Ο «πόλεμος του μπακαλιάρου» αναδίδει μυρωδιά Brexit

 Λόγω Brexit ξέσπασε ο «πόλεμος του μπακαλιάρου» στη θάλασσα της Μάγχης, μεταξύ της Γαλλίας και του Ηωνμένου Βασιλείου

Γιάννης Γιωργαλλής

Ο Τζόνσον, πέρα από τον αντιπερισπασμό, επιδιώκει να εργαλειοποιήσει την κρίση, ώστε να κερδίσει δημόσια στήριξη όταν προχωρήσει στις εξαγγελθείσες μονομερείς ενέργειες σε βάρος της συμφωνίας με την ΕΕ

Για δεύτερη φορά σε λίγους μόνο μήνες Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία «πιάστηκαν στα χέρια» για τα δικαιώματα αλιείας στα νερά της Μάγχης. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο των «ναυμαχιών» αυτών δεν είναι τίποτα άλλο από το απότοκο των άτσαλων χειρισμών του Πρωθυπουργού της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, και της λαϊκιστικής του προσέγγισης να κλείσει όπως-όπως το ζήτημα του Brexit. Βρετανία και Γαλλία, ερμηνεύοντας τη γενικόλογη πρόνοια της συμφωνίας για την αλιεία, κλιμακώνουν την ένταση, προσπαθώντας η καθεμιά να ικανοποιήσει το δικό της ακροατήριο. Από τη μια ο προδομένος από τους συμμάχους Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, ψάχνει επικοινωνιακή ρεβάνς κάνοντας παράλληλα προθέρμανση για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Από την άλλη ο Τζόνσον, αναζητώντας απεγνωσμένα έναν αντιπερισπασμό για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα του, βάζει στην ίδια μοίρα τα δικαιώματα της αλιείας με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την πραγματοποίηση των απειλών του για μονομερείς ενέργειες.

Brexit, brexit, brexit…

Στο νέο αυτό επεισόδιο του δράματος του Brexit, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία επιβεβαιώνουν ότι απλές διευθετήσεις, όπως τα δικαιώματα για την αλιεία, δεν θα είναι πλέον μια απλή υπόθεση. Αν και η εμπορική συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών εμπεριέχει πρόνοιες για τον τρόπο με τον οποίο θα δίνονται άδειες στους Γάλλους ψαράδες για να αλιεύουν στα βρετανικά ύδατα, εντούτοις η γενική διατύπωσή τους αφήνει περιθώρια και στις δύο πλευρές να τις ερμηνεύουν κατά το δοκούν. Ειδικότερα, η συμφωνία αναφέρει ότι οι Γάλλοι ψαράδες μπορούν να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους στον κόλπο της Μάγχης μόνο εάν μπορούν να αποδείξουν ότι προηγουμένως ψάρευαν σε αυτήν τη θαλάσσια περιοχή. Η συμφωνία όμως «περιέργως» δεν καθορίζει ποια αποδεικτικά στοιχεία χρειάζονται.

Έτσι, η Βρετανία ζητάει από τους Γάλλους ψαράδες δεδομένα από το ιστορικό τοποθεσίας που να δείχνει αλιευτική δραστηριότητα στην περιοχή της Μάγχης, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι πολλά μικρά σκάφη δεν διαθέτουν σύστημα GPS, άρα δεν θα μπορέσουν να παρέχουν αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία. Επίσης, θεωρεί ότι κάποιοι ψαράδες μπορεί να είχαν το δικαίωμα να ψαρεύουν στα βρετανικά ύδατα αλλά δεν το έκαναν, άρα δεν θεωρείται ότι πληρούν τα κριτήρια σύμφωνα με τη νέα συμφωνία.

Από την άλλη η γαλλική πλευρά υποστηρίζει ότι η εμπορική συμφωνία του Brexit προνοεί τη συνέχιση της αλιευτικής δραστηριότητας στη συγκεκριμένη περιοχή, ενώ οι ψαράδες θεωρούν ότι τα έντυπα ημερολόγια που διατηρούσαν όταν αλίευαν στα βρετανικά ύδατα είναι ικανοποιητικά αποδεικτικά στοιχεία.

