Δεν είναι η Ουκρανία ή η Ρωσία που πεθαίνει – Ο σημερινός νεοφιλελευθερισμός όμως;
Δοκιμάζεται το οικονομικοπολιτικό μοντέλο του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού
Του Γρηγόρη Ρουμπάνη *
Ούτε η ουκρανική εμπροσθοφυλακή της Δύσης ούτε η επάρκεια του ρωσικού αμυντικού συστήματος ή η ευφυία του αναδυόμενου κινεζικού δράκου είναι αυτά που κατά κύριο λόγο δοκιμάζονται σήμερα στα πεδία των μαχών ανατολικά του Κιέβου και δυτικά της Μόσχας.
Κάποιος από τους τρεις παράγοντες θα επικρατήσει ούτως ή άλλως χωρίς να απειλείται (όσο τουλάχιστον κυριαρχεί η κοινή λογική) η παγκόσμια κοινωνία με γενικευμένη καταστροφή. Κάπου θα ισορροπήσουν τα πράγματα και οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού, που θα εξυπηρετούν πρωτίστως το «νικητή», θα ορίσουν τους όρους της:
*διανομής της ενέργειας, για να συνεχίσουν να παράγουν οι βιομηχανίες Δύσης και Ανατολής τα προϊόντα τους ή να ρυθμίζουν υπηρεσίες και νοικοκυριά την εσωτερική θερμοκρασία χειμώνα-καλοκαίρι
*εκμετάλλευσης των πολύτιμων ορυκτών κοιτασμάτων που είναι χρήσιμα για τη νέα-πανάκριβη-τεχνολογία
*διαμόρφωσης των δρόμων του εμπορίου αλλά και του πλούτου των ισχυρών.
Αυτή θα είναι η εξέλιξη του σημερινού ιδιόμορφου πολέμου στις κρύες και λασπώδεις πεδιάδες της Ουκρανίας.
Εκείνο που κυρίως δοκιμάζεται είναι το οικονομικοπολιτικό μοντέλο του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού, ιδίως στην Ευρώπη, η οποία κουβαλά στην πλάτη της αρκετές κοινωνικοπολιτικές επαναστάσεις και συγκρούσεις για τη δικαιότερη κατανομή του πλούτου, το κοινωνικό κράτος και τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα. Και τώρα έχει φτάσει στα όριά της.
Το πρώτο ισχυρό χτύπημα έδωσαν τα μέτρα για την πανδημία, κατά την οποία πλούτισαν ελάχιστοι, όπως οι εταιρείες Pfizer, BioNTech και Moderna που είδαν την αξία των μετοχών τους να ανεβαίνει από 60% (για την Pfizer) ή και να τριπλασιάζεται (για τις άλλες δυο μικρότερες εταιρείες), ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της βρετανικής εταιρείας αναλύσεων Airfinity τα συνολικά κέρδη των επικεφαλής των εταιρειών αυτών Μπουρλά, Σαχίν και Μπάνσελ γι’ αυτή τη διετία ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια δολάρια. Ανάλογη ανάπτυξη είχαν τα κέρδη και οι μετοχές των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, ενώ τα μικρά καταστήματα λιανικού εμπορίου αναγκάστηκαν να μείνουν κλειστά και οι ιδιοκτήτες τους να βλέπουν τα χρέη τους να μεγαλώνουν με γεωμετρική πρόοδο.
Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα με την ουκρανική κρίση. Μόλις αυτές τις μέρες βγήκαν τα στοιχεία της Eurostat για τα επίπεδα της φτώχειας στις χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με τα οποία προχωρά βαθιά μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες σε βαθμό που γεννάται το ερώτημα κατά πόσο πλέον είναι διαχειρίσιμο το πρόβλημα. Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 21,7% με την Ελλάδα να φιγουράρει στην 3η θέση με 28% πίσω από τη Βουλγαρία με 32% και την πρώτη Ρουμανία με 34,4%. Οι δείκτες ανεβαίνουν επικίνδυνα και στις αναπτυγμένες χώρες, όπως στην Ισπανία (27%), Ιταλία (25%), Γερμανία (20,5%), Γαλλία (19%) κ.ο.κ. Τα πλέον ανήσυχα νέα όμως αφορούν την Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ο κίνδυνος φτώχειας απειλεί πλέον το ένα από τα τρία ελληνικά νοικοκυριά.
Τα ακόμα πιο δύσκολα έρχονται μαζί με τον ενεργειακό χειμώνα αυτής της χρονιάς, τον οποίο αδυνατεί να αντιμετωπίσει η ΕΕ και ήδη ξέσπασε ανοιχτός πόλεμος τόσο μεταξύ των επικεφαλής των κοινοτικών οργάνων όσο και μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δέχεται ήδη τα πυρά του Σαρλ Μισέλ για το χαμηλό επίπεδο πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, ο Εμμ. Μακρόν προειδοποιεί τον Ντράγκι ότι θα κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα που δίνει μέχρι τώρα η Γαλλία στην Ιταλία, ο Σολτς γράφει στα γερμανικά του παπούτσια την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και αγοράζει ενέργεια σε τιμές που μόνο η οικονομικά υπερτροφική Γερμανία μπορεί να δώσει και πάει λέγοντας.
Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι το σύστημα της σημερινής νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης έχει αποτύχει παταγωδώς όχι μόνο στην υπόθεση διαφύλαξης της ειρήνης και της συνεργασίας αλλά και στον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ισορροπίας στις χώρες που κυριαρχεί. Υποκριτικά οι εκπρόσωποί της καμώνονται ότι προασπίζονται τη δημοκρατία και τις αρχές της, όμως εκείνο για το οποίο μάχονται είναι η απόλυτη επικράτηση της ελεύθερης αγοράς με τις φρικώδεις ανισότητες και τις ιδιοτροπίες της.
Η δημοκρατία όμως, όπως τουλάχιστον τη δίδαξαν και εφάρμοσαν οι ιδρυτές της (τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και σε ένα σημαντικό μέρος κατά τη σύγχρονη εκδοχή της), έχει κανόνες λειτουργίας και κοινωνικής ισονομίας, έχει νόμους οικονομικής συμπεριφοράς των ισχυρών και προστασίας των πολιτών από τις αυθαιρεσίες της ολιγαρχίας, έχει επίσης και αναλογία εισφορών στο κράτος σε σχέση με το εισόδημα του καθενός.
Ναυτεμπορική
