Εσύ Χριστέ Πανάγαθε
Εσύ Χριστέ Πανάγαθε, που επί γής ειρήνη και εν ανθρώποις, ευδοκία έφερες, δώσε απλόχερα ελπίδα με την Θεία Γέννηση σου, στον απανταχού ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ Με Αγάπη, Πίστη και Ελπίδα, όλοι μπορούμε να διακρίνουμε πίσω από το μαύρο πέπλο της επάρατης πανδημίας και των απειλών και βλέψεων των βαρβάρων καλικαντζάρων γειτόνων μας, που σαν «κράτος» από πλάσης του, ως Ηρώδης δολοφονεί κατασφάζοντας νήπια μικρά αδύναμα κράτη, ένα νέο ζωοδόχο ελπιδοφόρο αστέρι, σύντομα να ανατέλει… «Ειρήνην αφήνω εις εσάς, ειρήνην την εμήν δίδω εις εσάς· ουχί καθώς ο κόσμος δίδει, σας δίδω εγώ. Ας μη ταράττηται η καρδία σας μηδέ ας δειλιά.» «Θέλουσι σφυρηλατήσει τας μαχαίρας αυτών διά υνία και τας λόγχας αυτών διά δρέπανα δεν θέλει σηκώσει μάχαιραν έθνος εναντίον έθνους, ουδέ θέλουσι μάθει πλέον τον πόλεμον.» Αφυπνισθείτε, αναγεννηθείτε αδελφοί Πανέλληνες της Ελλάδας μας, της Ελληνικής Κύπρου, του απόδημου Ελληνισμού …Το χαρμόσυνο άγγελμα της γέννησης του Θεανθρώπου Ιησού, ας είναι μια νέα Αναγέννηση, ένα ζεστό πύρωμα καρδιάς … Κανείς δεν μπορεί να μας τα αποστερήσει. Το Άγιο Πνεύμα των Χριστουγέννων ας απλωθεί με Αγάπη στις πονεμένες μας ψυχές σαν βάλσαμο λύτρωσης και ελπίδας. Η αισιοδοξια, η πίστη, η αγάπη και το πνεύμα δεν ξεριζώνονται , ούτε φυλακίζονται, ριζωμένα, είναι στις καλές καρδιές των Ελλήνων πιστών Χριστιανών ..Είναι αθάνατα, ελπιδοφόρα, αειφόρα, ζωοδόχα, ζωηφόρα …. Η Μεγαλοσύνη και η Πίστη αυτού του μικρού ένδοξου καλού λαού μας, είναι τα πολυτιμότερα χαρίσματα του … Ας μην τα χαρίσει σε κανένα, επίδοξο ολετήρα της Πίστης μας και της αγαπημένης μας πατρίδας …«Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα. Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα.»
Κωστής Παλαμάς. Με ευλάβεια και αγάπη, καταθέτω, πιο κάτω μερικά ενδεικτικά ποιήματα, βγαλμένα απ΄ την ψυχή και την καρδιά μεγάλων ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ, που συμβολικά υμνούν με κατάνυξη και αισιοδοξία τον ερχομό του μικρού Ιησού, του προστάτη της οικογένειας, των παιδιών μας, των εγγονών μας, της Χρστιανοσύνης, του Ελληνισμού.
Επιλεγμένα ενδεικτικά διδακτικά αποσπάσματα. Ο μέγιστος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς (1859 – 1943), η κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, παρουσιάζεται ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος με τις γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τις οποίες προσεγγίζει και υμνεί μέσω της ποίησής του, με ξεχωριστή δε κατάνυξη στέκεται μπροστά στο «θαύμα» των Χριστουγέννων, σ’ αυτό το Μεγάλο Μυστήριο της ενανθρώπησης του Θεού. Θα ’λεγε κανείς πως το Αστέρι της Βηθλεέμ, αυτό το Αστέρι που οδήγησε τους Μάγους στη ταπεινή φάτνη όπου γεννήθηκε ο Χριστός, οδήγησε και τη σκέψη του κι αποτέλεσε την έμπνευση για το θαυμάσιο ποίημά του με τίτλο «Ἀστέρι Θεϊκό». Τί φῶς καὶ χρῶμα κι ὀμορφιὰ νὰ σκόρπιζε τὸ ἀστέρι ὅπου στὴν κούνια τοῦ Χριστοῦ τοὺς μάγους ἔχει φέρει;… (απόσπασμα). Ένα ακόμη χριστουγεννιάτικο ποίημα του Κωστή Παλαμά, θαυμάσιο μέσα στην απλότητά του, είναι το «Νά’ μουν τοῦ σταύλου ἕν’ ἄχυρο». Εδώ, είναι σαφέστατη η επιθυμία του ποιητή να πλησιάσει ταπεινά το νεογέννητο θείο Βρέφος και να ενστερνισθεί το λυτρωτικό μήνυμα που εκπορεύεται από τη φτωχική φάτνη… Νά ’μουν τοῦ σταύλου ἕν’ ἄχυρο, ἕνα φτωχὸ κομμάτι,/τὴν ὥρα π’ ἄνοιξ’ ὁ Χριστὸς στὸν ἥλιο του τὸ μάτι!