Το πλάνο με το πιάνο και μια αλήθεια παραπάνω

Μιχάλης Κονιόρδος*      

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΜΙΤ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι παραποιημένες ειδήσεις, τα fake news δηλαδή, διαδίδονται έξι φορές πιο γρήγορα από τις αληθινές ειδήσεις. Κεντρίζουν το ενδιαφέρον, γιατί απευθύνονται στο συναίσθημα και στο ένστικτο. Πολλές φορές οι παραποιημένες ειδήσεις  δεν οφείλονται σε κακή πρόθεση ή αφελή πεποίθηση, αλλά προκύπτουν μόνο και μόνο γιατί κάποιος δεν πρόσεξε τι ακριβώς διάβασε ή παρέλειψε να το ελέγξει ή παρασύρθηκε από το συναίσθημα και την παρόρμηση της στιγμής. Κι όταν οι παραποιημένες ειδήσεις πάρουν τον δρόμο τους, πολλές φορές είναι αργά για να σταματήσουν.

Πρόσφατα, εν μέσω της ρωσικής «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία – από μόνη της η ρωσική «βάπτιση» της εισβολής είναι η επιτομή της έννοιας του fake news – μία μουσικόφιλη φίλη με περισσή ευαισθησία, μου έστειλε ένα σύντομο βίντεο με ένα κατεστραμμένο από τους βομβαρδισμούς σπίτι όπου μια πιανίστρια έπαιζε ένα κομμάτι στο πιάνο αποχαιρετώντας το κατεστραμμένο της σπίτι.

Η ανάρτηση είχε γίνει από τον ιστότοπο ανθρωπιστικών επιστημών και τεχνών « Ιστορία της Μουσικής » με τίτλο «Παίζοντας για τελευταία φορά» και το κείμενο που συνόδευε το βίντεο επεξηγούσε πως «Η Ίρινα Μανιούκινα, επαγγελματίας καλλιτέχνης, θέλησε να αποχαιρετήσει το σπίτι της και το πιάνο της πριν φύγει από τη Μπίλλα Τσέρκβα, την πατρίδα της νότια του Κιέβου, η οποία επλήγη από ρωσικούς βομβαρδισμούς».

Δεν ξέρω γιατί αλλά μου φάνηκε λίγο – πολύ «στημένο» κι αναρωτήθηκα που βρίσκει κανείς δύναμη να γυρίσει ένα βίντεο με όλο αυτό το σκηνικό, ποιο το κίνητρο τέλος πάντων και που αποσκοπεί. Τι νόημα έχει όλο αυτό ; Μπας και είναι μέρος της επικοινωνιακής προπαγάνδας ένθεν κακείθεν; Από την άλλη πάλι, ο ιστότοπος «Ιστορία της Μουσικής» γιατί να ανεβάσει το βίντεο με την περιγραφή αν είχε την υποψία ότι αποτελεί προπαγανδιστικό «στημένο» εργαλείο; Μήπως θα πρέπει να αρχίσω να υποψιάζομαι και τον ιστότοπο ;

Μέχρι τη στιγμή που το είδα κι εγώ, είχαν καταμετρηθεί 2,7 εκατομμύρια προβολές, 48 χιλιάδες γραπτά και δεκάδες χιλιάδες εκφράσεις συναισθημάτων. Ανάμεσα στα σχόλια ήταν και το παρακάτω της  Σλαντάνα Ράντοβιτς :

 «Όταν το ΝΑΤΟ βομβάρδισε το Βελιγράδι, τη Σερβία, το 1999 (δεν ήμουν στην πόλη μου), όταν η βόμβα χτύπησε τη μονάδα θέρμανσης ακριβώς απέναντι από το κτήριο μου, η δεύτερη ερώτησή μου ήταν: «Πώς πάει το πιάνο μου ( μάρκας ) Πετρώφ;».

Αυτό το πιάνο μου το πήραν οι γονείς μου όταν ήμουν πρώτη δημοτικού στο μουσικό μου σχολείο. Όλα τα παράθυρα ήταν σπασμένα, οι γονείς μου έφυγαν από το κτίριο στην ώρα τους».

Κάπου εκεί στην μαρτυρία αυτή, μπήκε ένα τέλος στις αμφιβολίες μου και παρόλο που το γραπτό σχόλιο δεν απευθυνόταν – όπως σωστά μας και μου το ανάλυσε το ΜΙΤ – στο συναίσθημα και στο ένστικτό μου, παραδομένος και παρασυρμένος όχι από την παρόρμηση της στιγμής, μα απ’ την πειθώ του γραπτού σχολίου, το ανάρτησα κι εγώ.

*Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Τμήμα Διοίκησης