Ατζέντα 2030 ΕΔΩ και ΤΩΡΑ: 12 τρόποι που εφαρμόζουν ευρωπαϊκές πόλεις για να ΕΞΑΦΑΝΙΣΟΥΝ τα αυτοκίνητα

 Αναπολούν τους άδειους δρόμους των lockdown!

Οι άδειοι δρόμοι και οι λιγότεροι ρύποι στην αρχή της πανδημίας έδωσαν τη θέση τους στην έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση. Ιδιαίτερα τις ώρες αιχμής οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας γίνονται απροσπέλαστοι και οι οδηγοί περνούν πολλές ώρες μποτιλιαρισμένοι μέσα στα αυτοκίνητά τους.

Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις προσπαθούν να μειώσουν το αποτύπωμα των αυτοκινήτων, που μεταξύ άλλων αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Γηραιά Ήπειρο.

Μια μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας καταγράφει τα 12 πιο αποτελεσματικά μέτρα που έχουν εισαγάγει οι ευρωπαϊκές πόλεις τις τελευταίες δεκαετίες, με βάση τα πραγματικά δεδομένα. Παρουσιάζονται οι πρωτοβουλίες με την παροχή κινήτρων για την χρήση ποδηλάτου, η προώθηση της κυκλοφορίας με τα πόδια και η κατάργηση της δωρεάν στάθμευσης. Η κατάταξη αντικατοπτρίζει τις επιτυχίες των πόλεων όχι μόνο όσον αφορά τις μετρήσιμες μειώσεις στη χρήση αυτοκινήτου, αλλά και την επίτευξη βελτιωμένης ποιότητας ζωής και βιώσιμης κινητικότητας για τους κατοίκους τους.

Συνολικά, εξετάστηκαν 800 αξιολογημένες αναφορές και μελέτες από όλη την Ευρώπη για το πώς οι πόλεις είχαν μειώσει επιτυχώς τη χρήση αυτοκινήτου. Τα πιο αποτελεσματικά μέτρα, ήταν η θέσπιση χρέωσης κυκλοφοριακής συμφόρησης, η οποία μειώνει τα επίπεδα των αυτοκινήτων στα αστικά κέντρα από 12% έως 33% και η δημιουργία πεζόδρομων και ποδηλατόδρομων, που μειώνει τη χρήση αυτοκινήτου στα κέντρα των πόλεων έως και 20%.

Τα 12 κορυφαία μέτρα για τη μείωση των αυτοκινήτων:

Χρέωση συμφόρησης: Οι οδηγοί πληρώνουν για να μπουν στο κέντρο της πόλης Τα έσοδα πηγαίνουν στις συγκοινωνίες. Καταγράφεται 12-33% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Στάθμευση και έλεγχος κυκλοφορίας: Κατάργηση θέσεων στάθμευσης, αλλαγή διαδρομών κυκλοφορίας, δημιουργία πεζόδρομων και ποδηλατόδρομων. Καταγράφεται 11-19% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Ζώνη περιορισμένης κυκλοφορίας: Εξαιρούνται τα αυτοκίνητα από τμήμα της πόλης (εξαιρούνται οι μόνιμοι κάτοικοι). Πρόστιμα παράβασης και χρηματοδότηση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Καταγράφεται 10-20% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Παροχές για τους εργαζόμενους: Στους εργαζομένους παρέχεται δωρεάν πάσο για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και στη συνέχεια δρομολογούνται ιδιωτικά λεωφορεία προς τον χώρο εργασίας . Καταγράφεται 37% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Χρέωση στάθμευσης στο χώρο εργασίας: Οι οδηγοί πληρώνουν για να σταθμεύουν στην εργασία τους. Πρόγραμμα πόντων για τους εργαζόμενους που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Καταγράφεται 8-25% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Σχεδιασμός μετακινήσεων από τις εταιρείες: Διαχείριση στάθμευσης. Εκπτώσεις για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Βελτιωμένη υποδομή ποδηλάτων. Καταγράφεται 3-18% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Σχεδιασμός πανεπιστημίων: Μειωμένες θέσεις στάθμευσης στην πανεπιστημιούπολη. Εκπτώσεις για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Βελτιωμένη υποδομή ποδηλάτων. Καταγράφεται 7-27% μείωση στα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Υπηρεσίες μετακινήσεων για τα πανεπιστήμια: Δωρεάν πάσο για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και συνδέσεις με λεωφορείο για φοιτητές. Καταγράφεται 7-27% μείωση στα αυτοκίνητα φοιτητών.

Car sharing (χρήση αυτοκινήτου από κοινού): Πρόσβαση στην εργασία και τις γειτονιές. Τουλάχιστον 12-15 ιδιωτικά αυτοκίνητα αντικαθίστανται από κάθε ένα κοινόχρηστο αυτοκίνητο.