/Νὰ ’δῶ τὴν πρώτη του ματιὰ καὶ τὸ χαμόγελό του,/τὸ στέμμα τῶν ἀκτίνων του γύρω στὸ μέτωπό του,/νὰ λάμψω ἀπὸ τὴ λάμψη του κι ἐγὼ σὰ διαμαντάκι,/κι ἀπὸ τὴ θεία του πνοὴ νὰ γίνω λουλουδάκι… (απόσπασμα). Το εκπληκτικό επίσης ποίημα του Κωστή Παλαμά «Ἕνας Θεός» αφενός μεν εκφράζει με γλαφυρότητα τα συναισθήματα του ποιητή, μπροστά στο θαύμα της ενανθρώπησης του Θεού, και αφετέρου καταδεικνύει το θαύμα που συντελέστηκε στην ίδια την ψυχή του… Η Γέννηση του Θεανθρώπου γεννά στην ψυχή του ποιητή – και σε κάθε ανθρώπινη ψυχή – την ελπίδα, την πίστη και την αγάπη… Αυτό, άλλωστε, δεν είναι και το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων;
Ὦ, μέσα μου γεννιέται ἕνας Θεὸς/καὶ τὸ κορμί μου γίνεται ναός,/δὲν εἶναι ὡς πρῶτα φάτνη ταπεινὴ/μέσα μου λάμπουν ξάστεροι οὐρανοί,/τὸ μέτωπό μου λάμπει σὰν ἀστέρι…/Φέρτε μου, Μάγοι – θεία βουλή τὸ γράφει –/τὰ σμύρνα τῆς ἐλπίδας, τὸ λιβάνι/τῆς πίστης, τῆς ἀγάπης τὸ χρυσάφι!… (αποσπάσματα). Το λαμπρό αστέρι, οι τρεις Mάγοι και η ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ αποτελούν τα βασικότερα θεματικά στοιχεία στις χριστουγεννιάτικες ποιητικές συνθέσεις, όπως στη «Νύχτα Χριστουγεννιάτικη» του Γεωργίου Δροσίνη (1859 – 1951). Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/λυγοῦν τὰ πόδια/καὶ προσκυνοῦν γονατιστὰ τὴ φάτνη τους/τ’ ἄδολα βώδια./Κι ὁ ζευγολάτης ξάγρυπνος θωρώντας τα/σταυροκοπιέται/καὶ λέει μὲ πίστη ἀπ’ τῆς ψυχῆς τ’ ἀπόβαθα/Χριστὸς γεννιέται!/Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/κάποιοι ποιμένες/ξυπνοῦν ἀπὸ φωνὲς ὕμνων μεσούρανες/στὴ γῆ σταλμένες./Κι ἀκούοντας τὰ Ὡσαννὰ ἀπ’ ἀγγέλων στόματα/στὸ σκόρπιο ἀέρα,/τὰ διαλαλοῦν σὲ χειμαδιὰ λιοφώτιστα/μὲ τὴ φλογἐρα./Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/- ποιὸς δὲν τὸ ξέρει; -/τῶν Μάγων κάθε χρόνο τὰ μεσάνυχτα/λάμπει τ’ ἀστέρι./Κι ὅποιος τὸ βρεῖ μέσ’ στ’ ἄλλα ἀστέρια ἀνάμεσα/καὶ δὲν τὸ χάσει/σὲ μιὰ ἄλλη Βηθλεὲμ ἀκολουθώντας το μπορεῖ νἀ φτάσει. Ένα ακόμη συνηθέστατο θεματικό μοτίβο στα χριστουγεννιάτικα ποιήματα είναι το πυκνό χιόνι, όπως επίσης το αναμμένο τζάκι και το καμπαναριό της εκκλησιάς. Στο πασίγνωστο κι αγαπημένο ποίημα «Χριστούγεννα» του Στέλιου Σπεράντζα (1888 – 1962) (ο οποίος έχει κυρίως ασχοληθεί με τη συγγραφή παιδικών ποιημάτων), ο μικρός Χριστός προσκαλείται σ’ ένα φτωχικό σπίτι, όπου θα βρει φαγητό και ζεστασιά… Στὴ γωνιά μας κόκκινο/τ’ ἀναμμένο τζάκι./Τοῦφες χιόνι πέφτουνε/στὸ παραθυράκι./Ὅλο ἀπόψε ξάγρυπνο/μένει τὸ χωριό,/καὶ κτυπᾶ Χριστούγεννα/τὸ καμπαναριό./Ἔλα, Ἐσὺ ποὺ Ἀρχάγγελοι/σ’ ἀνυμνοῦνε ἀπόψε,/πάρε ἀπὸ τὴν πίττα μας,/ποὺ εὐωδιᾶ καὶ κόψε./Ἔλα, κι ἡ γωνίτσα μας/καρτερεῖ νὰ ’ρθεῖς./Σοὔστρωσα, Χριστούλη μου,/γιὰ νὰ ζεσταθεῖς. Στον Στέλιο Σπεράντζα ανήκουν και οι στίχοι του γνωστού, χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Χιόνια