Όσα δεν θα ‘θελες να μάθεις για την τουαλέτα στον Μεσαίωνα

Από το αρχαίο χαρτί υγείας μέχρι τις τάφρους από περιττώματα, η χρήση της τουαλέτας στον Μεσαίωνα δεν ήταν παίξε γέλασε!

H μεσαιωνική τουαλέτα είναι ο τεράστιος πετρόχτιστος προκάτοχός των δικών μας σύγχρονων αποχωρητηρίων. Απομακρυσμένες στις ιδιωτικές κόγχες ενός οχυρού, οι μεσαιωνικές τουαλέτες δεν ήταν παρά ανοίγματα που οδηγούσαν σε ένα αφοδευτήριο ή κατευθείαν στην τάφρο του κάστρου.

Σχεδιασμένη κυρίως με γνώμονα τη λειτουργικότητα, η μεσαιωνική τουαλέτα ήταν αλλιώς γνωστή ως γκαρνταρόμπα ή ιδιωτικός θάλαμος και συχνά τοποθετούνταν σε αρκετούς ορόφους των περισσότερων κάστρων! Το μέγεθος της δεν ήταν μεγαλύτερο από μια τουαλέτα ενός σύγχρονου καφέ.

Η έλευση των υδραυλικών μηχανισμών στους εσωτερικούς χώρους θα βελτίωνε δραματικά την εμπειρία του μπάνιου.
Διάφοροι τύποι μεσαιωνικών τουαλετών (πηγή: smithsmonianmag.com)

Η ιστορία της μεσαιωνικής τουαλέτας

Παρά το όνομα, ο Μεσαίωνας ήταν αυτή η μακρά και επίπονη περίοδος στην ευρωπαϊκή ιστορία, που ξεκίνησε με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 467 μ.Χ. και διήρκεσε έως την Αναγέννηση του 14ου αιώνα.

Με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Ευρώπη έγινε σε μεγάλο βαθμό φεουδαρχική. Τα διαλυμένα έθνη και η γενική έλλειψη πόρων έφερε την εξουσία σε πλούσιους άρχοντες, οι οποίοι με την σειρά τους άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους από τα ψηλά τους κάστρα που έχτισαν για τον εαυτό τους.

Οι περισσότεροι μέσοι άνθρωποι ένιωθαν τυχεροί αν είχαν να φάνε και κατάφερναν να επιβιώσουν! Παρά τις γενικές κακουχίες, αυτή την περίοδο εφευρέθηκαν και κάποιοι “πολυτελείς μηχανισμοί”, συμπεριλαμβανομένης της μεσαιωνικής τουαλέτας.
H εξωτερική όψη μιας «γκαρνταρόμπας», στο Κάστρο Peveril στο Derbyshire της Αγγλίας. (πηγή: wikipedia)

Το χτίσιμο ενός κάστρου ήταν μια επίπονη διαδικασία και μπορούσε να διαρκέσει έως και 10 χρόνια, για να μην αναφέρουμε ότι η κατασκευή τους ήταν αρκετά δαπανηρή. Στο τέλος του Μεσαίωνα, ο βασιλιάς Εδουάρδος Α’ παραλίγο να χρεοκοπήσει τα θησαυροφυλάκια του στέμματος χρησιμοποιώντας 100.000 λίρες στις οχυρώσεις του, με τις τουαλέτες να αποτελούν σημαντική σχεδιαστική προτεραιότητα.

Υπήρχαν διάφορα σχέδια για αυτές τις ανέσεις. Τα φρεάτια των απορριμμάτων ορισμένων μεσαιωνικών τουαλετών διέτρεχαν το εξωτερικό ενός οχυρού και οδηγούσαν σε τάφρους ή ποτάμια, ενώ άλλες σχεδιάστηκαν με εσωτερικά κανάλια που διοχέτευαν τα απόβλητα σε μια αυλή (!) ή σε ένα βόθρο.

Άλλες τουαλέτες πάλι, προεξείχαν από το τείχος του κάστρου. Ανοίγματα κρέμονταν πάνω από την ύπαιθρο, επιτρέποντας στη βαρύτητα να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα. Συνήθως, υπήρχε και ένας ξύλινος πάγκος που χώριζε την πέτρινη λαξευμένη τρύπα από τα οπίσθια του επισκέπτη.

Ωστόσο, η κατασκευή των τουαλετών εντός των τειχών του παλατιού δεν γίνονταν μόνο για την βολή τους. Στην πραγματικότητα, χρησίμευαν και ως εμπόδιο στους πιθανούς εισβολείς.

