Καθηγητής Robert Schreiber: Αυτός ίσως είναι ο τρόπος για να ξεχάσουμε για πάντα τον καρκίνο!

 ”Είναι μια καλή εποχή για έρευνα, όσον αφορά την ανοσολογία… Όταν οι νεότεροι με ρωτάνε, ” Μα δεν ήταν γνωστό εξαρχής πως το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου; Τους απαντάω…θα σας πω μια ιστορία”

Είναι μια καλή στιγμή για να είσαι ανοσολόγος, λέει ο ερευνητής Robert Schreiber (Νέα Υόρκη, 76 ετών), καθηγητής Παθολογίας και Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον. ”Είναι μια συναρπαστική στιγμή: Βρισκόμαστε στη χρυσή εποχή της ανοσολογίας και της ανοσοθεραπείας του καρκίνου”, τονίζει σε συνέντευξη του elpais. 

”Είναι μια καλή εποχή για έρευνα, όσον αφορά την ανοσολογία. Όταν οι νεότεροι με ρωτάνε, ” Μα δεν ήταν γνωστό εξαρχής πως το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου; Τους απαντάω…θα σας πω μια ιστορία”. 

”Δεν ήταν εύκολος δρόμος, να βάλεις το ανοσοποιητικό σύστημα στο επίκεντρο της μάχης κατά του καρκίνου. Ο δυνητικός του ρόλος στην καταπολέμηση των όγκων ήταν μια παλιά ιδέα, από τις αρχές του 20ου αιώνα, που δεν είχε εφαρμοστεί αρκετά. και παρέμεινε εκεί, ως απλή υπόθεση, κολλημένη στο μυαλό ορισμένων ερευνητών που «τότε δεν είχαν την πειραματική ορμή να προσδιορίσουν τι συνέβαινε”, παραδέχεται ο Schreiber. Όμως, χρόνια αργότερα, αυτός και η ομάδα του επανέλαβαν αυτήν την ιδέα, η οποία, με βάση μικρά ευρήματα, κορυφώθηκε με την επίδειξη, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, των κανόνων του ”παιχνιδιού” μεταξύ του ανοσοποιητικού συστήματος και του καρκίνου: Ο Schreiber υπέθεσε τη θεωρία της ανοσοεπεξεργασίας του καρκίνου, το παράδοξο ότι, αν και το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει από τα καρκινικά κύτταρα, μπορεί επίσης να προωθήσει την ανάπτυξή τους.

Τα ευρήματά του βοήθησαν να ανοίξει η πόρτα στην ανοσοθεραπεία κατά των όγκων, τη μεγάλη θεραπευτική επανάσταση της τελευταίας δεκαετίας.

– Εάν το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να μας προστατεύσει από τον καρκίνο, αλλά μπορεί επίσης να ευνοήσει την ανάπτυξή του, είναι φίλος ή εχθρός μας;

Προσπαθούμε ακόμα να το καταλάβουμε, στην πραγματικότητα… Είναι μια περίπλοκη διαδικασία: Εάν το ανοσοποιητικό μας σύστημα αναγνωρίσει έναν όγκο, που έχει σχηματιστεί επειδή υπάρχουν κακοήθη κύτταρα, μπορεί να τα καταστρέψει. Εάν ο όγκος είναι ετερογενής, που είναι πολλοί τέτοιο όγκοι, δεν αναγνωρίζει το ανοσοποιητικό, τα κύτταρα αυτά, τότε αυτά αναπτύσσονται και προκαλούν μεταλλάξεις. 

– Νέες θεραπείες για τον καρκίνο εμφανίζονται, στην αρχή υπάρχει μια αισιοδοξία, στη συνέχεια όμως εμφανίζονται όγκοι που δεν μπορούν μέσω της θεραπείας αυτής να ιαθούν 