στὸ καμπαναριό». Στίχοι και μελωδία που κατακλύζουν τη σκέψη με νοσταλγικές αναμνήσεις, και την ψυχή με άφατη τρυφερότητα… «Χριστούγεννα» είναι, επίσης, ο τίτλος ενός όχι ιδιαίτερα γνωστού ποιήματος του Τέλλου Άγρα (1899 – 1944) [φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητή και κριτικού Ευαγγέλου Ιωάννου], στο οποίο κυριαρχεί το μοτίβο του «πυκνού χιονιού»… Ὄξω πέφτει ἀδιάκοπο καὶ πυκνὸ τὸ χιόνι, /κρύα καὶ κατασκότεινη κι ἀγριωπὴ ἡ νυχτιά./Εἶναι ἡ στέγη ὁλόλευκη, γέρνουν ἄσπροι κλῶνοι,/μὲς στὸ τζάκι ἀπόμερα ξεψυχᾶ ἡ φωτιά…/…Πέφτει ἀκόμη ἀδιάκοπο κι ἄφθονο τὸ χιόνι,/ὅλα ξημερώνονται μ’ ἄσπρη φορεσιὰ,/στὸν ἀγέρα ἀντιλαλοῦν τοῦ σημάντρου οἱ στόνοι,/κάτασπρη, γιορτάσιμη λάμπει ἡ ἐκκλησιά… (αποσπάσματα). Από τους μεταγενέστερους εκπροσώπους της Νεοελληνικής Ποίησης, η Ζωή Καρέλλη (1901 – 1998), μία εξαιρετική ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας και δοκιμιογράφος, έχει γράψει τέσσερα υπέροχα ποιήματα με τίτλο «Παραμονή της Γέννησης», που ανήκουν στη Συλλογή «Πορεία» (1940). Πραγματικά συναρπαστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από το 4ο ποίημα: …Εκείνος που δεν γεννά, δεν γεννάται, /δεν αναγεννάται ποτέ, Κύριε,/της Γέννησης «σκήνωσον εν εμοί»,/ο την Σάρραν και την Ελισσάβετ/γονίμους διδάξας, προς δόξαν σου αιώνιαν. Ο Γιάννης Ρίτσος (1909 – 1990), στην 4η στροφή του 1ου μέρους της «Ρωμιοσύνης» του γράφει… Όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο / όταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ’ τ’ άγρια γένεια τους / όταν κοιμούνται, δώδεκα άστρα πέφτουν απ’ τις άδειες τσέπες τους…, αναμφίβολα ανακαλεί στη μνήμη του το αστέρι της Βηθλεέμ, γράφοντας τον στίχο: δώδεκα άστρα πέφτουν… Με τους δώδεκα αστερισμούς (δώδεκα άστρα) ο ποιητής υπαινίσσεται το φαινόμενο των πεφταστεριών, η δε πτώση ενός αστεριού είναι ίσως ένα σημάδι θεϊκό, ένα μήνυμα ελπίδας (άστρο της Βηθλεέμ)… Στη Συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη (1911 – 1996) «Ο Ήλιος ο ηλιάτορας» (1971) ανήκουν δύο θαυμάσια δίστιχα, η συντομία των οποίων είναι αντίστροφα ανάλογη προς την αλήθεια του νοήματός τους… Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος/να ’ν’ ήμερος να ’ναι άκακος/λίγο φαΐ λίγο κρασί/Χριστούγεννα κι Ανάσταση. Στη Συλλογή του Νικηφόρου Βρεττάκου (1912 – 1991) «Διεθνής παιδούπολη Πεσταλότσι» ανήκει το υπέροχο ποίημα «Το παιδί με τη σάλπιγγα», το οποίο – όπως ακριβώς αναγράφεται ως υπότιτλος – αποτελεί ένα «Παιδικό χριστουγεννιάτικο σχέδιο τυπωμένο σε κάρτα» και εμπερικλείει το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων, την Αγάπη. Αν μπορούσες να ακουστείς/θα σου έδινα την ψυχή μου/να την πας ως την άκρη του κόσμου./Να την κάνεις περιπατητικό αστέρι ή ξύλα/αναμμένα για τα Χριστούγεννα – στο τζάκι του νέγρου/ή του Έλληνα χωρικού. Να την κάνεις ανθισμένη μηλιά/στα παράθυρα των φυλακισμένων. Εγώ/μπορεί και να μην υπάρχω ως αύριο./Αν μπορούσες να ακουστείς/θα σου έδινα την ψυχή μου/να την κάνεις τις νύχτες/ορατές νότες, έγχρωμες,/στον αέρα του κόσμου./Να την κάνεις αγάπη.