Σχεδιασμός σχολικών εκδρομών: Συμβουλές και εκδηλώσεις για να βοηθήσουν μαθητές και γονείς να ξεκινήσουν να περπατούν, να κάνουν ποδήλατο ή να πηγαίνουν με τα πόδια στο σχολείο. Καταγράφεται 5-11% μείωση στη χρήση αυτοκινήτου για σχολικές εκδρομές.

Εξατομικευμένος σχεδιασμός μετακινήσεων: Δημόσιες συγκοινωνίες με έκπτωση. Συμβουλές για να βοηθηθούν οι κάτοικοι της πόλης να περπατούν και να κάνουν ποδήλατο. Μείωση 6-12% στο ποσοστό χρήσης αυτοκινήτου μεταξύ των κατοίκων.

Εφαρμογή για βιώσιμη κινητικότητα: Ανταμοιβές για την επίτευξη στόχων για περπάτημα, ποδήλατο ή χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Ποσοστό 73% των χρηστών της εφαρμογής δηλώνουν μειωμένη χρήση αυτοκινήτου

Η ανισότητα χρήσης αυτοκινήτου

Τα αυτοκίνητα είναι «αναποτελεσματικά» και «άδικα», όσον αφορά τη χρήση γης και πόρων. Κατά μέσο όρο, περνούν το 96% του χρόνου τους σταθμευμένα, καταλαμβάνοντας πολύτιμο αστικό χώρο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πιο ωφέλιμες χρήσεις, όπως στέγαση και δημόσια πάρκα. Στο Βερολίνο, οι χρήστες αυτοκινήτων καταλαμβάνουν κατά μέσο όρο 3,5 φορές περισσότερο δημόσιο χώρο από τους μη χρήστες αυτοκινήτων, κυρίως μέσω της στάθμευσης στο δρόμο.

COVID-19: μια χαμένη ευκαιρία;

Κατά την πανδημία COVID-19, οι ταξιδιωτικές συνήθειες (τουλάχιστον την αρχή) άλλαξαν δραματικά. Ωστόσο, μετά από μεγάλες μειώσεις στην οδήγηση κατά την άνοιξη του 2020, το κυκλοφοριακό και τα σχετικά επίπεδα μόλυνσης του κλίματος έχουν ανακάμψει σε επίπεδα σχεδόν προ πανδημίας.

Πώς θα μειωθεί η χρήση ΙΧ:

Χρεώσεις συμφόρησης

Το πιο αποτελεσματικό μέτρο είναι αυτό που οι οδηγοί πληρώνουν για να εισέλθουν στο κέντρο της πόλης, με τα έσοδα που παράγονται να πηγαίνουν σε εναλλακτικά μέσα βιώσιμων μεταφορών. Το Λονδίνο, πρωτοπόρος αυτής της στρατηγικής, μείωσε την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης κατά 33% από την εισαγωγή της χρέωσης τον Φεβρουάριο του 2003. Το 80% των εσόδων που συγκεντρώνονται χρησιμοποιούνται για επενδύσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Άλλες ευρωπαϊκές πόλεις ακολούθησαν το παράδειγμά τους, υιοθετώντας παρόμοια σχέδια μετά από δημοψηφίσματα στο Μιλάνο, τη Στοκχόλμη και το Γκέτεμποργκ. Όμως, τα τέλη δεν μπορούν από μόνα τους να εξαλείψουν πλήρως το πρόβλημα της συμφόρησης.

Στάθμευση και έλεγχος κυκλοφορίας

Σε ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, οι κανονισμοί για την κατάργηση των χώρων στάθμευσης και των οδών κυκλοφορίας, αντικαθιστώντας τον χώρο που προοριζόταν στο παρελθόν για αυτοκίνητα με ποδηλατόδρομους και πεζόδρομους, έχει αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχημένος. Για παράδειγμα, η αντικατάσταση των χώρων στάθμευσης από το Όσλο, μείωσε τη χρήση αυτοκινήτου στο κέντρο της νορβηγικής πρωτεύουσας έως και 19%.

Ζώνη περιορισμένης κυκλοφορίας

Η Ρώμη, παραδοσιακά μία από τις πόλεις με τη μεγαλύτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση της Ευρώπης, έχει μετατοπίσει την ισορροπία προς τη μεγαλύτερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς περιορίζοντας την είσοδο αυτοκινήτων στο κέντρο της συγκεκριμένες ώρες της ημέρας μόνο στους κατοίκους, καθώς και σε όσους πληρώνουν ετήσια χρέωση. Τα πρόστιμα χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση του συστήματος δημόσιων μεταφορών.

Παροχές για τους εργαζόμενους

Στην Ουτρέχτη η τοπική αυτοδιοίκηση και οι ιδιωτικές εταιρείες συνεργάστηκαν για την παροχή δωρεάν εισιτηρίων ΜΜΜ στους εργαζόμενους, σε συνδυασμό με ιδιωτικά λεωφορεία για τη σύνδεση των στάσεων διέλευσης με τους χώρους εργασίας. Αυτό το πρόγραμμα πέτυχε μείωση 37% στο μερίδιο των επιβατών που ταξιδεύουν στο κέντρο της πόλης με αυτοκίνητο.