Ο «πόλεμος του μπακαλιάρου»

Ο «πόλεμος» αυτός αποκτά λιγότερο νόημα εάν δούμε τους αριθμούς των ψαράδων που επηρεάζονται. Με βάση τα στοιχεία που δημοσίευσε η βρετανική πλευρά, δόθηκαν περίπου 700 άδειες σε γαλλικά αλιευτικά, οι οποίες αποτελούν το 98% των αιτήσεων, ενώ η Γαλλία από την πλευρά της κάνει λόγο για 90% ολοκληρωμένων αιτήσεων και ότι 55 αλιευτικά σκάφη παραμένουν χωρίς αλιευτική άδεια.

Επιπρόσθετα, στη Γαλλία η αλιεία αντιπροσωπεύει μόλις το 0,06% του ΑΕΠ ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 1%. Αυτά τα στοιχεία αποδεικνύουν μεν ότι η αλιεία δεν είναι ένα ζήτημα ουσίας, όμως φέρει έναν ισχυρό συμβολισμό και για τις δύο χώρες.

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι αυτή η διαμάχη θα μπορούσε εύκολα να επιλυθεί με πραγματισμό και ελάχιστη συναίνεση και από τις δύο πλευρές, αλλά φαίνεται ότι είναι απασχολημένες να παίζουν μικροπολιτικά παιχνίδια για εσωτερική κατανάλωση.

Ως γνωστόν, ο Μπόρις Τζόνσον αρέσκεται να επιδεικνύει τη νεοαποκτηθείσα ανεξαρτησία της Μεγάλης Βρετανίας και την ανάδειξή της σε διεθνή παίκτη που δεν κάνει υποχωρήσεις σε εθνικά συμφέροντα, ειδικά όταν έχει απέναντι έναν πρώην εταίρο από την ΕΕ. Πρόκειται επίσης για έναν θεόσταλτο αντιπερισπασμό για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα του, όπως οι ελλείψεις σε αγαθά και καύσιμα, και τις δυσμενείς προβλέψεις για τον αντίκτυπο του Brexit στη βρετανική οικονομία.

Όμως, οι προεδρικές εκλογές της Γαλλίας τον επόμενο χρόνο ίσως παίζουν κάποιο ρόλο στην κλιμάκωση αυτής της διαμάχης με τον Μακρόν να προσπαθεί να πείσει το ακροατήριο στο εσωτερικό και ειδικά τους ευρωσκεπτικιστές ότι το μονοπάτι εκτός ΕΕ είναι απαγορευτικό για τη χώρα. Ειδικοί θεωρούν ότι ο Γάλλος Πρόεδρος βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση εξαιτίας του ακροδεξιού κόμματος, Εθνικός Συναγερμός, της Μαρίν Λεπέν και ο «πόλεμος των ψαριών» αποτελεί μοναδική ευκαιρία για εθνικές κορώνες και ανέμισμα της γαλλικής σημαίας μπροστά στον βρετανικό «εχθρό».

Το Παρίσι φοβάται επίσης ότι εάν κάνει πίσω σε αυτό το απλό ζήτημα, όπως η αλιεία, τότε θα δημιουργήσει προηγούμενο και θα χρησιμοποιηθεί από το Λονδίνο για τις μελλοντικές διευθετήσεις άλλων άλυτων ζητημάτων που αφήνει το Brexit. Μάλιστα, σε επιστολή προς την Κομισιόν, η γαλλική πλευρά καλεί τις Βρυξέλλες να εμπλακούν περισσότερο και να μη διστάσουν να πάρουν «διορθωτικά» μέτρα, υπονοώντας την επιβολή δασμών σε συγκεκριμένα προϊόντα.

Ποιος είναι ο κερδισμένος

Οι δύο πλευρές αποφάσισαν να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση της κρίσης, αλλά σε καμιά περίπτωση το ζήτημα δεν θεωρείται λήξαν.Η γαλλική πλευρά είχε απειλήσει με στοχευμένα μέτρα αλλά αποφάσισε να αναβάλει προσωρινά την επιβολή τους. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται απαγόρευση εισόδου βρετανικών αλιευτικών πλοίων στα γαλλικά λιμάνια, αύξηση διασυνοριακών και υγειονομικών ελέγχων στα προϊόντα που φτάνουν από τη Βρετανία, καθώς και αυξημένοι έλεγχοι στα φορτηγά που μεταφέρουν εμπορεύματα μεταξύ των δύο χωρών.