Τιμής και αγάπης ένεκεν, προς την αγαπημένη μου πατρίδα Ελληνική Κύπρο καταθέτω και ένα λαογραφικό Χριστουγεννιάτικο ποίημα στην Κυπριακή διάλεκτο, του αγαπημένου παιδικού μου φίλου συγγραφέα και λαϊκού μας ποιητή Αντώνη Γαβριήλ Παπά. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ( Της Κύπρου Λαογραφικό) Όπως τον ήλιον της αφκής την ώρα π’ ανατέλλει/ τζιαι σιήλλια θκυό μηνύματα πάνω στη γη μας στέλλει,/ έτσι τζιαι τ’ άστρο το λαμπρόν έρκεται να φωτίσει/ στο νεογέννητο Χριστό να μας καθοδηγήσει./ Τζιείνον το άστρον πό’ φέγγε στους μάγους να δκιαβούσιν,/ να πάρουν δώρα στο Χριστόν, αλλά τζιαι να τον δούσιν./ Ήρτεν την ώρα της χαράς, των Χριστουγέννων μέρα,/ που Άγγελοι το ωσαννά ψάλλουσιν πέρα ως πέρα./ Του Θεανθρώπου γέννηση στον κόσμον αναγγέλλουν/ τζιαι της ζωής το μήνυμα σ’ ούλλην την πλάση στέλλουν,/ πως εν’ η ώρα της χαράς, αγάπης τζιαι ειρήνης/ τούντην πιο όμορφη γιορτή της Χριστιανοσύνης./ Μια μελωδία όμορφη πάνω στη γην απλώνει,/ που τζιαι τες πιο σκληρές καρκιές για λλίον μαλακώνει,/ τζι αφήνουσιν προσωρινά τες έχθρες τζιαι τα πάθη/ τι αγαπημένοι σιαίρουνται που της καρκιάς τα βάθη./ Τούτη η μέρα της χαράς αιώνες ας κρατήσει/ τζιαι ο καθένας στούντη γη το μήνυμα ν’ αφήσει,/ πως πρέπει πιον να ξηχαστούν τα πάθη τζιαι τα μίση/ τζιαι με ειρήνην ούλλη γη ποδά τζιαι δα να ζήσει. Αντώνης Γαβριήλ Παπά – Κίτι – Λάρνακα
Η Γέννηση του Θεανθρώπου, το λαμπερό αστέρι και ο νέος χρόνος, ας φέρουν ευλογία, αισιοδοξία, υγεία και αγάπη στην Ελλάδα μας και την πολύπαθη μας αδελφή Ελληνική Κύπρο.
ΑΓΙΑ ΝΥΧΤΑ. Άγια Νύχτα, σε προσμένουν/ με χαρά οι Χριστιανοί/ και με πίστη ανυμνούμε,/ το Θεό δοξολογούμε/ μ’ ένα στόμα, μια φωνή,/ ναι, με μια φωνή…/ Η ψυχή μας φτερουγίζει/ πέρα στ’ άγια τα βουνά,/ όπου ψάλλουν οι αγγέλοι/ απ’ τα/ ουράνια θεία μέλη,/ στο Σωτήρα “Ωσαννά”/ ψάλλουν “Ωσαννά”/ Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι/ τα βουνά τα ιερά/ και μ’ ευλάβεια μεγάλη/ ‘κει που Άγιο Φως προβάλλει/ προσκυνήστε με χαρά/ ναι, με μια χαρά…….. Η Άγια νύχτα των Χριστουγέννων, με το φωτεινό αστέρι και το ανέσπερο φως του οδήγησε τους τρεις Μάγους στη φάτνη της Βηθλεέμ, και το πανανθρώπινο μήνυμα της Αγάπης, που συμβολίζει την ενανθρώπιση του Θεανθρώπου, αποτελούν πηγή έμπνευσης για τους ποιητές μας και την Ελληνική και Κυπριακή Λαϊκή Παράδοση. Μερικά συγκινητικά ενδεικτικά αποσπάσματα.Μέσα μας γίνεται η Γέννηση./ Έξω στέκει το σχήμα της –/ Μας φανερώνεται…Γιώργος Θέμελης, ΙΙΙ. ΦάτνηΣτην Ἐφημερίδα της 25ης Δεκεμβρίου του 1887, ο κορυφαίος μας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911), «η κορυφή των κορυφών» κατά τον Κωνσταντίνο Καβάφη, είχε γράψει: «Ἐάν τὸ Πάσχα εἶναι ἡ λαμπροτάτη τοῦ Χριστιανισμοῦ ἑορτή, τὰ Χριστούγεννα βεβαίως εἶναι ἡ συγκινητικωτάτη»
Ο μέγας ποιητής μας Κωστής Παλαμάς (1859 – 1943), Τί φῶς καὶ χρῶμα κι ὀμορφιὰ νὰ/ σκόρπιζε τὸ ἀστέρι/ ὅπου στὴν κούνια τοῦΧριστοῦ/ τοὺς μάγους ἔχει φέρει… (απόσπασμα).