Χρέωση στάθμευσης στο χώρο εργασίας

Ένα άλλο αποτελεσματικό μέσο για τη μείωση του αριθμού των επιβατών με αυτοκίνητα είναι η εισαγωγή τελών στάθμευσης στο χώρο εργασίας. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο ιατρικό κέντρο στο ολλανδικό λιμάνι του Ρότερνταμ πέτυχε μείωση 20-25% στις μετακινήσεις με αυτοκίνητο των εργαζομένων, μέσω ενός συστήματος που χρέωνε τους υπαλλήλους να σταθμεύουν έξω από τα γραφεία τους. Αυτό το σύστημα βρέθηκε να είναι περίπου τρεις φορές πιο αποτελεσματικό στην πόλη Νότιγχαμ του Ηνωμένου Βασιλείου.

Σχεδιασμός μετακινήσεων από τις εταιρείες

Προγράμματα που παρέχουν ταξιδιωτικές στρατηγικές σε ολόκληρη την εταιρεία και συμβουλές για την ενθάρρυνση των εργαζομένων να σταματήσουν τις μετακινήσεις τους με το αυτοκίνητο έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως σε πόλεις σε όλη την Ευρώπη.

Σχεδιασμός πανεπιστημίων

Το πιο επιτυχημένο παράδειγμα επιτεύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, το οποίο μείωσε τη χρήση αυτοκινήτου μεταξύ του προσωπικού του κατά 27%, ενώ τους παρείχε βελτιωμένες υποδομές ποδηλάτων και εκπτώσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Υπηρεσίες μετακινήσεων για τα πανεπιστήμια

Η Κατάνια της Σικελίας προσέφερε δωρεάν πάσο για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και παρείχε συνδέσεις με λεωφορείο προς την πανεπιστημιούπολη, η πόλη βρέθηκε ότι πέτυχε μείωση 24% στο ποσοστό των φοιτητών που μετακινούνται με αυτοκίνητο.

Car sharing

Προγράμματα, όπου οι πολίτες μπορούν εύκολα να νοικιάσουν ένα κοντινό όχημα για λίγες ώρες, έχουν επιφέρει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη Βρέμη της Γερμανίας και στη Γένοβα της Ιταλίας, με κάθε κοινόχρηστο αυτοκίνητο να αντικαθιστά από 12 έως 15 ιδιωτικά οχήματα, κατά μέσο όρο.

Σχεδιασμός σχολικών μετακινήσεων

Δύο αγγλικές πόλεις, χρησιμοποίησαν (και αξιολόγησαν) το μέτρο του σχεδιασμού σχολικών εκδρομών και μετακινήσεων με παροχή συμβουλών, προγραμματισμό ακόμη και εκδηλώσεων προς μαθητές και γονείς για να τους ενθαρρύνουν να περπατήσουν, να κάνουν ποδήλατο ή να φτάσουν στο σχολείο.

Εξατομικευμένα σχέδια

Σε Μασσαλία, Μόναχο, Μάαστριχτ και Σαν Σεμπαστιάν, παρέχονται κίνητρα για τις δημόσιες συγκοινωνίες. Παράλληλα, τα προγράμματα παρέχουν συμβουλές για να βοηθηθούν οι κάτοικοι της πόλης να περπατούν και να κάνουν ποδήλατο.

Εφαρμογές για βιώσιμη κινητικότητα

Η τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων διαδραματίζει αυξανόμενο ρόλο στις στρατηγικές μείωσης της χρήσης αυτοκινήτου. Η ιταλική πόλη της Μπολόνια, για παράδειγμα, ανέπτυξε μια εφαρμογή για άτομα και ομάδες εργαζομένων από συμμετέχουσες εταιρείες για την παρακολούθηση της κινητικότητάς τους. Οι συμμετέχοντες διαγωνίστηκαν για να κερδίσουν «πόντους» για περπάτημα, ποδήλατο και χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, με τις τοπικές επιχειρήσεις να προσφέρουν σε αυτούς τους χρήστες της εφαρμογής ανταμοιβές για την επίτευξη των στόχων τους.

Η μείωση της εξάρτησης από το αυτοκίνητο δεν είναι απλώς μια ωραία ιδέα. Είναι απαραίτητο για την επιβίωση των ανθρώπων και των τόπων σε όλο τον κόσμο, κάτι που η πρόσφατη έκθεση της IPCC για τις κλιματικές επιπτώσεις καθιστά σαφές.

Αυτή η μετάβαση πρέπει να είναι γρήγορη και δίκαιη: οι ηγέτες των πόλεων και η κοινωνία των πολιτών πρέπει να δείξουν στους πολίτες ότι η ριζική μείωση των αυτοκινήτων θα κάνει τις πόλεις καλύτερα μέρη για να ζεις.