξονική επικράτηση (Pax Britannica, Pax Americana), όλες οι υπερδυνάμεις κατάφεραν να πετύχουν τη δημιουργία μιας πανίσχυρης οικονομίας από κοινού με μια αποτελεσματική και πλήρη στρατιωτική δύναμη.

Με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την άνοδο των ΗΠΑ στη θέση του ρυθμιστή των διεθνών εξελίξεων, η σκυτάλη άλλαξε χέρια για ακόμα μία φορά. Έπειτα από δεκαετίες πολέμων, οικονομικών και επιστημονικών εξελίξεων, πολιτικών επιτυχιών και αποτυχιών, η άποψη πως οι ΗΠΑ αποτελούν την μία και μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη είναι πλέον αμφισβητήσιμη. Χαρακτηριστηκό παράδειγμα αποτελεί η τελική έκβαση του πολέμου στο Αφγανιστάν, όπου ο αμερικανικός στρατός ύστερα από σχεδόν είκοσι χρόνια στρατιωτικής παρουσίας και επιχειρήσεων όχι μόνο δεν κατάφερε να επικρατήσει εναντίον των ταλιμπάν και να συμβάλλει στον “εκδημοκρατισμό” της χώρας, αλλά αποχώρησε χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο αφήνοντας πίσω μία χαοτική ανθρώπινη τραγωδία.

Είναι λογικό βέβαια αν το συλλογιστεί κανείς, πως από τη στιγμή που μία υπερδύναμη γεννιέται να αποκτά αυτομάτως ημερομηνία θανάτου, τον οποίο θα διαθεχτεί η ανάδειξη μια νέας δύναμης. Λαμβάνοντας υπόψην μας τα δεδομένα της εποχής η απάντηση φαντάζει απλή, καθώς οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν τη νέα αναδυόμενη δύναμη στο πρόσωπο της Κίνας. Άλλωστε η άποψη αυτή μόνο παράλογη δεν είναι, η Κίνα αυτή τη στιγμή είναι η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία στον κόσμο με γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης και διαρκή αναβάθμιση της στρατιωτικής της δύναμης. Η σταδιακή άνοδος της Κίνας είναι αποτέλεσμα ενός άψογα σχεδιασμένου οικονομικού σχεδίου, το οποίο κατά κύριο λόγο αφορά την επένδυση σε λιμάνια, αεροδρόμια και κάθε είδους έργα υποδομών στις χώρες που περιβάλλουν τον Ινδικό Ωκεανό και ιδιαίτερα στην αφρικανική ήπειρο.

Είναι όμως το σχέδιο αυτό αρκετό για να οδηγήσει την Κίνα στην κορυφή; Κατά την άποψη του γράφοντως δεν είναι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Κίνα έχει να αντιμετωπίσει βαθύτατα εσωτερικά ζητήματα προκειμένου να βρεθεί στη θέση να επιβληθεί στη διεθνή σκηνή. Η αλλαγή οικονομικού μοντέλου και η υιοθέτηση ενός ιδιότυπου σοσιαλιστικού συστήματος πριν την κατάρευση του ανατολικού μπλόκ, μπορεί να βοήθησε στη διατήρηση του πολιτικού καθεστώτος προσωρινά, δεν αποτελεί όμως σε καμία περίπτωση μία σταθερή και μόνιμη λύση στον δρόμο της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Αντίθετα η υιοθέτηση του μοντέλου αυτού ίσως αποτελεί μία ωρολογιακή βόμβα. Όσες περισσότερες κινεζικές εταιρείες κατακτούν την παγκόσμια αγορά σε κάθε τομέα (Ali Express, Tiktok), τόσο ισχυρότερη γίνεται η νέα αστική τάξη που συγκροτείται στην Κίνα, η οποία δεν είναι απίθανο σύντομα να θελήσει να προωθήσει εντονότερα τα οικονομικά της συμφέρονται πηγαίνοντας κόντρα στην πολιτική ηγεσία.

Με τόσο σοβαρά ζητήματα πολιτικής φύσεως να εξελίσσονται στο εσωτερικό της σε συνδυασμό με τις αποσχηστικές τάσεις τεράστιων περιοχών όπως το Θιβέτ, είναι πραγματικά αμφίβολο το αν η Κίνα θα καταφέρει σύντομα να αναδειχθεί ως παγκόσμια υπερδύναμη. Άλλωστε αν το σκεφτούμε η Ινδία έχει πολλα κοινά χαρακτηριστηκά με την Κίνα όπως μεγάλη έκταση και πληθυσμό, ταχύτατα αναπτυσσόμενη οικονομία, μεγάλη στρατιωτική δύναμη, ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, ακόμα και πυρηνικό οπλοστάσιο. Διαθέτει όμως ακόμα ένα μεγάλης σημασίας χαρακτηριστικό το οποίο στερείται η Κίνα, αυτό του δημοκρατικού πολιτεύματος. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα το ότι η Ινδία έχει χαρακτηριστεί ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη δημοκρατία στον κόσμο. Με βαση αυτά τα δεδομένα γιατι να μην υποθέσουμε πως η Ινδία είναι στην πραγματικότητα η νέα υπερδύναμη;

Οι υποθέσεις που μπορούν να γίνουν για το μέλλον είναι πολλές, ενώ λίγες μόνο θα καταφέρουν να προσεγγίσουν το τι πραγματικά θα συμβεί τον αιώνα αυτό στη διεθνή πολιτική σκηνή καθώς ζούμε σε περιόδους αστάθειας και μεγάλων αλλαγών. Το σίγουρο όμως είναι ένα, πως δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να αγνοήσουμε την πρόβλεψη που έκανε σχεδόν έναν χρόνο πριν ο δισεκκατομυριούχος ιδρυτής της Amazon, Jeff Bezos ο οποίος έσπευσε με μεγάλη σιγουριά να υποστηρίξει πως ο 21ος αιώνας θα χαρακτηρίζεται ύστερα από χρόνια ως “Ο Ινδικός Αιώνας”