Το λαμπρό αστέρι, οι τρεις Mάγοι και η ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ αποτελούν τα βασικότερα θεματικά στοιχεία στις χριστουγεννιάτικες ποιητικές συνθέσεις, όπως στη «Νύχτα Χριστουγεννιάτικη» του Γεωργίου Δροσίνη (1859 – 1951). Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/ λυγοῦν τὰ πόδια/καὶπροσκυνοῦν γονατιστὰ τὴ φάτνη τους/ τ’ ἄδολα τα βόδια./ Κι ὁ ζευγολάτης ξάγρυπνος θωρώντας τα/ σταυροκοπιέται/ καὶ λέει μὲ πίστη ἀπ’ τῆς ψυχῆς τ’ ἀπόβαθα/ Χριστὸς γεννιέται!/ Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/ κάποιοι ποιμένες/ ξυπνοῦν ἀπὸ φωνὲς ὕμνωνμεσούρανες/ στὴ γῆ σταλμένες./ Κι ἀκούοντας τὰ Ὡσαννὰ ἀπ’ ἀγγέλων στόματα/ στὸσκόρπιο ἀέρα,/ τὰ διαλαλοῦν σὲ χειμαδιὰ λιοφώτιστα/ μὲ τὴ φλογἐρα.Τὴν ἅγια νύχτα τὴ Χριστουγεννιάτικη/ – ποιὸς δὲν τὸ ξέρει; -/ τῶν Μάγων κάθε χρόνο τὰ μεσάνυχτα/ τ’ ἀστέρι./ Κι ὅποιος τὸ βρεῖ μέσ’ στ’ ἄλλα ἀστέρια ἀνάμεσα/ καὶ δὲν τὸ χάσει/ σὲ μιὰ ἄλλη Βηθλεὲμ ἀκολουθώντας το/ μπορεῖ νἀ φτάσει. Στο πασίγνωστο κι αγαπημένο ποίημα «Χριστούγεννα» του Στέλιου Σπεράντζα (1888 – 1962) (ο οποίος έχει κυρίως ασχοληθεί με τη συγγραφή παιδικών ποιημάτων), ο μικρός Χριστός προσκαλείται σ’ ένα φτωχικό σπίτι, όπου θα βρειφαγητό και ζεστασιά…Στὴ γωνιά μας κόκκινο/ τ’ ἀναμμένο τζάκι./ Τοῦφες χιόνιπέφτουνε/ στὸπαραθυράκι./ Ὅλο ἀπόψε ξάγρυπνο/ μένει τὸ χωριό,/ καὶ κτυπᾶ Χριστούγεννα/ τὸκαμπαναριό./ Ἔλα, Ἐσὺ ποὺ Ἀρχάγγελοι/ σ’ ἀνυμνοῦνε ἀπόψε,/ πάρε ἀπὸ τὴν πίττα μας,/ ποὺ εὐωδιᾶ καὶ κόψε./ Ἔλα, κι ἡ γωνίτσα μας/ καρτερεῖ νὰ ’ρθεῖς./ Σοὔστρωσα, Χριστούλη μου,/ γιὰ νὰ ζεσταθεῖς. «Χριστούγεννα» είναι, επίσης, ο τίτλος ενός όχι ιδιαίτερα γνωστού ποιήματος του Τέλλου Άγρα (1899 – 1944) [φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητή και κριτικού Ευαγγέλου Ιωάννου], στο οποίο κυριαρχεί το μοτίβο του «πυκνού χιονιού»…Ὄξω πέφτει ἀδιάκοπο καὶ πυκνὸ τὸ χιόνι, / κρύα καὶ κατασκότεινη κι ἀγριωπὴ ἡ νυχτιά./ Εἶναι ἡ στέγη ὁλόλευκη, γέρνουν ἄσπροι κλῶνοι,/ μὲς στὸ τζάκι ἀπόμερα ξεψυχᾶ ἡ φωτιά…/ …Πέφτει ἀκόμη ἀδιάκοπο κι ἄφθονο τὸ χιόνι,/ ὅλα ξημερώνονται μ’ ἄσπρη φορεσιὰ,/ στὸν ἀγέρα ἀντιλαλοῦν τοῦ σημάντρου οἱ στόνοι,/ κάτασπρη, γιορτάσιμη λάμπει ἡ ἐκκλησιά… (αποσπάσματα).Από τους μεταγενέστερους εκπροσώπους της Νεοελληνικής Ποίησης, η Ζωή Καρέλλη (1901 – 1998), μία εξαιρετική ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας και δοκιμιογράφος, έχει γράψει τέσσερα υπέροχα ποιήματα με τίτλο «Παραμονή της Γέννησης», που ανήκουν στη Συλλογή «Πορεία» (1940). Πραγματικά συναρπαστικόείναι το ακόλουθο απόσπασμα από το 4ο ποίημα:…Εκείνος που δεν γεννά, δεν γεννάται, / δεν αναγεννάται ποτέ, Κύριε,/ της Γέννησης «σκήνωσον εν εμοί»,/ ο την Σάρραν και την Ελισσάβετ/ γονίμους διδάξας, προςδόξαν σου αιώνιαν.Ο Γιάννης Ρίτσος (1909 – 1990), στην 4η στροφή του 1ου μέρους της «Ρωμιοσύνης» Όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο / όταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ’ τ’ άγρια γένεια τους / όταν κοιμούνται, δώδεκα άστρα πέφτουν απ’ τις άδειες τσέπες τους… Αναμφίβολα ανακαλεί στη μνήμη του το αστέρι της Βηθλεέμ, γράφοντας τον στίχο: δώδεκα άστρα πέφτουν… Με τους δώδεκα αστερισμούς (δώδεκα άστρα) ο ποιητήςυπαινίσσεται το φαινόμενο των πεφταστεριών, η δε πτώση ενός αστεριού είναι ίσως ένα σημάδι θεϊκό, ένα μήνυμα ελπίδας (άστρο της Βηθλεέμ)… Στη Συλλογή του νομπελίστα λογοτεχνίας Οδυσσέα Ελύτη (1911 – 1996) «Ο Ήλιος ο ηλιάτορας» (1971) ανήκουν δύο θαυμάσια δίστιχα, η συντομία των οποίων είναι αντίστροφα ανάλογη προς την αλήθεια του νοήματός τους…Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος/ να’ ν’ ήμερος να ’ναι άκακος/ λίγο φαΐ λίγο κρασί/ Χριστούγεννα κι Ανάσταση. Στη Συλλογή του Νικηφόρου Βρεττάκου (1912 – 1991) «Διεθνής παιδούπολη Πεσταλότσι» ανήκει το υπέροχο ποίημα «Το παιδί με τη σάλπιγγα» Αν μπορούσες να ακουστείς/ θα σου έδινα την ψυχή μου/ να την πας ως την άκρη του κόσμου./ Να την κάνεις περιπατητικό αστέρι ή ξύλα/ αναμμένα για τα Χριστούγεννα – στο τζάκι του νέγρου/ ή του Έλληνα χωρικού. Να την κάνεις ανθισμένη μηλιά/ στα παράθυρα των φυλακισμένων. Εγώ/ μπορεί και να μην υπάρχω ως αύριο./ Αν μπορούσες να ακουστείς/ θα σου έδινα την ψυχή μου/ να την κάνεις τις νύχτες/ ορατές νότες, έγχρωμες,/ στον αέρα του κόσμου./ Να την κάνεις αγάπη.