Σκεφτείτε το: χτίζοντας τουαλέτες με φρεάτια που άδειαζαν σε αυλές ή βόθρους γύρω από το παλάτι, οι εχθροί έπρεπε να κρατηθούν σε μια απόσταση ασφαλείας.

Ωστόσο, αυτά τα κανάλια έπρεπε να χτιστούν αρκετά ψηλά από το έδαφος ώστε οι εχθροί να μην μπορούν να εισέλθουν κρυφά μέσα στο κάστρο απ’ την τρύπα της τουαλέτας. Αυτό ακριβώς συνέβη το 1203, όταν πολιορκήθηκε το γαλλικό παλάτι του βασιλιά Ριχάρδου Α’, το Château Gaillard.
Το κάστρο Keiss στη Σκωτία χτίστηκε με περίσσια ευρηματικότητα στην κορυφή ενός βράχου, επιτρέποντας στα απόβλητα να πέφτουν απευθείας στον ωκεανό. (πηγή: wikipedia)

Ιδανικά, τώρα, τα απόβλητα θα κατέληγαν απλώς σε ένα ποτάμι όπου κανείς δεν θα έπρεπε να τα αντιμετωπίσει, και έτσι χτίστηκαν μερικές τουαλέτες σε κάστρα όπου προεξέχαν πάνω από απότομους βράχους.

Χωρίς αυτή την πολυτέλεια, έπρεπε να υπάρχει κάποιος που φρόντισε τα περιττώματα, να τα αφαιρέσει ή να βεβαιωθεί ότι ήταν σωστά αναμεμειγμένα με τη γύρω τάφρο. Στην Αγγλία, την περίοδο των Τυδώρ, αυτή την δουλειά την έκαναν οι “άνθρωποι της νύχτας”! Αυτές οι άτυχες ψυχές έπρεπε να εργάζονται μόνο τη νύχτα, ώστε οι υπόλοιποι να μην χάνουν την όρεξη τους από τη φρικτή δουλειά τους.

Αν και αναγκάστηκαν να ζουν σε απομονωμένα σπίτια, σύμφωνα με αναφορές λάμβαναν αξιοπρεπή αμοιβή ανάλογα τους τόνους που αφαιρούσαν.

Το τέλος των μεσαιωνικών τουαλετών
Στην ουσία μια μεσαιωνική τουαλέτα, ήταν απλώς μια τρύπα που οδηγούσε στην τάφρο. (πηγή: flickr/Isabel)

Αν και καταλαβαίνουμε όλοι τα τεράστια πλεονεκτήματα της μεσαιωνικής τουαλέτας είχε και ένα σοβαρό μειονέκτημα που δεν μπορούσες να το αποφύγεις. Τη δυσοσμία! Τα παράθυρα ήταν σπάνια στους χώρους αυτούς, οπότε χρησιμοποιούσαν βότανα για τον αρωματισμό τους,

Επίσης, σε μερικές τουαλέτες αμέλησαν να φροντίσουν για την ιδιωτικότητά τους, όποτε δεν βρίσκουμε ούτε πόρτες ούτε διαχωριστικά.

Επιπλέον, το πλύσιμο μιας μεσαιωνικής τουαλέτας ήταν επαχθές. Όλοι αυτοί οι άτυχοι που αναλάμβαναν το δυσβάσταχτο καθήκον, πετούσαν κουβάδες με νερό στα φρεάτια ή έκαναν πατέντες με το νερό από τις υδρορροές.

Όσον αφορά τα απόβλητα τώρα, συλλέγονταν από αγρότες και τα χρησιμοποιούσαν ως λίπασμα.

Εν τω μεταξύ, το τότε χαρτί υγείας, δεν ήταν ακριβώς χαρτί, αλλά περισσότερο σανό. Σπάνια είχαμε θέματα με αυτό το θέμα, αν και ένας μοναχός του 12ου αιώνα ονόματι Jocelin de Brakelond είπε ότι κάποτε λίγο έλειψε να προκαλέσει φωτιά.

Αν και θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι τα μέσα του 1800 για να τυποποιηθεί η σπουδαία καινοτομία των πιο σύγχρονων τουαλετών, η μεσαιωνική τουαλέτα ήταν σίγουρα ένα έξυπνο -και απαραίτητο- βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση

Πηγές: Smithsonian Mag, ATI, Wikipedia

loading...