Σύμφωνα με ειδικούς, τα μέτρα αυτά θα είχαν αλυσιδωτές συνέπειες για τη Βρετανία. Οι Βρετανοί συγκεκριμένα θα αναγκάζονταν να διοχετεύσουν τα ψάρια τους στην κατά πολύ μικρότερη αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ η επιλογή να τα μεταφέρουν σε άλλο λιμάνι θα είχε πολλές δυσκολίες εξαιτίας της συμφωνίας του Brexit. Πριν από το διαζύγιο με την ΕΕ, οι ψαράδες από τη Βρετανία είχαν τη δυνατότητα να ελλιμενιστούν σε οποιοδήποτε λιμάνι κράτους μέλους. Πλέον, είναι αναγκασμένοι να πηγαίνουν σε συγκεκριμένα λιμάνια που να δέχονται αλιευτικά πλοία από τρίτες χώρες, έχοντας προηγουμένως προχωρήσει στις ανάλογες διευθετήσεις.

Το Παρίσι έχει επίσης προειδοποιήσει ότι ετοιμάζει περαιτέρω κυρώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δασμούς στις προμήθειες ηλεκτρικής ενέργειας στο Τζέρσεϊ, ενώ ζήτησε από την ΕΕ να σταματήσει τη συνεργασία με τη Βρετανία σε άλλους τομείς έως ότου τελειώσει η διαμάχη, μια ενέργεια που δύναται να δημιουργήσει καθυστερήσεις στην ένταξή τους στο πρόγραμμα χρηματοδότησης Horizon Europe.

Την ίδια ώρα το βλέμμα του Τζόνσον είναι στραμμένο στο πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο προσπαθεί με κάθε τρόπο να αλλάξει. Με φόντο λοιπόν τον «πόλεμο του μπακαλιάρου», ο οποίος συνέπεσε χρονικά με το αδιέξοδο στις συνομιλίες για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, ο Τζόνσον πέρα από τον αντιπερισπασμό, επιδιώκει να εργαλειοποιήσει την κρίση, ώστε να κερδίσει δημόσια στήριξη όταν προχωρήσει στις εξαγγελθείσες μονομερείς ενέργειες σε βάρος της συμφωνίας με την ΕΕ. Το επιχείρημά του είναι ότι όπως οι Βρυξέλλες είναι αυστηρές στην εφαρμογή της συμφωνίας για τη Βόρεια Ιρλανδία και ζητούν να ακολουθείται κατά γράμμα, έτσι και το Λονδίνο απαιτεί αντίστοιχη αντιμετώπιση των προνοιών της εμπορικής συμφωνίας για την αλιεία.

Στο ερώτημα ποιος είναι ο νικητής του αγγλογαλλικού «πολέμου», οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι ο Μακρόν. Αν και το Παρίσι υποχώρησε στο θέμα των κυρώσεων, υπάρχει η εκτίμηση ότι ο Γάλλος Πρόεδρος επικοινωνιακά τουλάχιστον μπορεί να καυχιέται ότι έβαλε τους Βρετανούς στη θέση τους. Λίγες εβδομάδες πριν η εικόνα του είχε καταποντιστεί από την «πισώπλατη μαχαιριά» των αγγλοσαξόνων συμμάχων του με το σύμφωνο AUKUS. Τώρα φαίνεται να αποκτά νέα δυναμική. Πρόκειται να αναλάβει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου θα είναι ικανός να διαμορφώνει την ατζέντα, εκμεταλλευόμενος και το κενό εξουσίας που αφήνει η Άγκελα Μέρκελ. Στη σύνοδο των G20 στη Ρώμη, «ανάγκασε» τον πλανητάρχη Τζο Μπάιντεν να δικαιολογηθεί για το σύμφωνο AUKUS, την ώρα που ο Πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Σκοτ Μόρισον, επιβεβαίωσε τις καταγγελίες του ότι «είναι ψεύτης» με τη διαρροή ενός sms.

Σημερινή