Ένα υπέροχο χριστουγεννιάτικο ποίημα με τίτλο «λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα» έχει γράψει ο Τόλης Νικηφόρου (1938 – ). Το ποίημα ανήκει στη Συλλογή «Γαλάζιο βαθύ σαν αντίο» (1999).…Ένας μικρός Χριστός γεννιέται πάλι αύριο,/ μόνος στον κόσμο./ ένας μικρός Χριστός που ζωγραφίζει θαμπά/ στο τζάμι δέντρα για τα παιδιά,/ καράβια για τα όνειρα,/ ένα παραμύθι της αγάπης για τους απελπισμένους./ παραμονή και τα χιλιάδες φώτα της πλατείας/ στα μάτια του λάμπουν σαν δάκρυα.
Αποσπασματικά κατέγραψα τα πιο πάνω και απολογούμαι, που αδυνατώ να καταγράψω όλους του μεγάλους μας Έλληνες ποιητές και τα συμβολικά ανεπανάληπτα τους ποιητικά και συγγραφικά έργα, που υμνούν την γέννηση του Θεανθρώπου και όχι μόνο. Χρειάζονται τόμοι βιβλίων για να καταγραφούν…. Το λογοτεχνικό μεγαλείο όλων των προγόνων ποιητών μας και συγγραφέων εκπέμπει παγκόσμια ακτινοβολία, από αρχαιοτάτων χρόνων και κάνει εμάς τους σημερινούς συγγραφείς και ποιητές, να αισθανόμαστε λιλλιπούτειοι νάνοι υπό την σκιά τους … Είναι φάρος πολιτισμού, όπως η Ελλάδα μας από γένεσης της, που το φως αυτό το μετέδωσε σε όλο τον κόσμο και τον δίδαξε πολιτισμό, δημοκρατία, φιλοσοφία, τέχνη, λογοτεχνία, ποίηση …..
Κυπριακή Λαϊκή παράδοση. Τα Κάλαντα Χριστουγέννων. Ενδεικτικά. 1. Καλήν εσπέραν θα σας πω/ τζιάν(κι αν) είναι ορισμός σας/ Χριστού τη θεία γέννηση/ να πω, να πω στ’ αρκοντικόν σας./ Χριστός γεννιέται σήμερον/ εν(στην) Βηθλεέμ την πόλη/ οι ουρανοί αγάλλονται/ μαζί, μαζί τζι’ η φύσης όλη./ Γεννιέται μες το σπήλαιον/ στη φάτνη των αλόγων/ ο βασιλιάς των ούρανων/ τζι ο πλά τζι ο πλάστης ημών όλων./ Αντζιέλοι εις τον ουρανόν/ ψάλλουν το εν υψίστοις/ τζιαι να το φανερώνετε/ των νυ των νυκτοβάτων πίστης./ Που την Περσίαν έρκουνται(έρχονται)/ τρεις μάγοι με τα δώρα/ τζι’/ έναν αστέριν λαμπερόν/ τους ο τους οδηγά στην χώραν./ Το Πάσκαν που `ν’ να τρώετε/ εις το αρκοντικόν σας/ δώστε τζιαι κανενού φτωχού/ απού απού το φαγητόν σας./ Χρονιά πολλάνα ζήσετε/ να `στε ευτυχισμένοι/ τζιαι στο κορμίντζιαι στην ψυσιήν/ να `σα να `σαστεν πλουμισμένοι. 2. Πάλι ακούστε άρκοντες/ ήρταμεν να σας πούμεν/ πως αύριον είναι γιορτή/ τζιαιπρε – τζιαι πρέπει να χαρούμεν./ Αύριον εν Αρχιχρονιά/ πρώτη Ιανουαρίου/ όπου γιορτάζεται παντού/ τ’ Αγι – τ’ Αγίου Βασιλείου./ Ζητώ χάρην που τον Θεόν/ τα λόγια μου να δέσω/ τον Άγιον Βασίλειον/ να σας – να σας τον επαινέσω./ Που τον αφέντηντον Θεόν/ ήτανε φωτισμένος/ τζιαι στων γραμμάτων την σπουδήν/ σοφί – σοφίανπλουμισμένος./ Γέννημαν της Καισάρειας/ βλαστός Καππαδοκίας/ τζιαί ποιητής θεόπνευστος/ της θει – της θείας λειτουργίας./ Πρωτομηνιά, Πρωτoχρονιά/ τζιαι πάλ ‘ αρχή του Λόγου/ τζι εμείς καλώς σας ήβραμεν/ να ζιει – να ζιείτε τζιαι του χρόνου./ Εις πολλά τα έτη! 3. Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις,/ κάτσε τον πόνο σου να πεις./ Κάτσε, κάτσε να τραγουδήσεις/ και να μας, και να μας καλοκαρδίσεις/ Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά/ ψηλή μου δεντρολιβανιά/ κι αρχή καλός μας χρόνος/ εκκλησιά εκκλησιά με το άγιο θρόνος./ Αρχή που βγήκε ο Χριστός/ άγιος και πνευματικός/ στη γη να περπατήσει/ και να μας καλοκαρδίσει./ Άγιος Βασίλης έρχεται/ και δεν μας καταδέχεται/ από την Καισαρεία/ συ σ’ αρχόντισσα κυρία./ Βαστάει κόλλα και χαρτί/ ζαχαροκάντιο ζυμωτή/ χαρτί και καλαμάρι/ δες κι εμέ το παλικάρι./Το καλαμάρι έγραφε/ την μοίρα μου την έλεγε/ και το χαρτί ομίλει ./Ιησού Χριστέ μας, Υπεραγία Θεοτόκος, Άγιοι μας, Άγιε μου καλέ Βασίλη……
Απόσπασμα από Λυρικό ποίημα ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΑ ΤΡΙΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ του Α. Αντωνά.