 Αυτός είναι ο λόγος που πολύ λίγοι από εμάς θα χρησιμοποιήσουμε τη λέξη θεραπεία όταν μιλάμε για τον καρκίνο. Υπάρχουν πλέον εξαιρετικά φάρμακα ανοσοθεραπείας που παρουσιάζουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα, στο 20% των ασθενών. Αν πρόκειται για μελάνωμα, στο 80%, αλλά σε πολλούς από αυτούς τους όγκους ανταποκρίνεται μόνο το 20%. Οπότε οδηγούμαστε σε άλλη θεραπεία, όπως στις ακτινοβολίες. Η ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει νέες μεταλλάξεις σε έναν όγκο και να δώσει στο ανοσοποιητικό σύστημα άλλη μια ”ευκαιρία” να πολεμήσει και να απαλλαγεί από τα καρκινικά κύτταρα. Θα έρθουν όμως και άλλοι. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό που είναι δυνατό τώρα είναι να γίνει ο καρκίνος μια χρόνια ασθένεια, όπως ο διαβήτης: Θα πέθανες αν δεν λάμβανες θεραπεία με ινσουλίνη, αλλά αν την πάρεις, μπορείς να ζήσεις για πολλά χρόνια. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι η δυνατότητα που προσφέρει η ανοσοθεραπεία κατά του καρκίνου.

-Τι συμβαίνει σε όγκους όπως του μαστού ή του παγκρέατος, όπου η ανοσοθεραπεία δεν λειτουργεί; Τι διαφοροποιεί αυτά τα νεοπλάσματα από αυτά του πνεύμονα ή του μελανώματος, όπου λειτουργεί καλύτερα;

Προσπαθούμε να βρούμε λύση σε αυτό. Μερικοί πιστεύουν ότι οφείλεται απλώς στον αριθμό των μεταλλάξεων που έχει ένας συγκεκριμένος καρκίνος: Το μελάνωμα έχει πολλές μεταλλάξεις, μπορεί να δώσει ακόμη και χίλιες.  Αλλά θεωρούμε ότι οι όγκοι δεν περιέχουν μόνο καρκινικά κύτταρα, αλλά και πολλά άλλου είδους κύτταρα.  Το πάγκρεας έχει πολύ υψηλό επίπεδο μυελοειδών κυττάρων και παράγει ένα δεσμοπλαστικό [ινώδες] περιβάλλον: Οι όγκοι είναι σαν μικροί βράχοι και τα Τ -κύτταρα (τα λεμφοκύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος) που εξαλείφουν τον καρκίνο, έχουν μεγάλη δυσκολία να εισέλθουν εκεί και όταν μπαίνουν μέσα, ”τρέχουν” σε αυτά τα ανοσοκατασταλτικά μυελοειδή κύτταρα και αυτό το κάνει ακόμα χειρότερο.

– Θα καταλήξει η ανοσοθεραπεία να υποβιβάσει άλλες θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία;

Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία λειτουργούν πολύ διαφορετικά από την ανοσοθεραπεία, αν και υπάρχει η αίσθηση ότι ακόμη και σε αυτούς τους τύπους μη ανοσολογικών θεραπειών, υπάρχει ένα ανοσοποιητικό συστατικό: Όταν κάνεις ακτινοβολίες,  δημιουργείς νέα αντιγόνα και το ανοσοποιητικό σύστημα, τα αναγνωρίζει και τα καταστρέφει. 

– Ποιες ακόμη έρευνες κάνετε για την ανοσοθεραπεία;

Σε σύγκριση με το πού ήμασταν πριν από 20 χρόνια, γνωρίζουμε πολλά περισσότερα τώρα από ό,τι τότε. Αλλά έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε για το πώς λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Η μεγάλη πρόκληση είναι να μεταφράσουμε αυτά τα ευρήματα που παίρνουμε συχνά από τα πειραματόζωα στον άνθρωπο και να δούμε πώς λειτουργούν και πώς λογικά επιλέγουμε τα είδη θεραπείας με τα οποία θα θεραπεύαμε έναν ασθενή. Είμαστε σε μια επανάσταση, πολλοί έχουν θεραπευτεί, αλλά ψάχνουμε τον τρόπο για να τους θεραπεύσουμε όλους.

– Θα τον καταπολεμήσουμε τον καρκίνο ή θα γίνει μια χρόνια ασθένεια; 

Η αίσθηση μου είναι ότι… πιστεύω ότι ο καρκίνος θα καταλήξει ως μια χρόνια ασθένεια.  Κάθε τόσο, βλέπετε αυτούς τους ασθενείς των οποίων οι καρκίνοι δεν επιστρέφουν ποτέ και είναι φανταστικό, αλλά νομίζω ότι έχουμε πολλά περισσότερα να μάθουμε προτού μπορέσουμε να πούμε ότι μπορούμε να τον θεραπεύσουμε . Αυτός είναι ο λόγος που είμαστε τόσο προσεκτικοί στη χρήση της λέξης θεραπεία.