« Την Κύπρο σώστε, Ω! Θεέ, Χριστέ μας,/ τζιαί συ Τζιυκκώτισσα Παναγιά μας/
Εσύ της Κύπρου η μάνα/ Θεομήτωρ Παναγιά, που απ΄την Κύπρο,/ όταν πέρασε,ς τον Άη Λάζαρο να δείς,/ πάνου στου Τζιύκκου τα βουνά μαζί,/ τ΄ ανεβήκατε για να βλογήσετε,/ πιστούς Χριστιανού Κυπραίους,/ τα πεύκα ούλλα λύγισαν τζιαί υποκλιθήκαν./ Έλα πίσω Παναγιά μας, συγχώρεση να δώσεις,/ για τις αμαρτίες μας τζιαί τούτην μόνον την φοράν,/ τους βάρβαρους θε να λυγίσεις τζιαί γονατίσεις,/ στα τιμημένα χώματα της Κύπρου, να θεοκαρβουνιάσουν,/Αυτοί οι βάρβαροι που αμάχους κατάκαψαν,/ εκκλησιές λεηλάτησασιν, ιερά και όσια καταπατήσασιν…/
Τζιαί επί τέλους οι Κυπραίοι τζιαί ούλλoς,/ ο Ελληνισμός αυτός ο μαρτυρικός λαός να πνάσουσιν…(αναπαυθού),/απ αύτην του κόσμου την μαυροσκότεινη/ μαυρογέρημη τραγωδία να ησυχάσουσιν…. , ειρήνη/ τζιαί αναπαμό νάχουν, αφού ποστάθηκαν (κουράστηκαν),/ αλλά δεν έχουν ποτέ λυγίσει/ Τζιαι αν τα ματωμένα τους γόνατα τους,/ καμιά φορά ακούμπαγαν το αγιόχωμα/ ήταν γιατί μόνο στους νεκρούς τους ήρωες,/ γονάτιζαν τζιαι για προσευχή…..
ΕΣΥ, Σωτήρα Ιησού, που με την γέννηση σου ΕΙΡΗΝΗ έφερες και ξαστεριά, ΕΣΥ, δώσε απλόχερα, την ευχή σου για θεία αναγέννηση της Κύπρου και όπως Εσύ γεννήθηκες την ειρήνη για να φέρεις, κάνε το ευσπλαχνικό σου θαύμα, ευχή δώσε μας, για ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ και φέρε ξανά το φωτεινό λαμπερό αστέρι τους ουρανούς μας, για να μας φωτίσει και μας οδηγήσει στην ΛΕΥΤΕΡΙΑ.
ΜΕ ΠΙΣΤΗ, ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ, ΑΣ ΑΠΟΔΙΩΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΡΑΤΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΙΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΥΣ, ΠΟΥ ΚΙ΄ΑΥΤΟΙ ΣΑΝ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΕΙΝΑΙ. Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ, ΤΟ ΕΙΚΟΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΤΟΣ, 2022 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΥ, 201 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΥΤΥΧΗΣ ΣΥΜΠΤΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ, ΠΟΥ ΕΥΧΕΤΑΙ, ΠΡΟΣΕΥΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΝΑΠΕΜΠΕΙ ΕΣΧΑΤΗ ΙΚΕΣΙΑ, ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΜΕΡΕΣ, ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ.
Η Γέννησίς σου Χριστὲ ο Θεὸς ημών/ ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως/ εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες/ υπὸ αστέρος εδιδάσκοντο/ Σε προσκυνείν τον ήλιον της δικαιοσύνης/ και Σε γινώσκειν εξ ύψους ανατολήν/ Κύριε δόξα Σοι. Κοντάκιο (σύνθεση Ρωμανού του Μελωδού)
Η Παρθένος σήμερον/ τον Υπερούσιον τίκτει/ και η Γή το σπήλαιον/ τω απροσίτω προσάγει/ Άγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογούσι/ Μάγοι δε μετα αστέρος οδοιπορούσι/ Δι’ ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον/ ο προ αιώνων Θεός.
Δύσκολα κι αυτή τη χρονιά τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά…Και οι ευχές μοιάζουν να είναι διστακτικές…. Μα ίσως, με αισιοδοξία τώρα είναι, που τις χρειαζόμαστε, όσο ποτέ άλλοτε. Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ, “ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ” (από τη συλλογή “Και τοτ᾽ εν ειναλιη Κύπρω”, 1974.), έγραψε και λάλησε…. «Και πάλι λες δεν είναι δυνατό όλες αυτές οι ευχές να ψεύδονται και πάλι λες δεν είναι δυνατή τέτοια πανταχόθεν σύμπτωση, δεν είναι δυνατή τέτοια πανταχόθεν συμπαιγνία.»… Ας έχουμε Αισιοδοξία … Αμήν γαρ λέγω υμίν, εάν έχητε πίστιν ως κόκκον σινάπεως, ερείτε τω όρει τούτω, μετάβα ένθεν εκεί, και μεταβήσεται· και ουδέν αδυνατήσει υμίν. Κατά Ματθαίον.
Και τέλος, αν μπορεί να υπάρξει τέλος καταθέτω δύο αποσπάσματα,, από το ημερολόγιο του Νομπελίστα ποιητή μας Σεφέρη, ο οποίος καταγράφοντας τις δύσκολες ώρες τότε της Ελλάδος, αλλά και του ιδίου, στο τέλος σημειώνει δύο λέξεις …Έχω κουράγιο …!
1944, Παραµονή Χριστουγέννων, Αθήνα: «Κλείνει η τρίτη βδομάδα του πολέμου. Η Πλάκα οπωσδήποτε ήσυχη. Αλλά τριγύρω, ατέλειωτα, ο θόρυβος της μάχης. Οι δρόμοι γεμάτοι πρόσφυγες. Διηγούνται φρικιαστικές σκηνές: ομήρους, εκτελέσεις. Αρρωστος από προχτές: ρίγη και πόνοι. Κάνει κρύο […] το καλύτερο σήμερα: από την κάμαρά μου άκουσα θαμπά και απόμακρα φωνές παιδιών – τα κάλαντα». Σάββατο, 30 Δεκέμβρη: «Σκοτωμοί, πρόσφυγες, κρύο κι αυτό το γάβγισμα του πολυβόλου. Το πρωί τηλεγράφημα από Λονδίνο. Ο βασιλιάς διορίζει τον Δαμασκηνό αντιβασιλέα. Η πολιτική ιντελιγκέντσια έχει χρεοκοπήσει πέρα για πέρα στην Ελλάδα».
Πρωτοχρονιά 1945: «Νομίζω, κανένας χρόνος σαν αυτόν που πέρασε: τίποτε πιο φριχτό από τους δύο τελευταίους μήνες». Χριστούγεννα ’45: «Η Μαρώ άρρωστη. Χρηματικές στεναχώριες. Βγήκα κατά το μεσημέρι προς τ’ Αναφιώτικα. Κοιτάζω να μείνω αρκετά χαμηλά, ν’ αποφύγω τα αρχαία. Αυτή η χάρη του σαθρού, όχι του στερεού που βλέπεις στην Ελλάδα. Ενα ξεχαρβαλωμένο ανώφλι με τρία φυλλαράκια είναι πραγματικά κάτι! Είναι το φως […] Η Ελλάδα είναι ασυμπόνετη». 1947. Νύχτα 31 – 1 Γενάρη. Αθήνα, έχοντας επιστρέψει από τον Πόρο: «Στους δρόμους ήχοι από σουραύλια και κλαψιάρικα τραγούδια: τα κάλαντα. Εντονο συναίσθημα της ψυχικής διάλυσης των ανθρώπων. Σου μιλούν και αισθάνεσαι πως απλώνεις τα χέρια μέσα από μια ομίχλη από κουρέλια. Φοβερή έλλειψη συνοχής, ειρμού, συνέπειας: πουθενά δεν μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη: φρίκη […] Δουλεύω πολύ για το βιβλίο του Καβάφη, κουρασμένα κάποτε […] Φορές κουβεντιάζοντας με τη Μ. για τις οικονομικές μας στερήσεις (δίκαιες κατά βάθος), λογαριάζω πως εργάζομαι, εκτός από την υπηρεσία, 10 ώρες την ημέρα χωρίς να κερδίζω τίποτε: η λογοτεχνία είναι δωρεάν στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και την εξευτελίζουν. ΕΧΩ ΚΟΥΡΑΓΙΟ![…]».
Τέτλαθι δη, κραδίη και κύντερον άλλο ποτ’ έτλης.
Κράτα καρδιά μου, πολύ σκληρότερο έχεις βαστάξει πόνο. Όμηρος.
Εάν μη έλπηται ανέλπιστον, ουκ εξευρήσει. Ηράκλειτος. Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι. Κατά Μάρκον.
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ Η ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ 2022, ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ.
Επιμέλεια από Αντώνη Αντωνά – Συγγραφέα από Ελληνική Κύπρο. www.ledrastory.com
Υ.Γ. Το πιο πάνω αφιέρωμα είναι το τελευταίο, για το 2021 και είναι το 2021ο μέχρι σήμερα, που έχει καταγραφεί.
