Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ – ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
Η ανατροπή της παραδοσιακής οικονομικής ζωής της Αττικής που επήλθε με τις επιδρομές από βορρά (οι Γερμανοί Έρουλοι στα τέλη του 3ου αιώνα, οι Γερμανοί Γότθοι στα τέλη του 4ου , οι Γερμανοί Βάνδαλοι κατά τον 5ο αιώνα, οι Σλάβοι μετά τα μέσα του 6ου αιώνα, οι Άραβες Σαρακηνοί τον 8ο αιώνα και αργότερα), δημιούργησαν την κατάσταση μιας υποτονικής κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Υπόγεια ρεύματα της Ιστορίας έφεραν τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Κώνσταντα τον Β΄ να διαχειμάσει στην πόλη των Αθηνών το έτος 662/663 μ.Χ., ενώ δύο γυναίκες επιφανών οικογενειών της Αθήνας -δείγμα ύπαρξης τοπικής αριστοκρατίας- η Ειρήνη και η ανεψιά της Θεοφανώ ανέβηκαν στο θρόνο του Βυζαντίου (στα τέλη 8ου και στον 9ο αιώνα αντίστοιχα). Και βέβαια, ο Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος εδώ εόρτασε τη νίκη του επί των Βουλγάρων, αποδίδοντας τιμή στο ναό της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, που δεν είναι άλλος από τον Παρθενώνα. Κατά την Φραγκοκρατία το επίνειο της Αθήνας, ο Πειραιάς είχε την ίδια τύχη με την Αθήνα. Πρωτεύουσα σ΄ αυτούς τους χρόνους υπήρξε η Θήβα και το επίνειό της η Λιβαδόστρα της Βοιωτίας υπήρξε το λιμάνι των Φράγκων στον κόλπο των Αλκυονίδων τον Κορινθιακό κόλπο. Η δυναστεία των Ντελαρός δεν ενδιαφέρθηκαν να συγκροτήσουν στόλο. Δεν υπήρξε καμιά ναυτική δύναμη στον Πειραιά. Σε όλα τα παράλια της Αττικής οι πειρατές είχαν πειρατικές φωλιές κι έκαναν καλά την δουλειά τους (όπως εξ΄ άλλου παντού στον Ελλαδικό χώρο). Με την κάθοδο των Καταλανών, κανένα σκάφος δεν επιτρεπόταν να πλεύσει στον Σαρωνικό. Οι Βενετοί ήσαν αυτοί που εμπόδιζαν την ανάπτυξη τόσο του Πειραιά όσο και της Αθήνας. Ο Πειραιάς ήταν σε πλήρη παρακμή και είχε απομονωθεί από ένα Βενετικό φρούριο. Οι Βενετοί έναντι ανταλλαγμάτων πάντα, έφερναν εμπόδια ακόμα και στους Καταλανούς της Αίγινας να μην πλέουν γαλέρες στον Πειραιά. Ήθελαν την πλήρη ερήμωσή του. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης του 1319 μεταξύ Βενετών – Καταλανών, όλο το εμπόριο θα γινόταν από την Λιβαδόστρα! Δεν είχαν κανένα δικαίωμα οι Καταλανοί να εξοπλίζουν πλοία στον Σαρωνικό. Περεμπόδιζαν έτσι και τον Καταλανικό στόλο που φοβόντουσαν για την εξαπλωσή του και παράλληλα ήθελαν ταχεία προσπέλαση όλων, στα λιμάνια της Νότιας Ιταλίας!
Το λιμάνι του Πειραιά χρησιμοποιήθηκε, βέβαια, κατά καιρούς, ως ορμητήριο του βυζαντινού στόλου ή των πειρατικών πλοίων, που τότε – όπως και αργότερα – λυμαίνονταν το Αιγαίο. Αλλά για κάποια, έστωκαι περιορισμένη, λιμενική κίνηση, δεν μπορει να γίνει λόγος. Κι από το 1318 μ.Χ. ο Πειραιάς έχασε και το αρχαίο όνομα του. ‘Εγινε το λιμάνι του Λιονταριού το “PORTO LEONE”, το “PORTO DRACO” των Φράγκων και από το 1456 το “Ασλάν λιμάνι” των Τούρκων (λιμάνι λέοντος), από το μαρμάρινο άγαλμα Λέοντος, που βρισκόταν περίπου στη θέση όπου χτίστηκε αργότερα το Παλαιό Δημαρχείο (Ρολόι) – και το οποίο “απήγαγε” το 1688, στη διάρκεια της γνωστής εκστρατείας του κατά των Αθηνών, ο Φρ. Μοροζίνι και μετέφερε στο Ναύσταθμο της Βενετίας, όπου εξακολουθεί να βρίσκεται. Το άγαλμα του Λέοντος, του οποίου δεν γνωρίζουμε ούτε τον γλύπτη που το φιλοτέχνησε, ούτε τον χρόνο της κατασκευής του, ή, έστω, της τοποθέτησής του στον Πειραιά, “με το υπερφυσικόν μέγεθος, με την ανθρωπίνην μορφήν και τας μυστηριώδεις επιγραφάς αποτελεί – όπως εύστοχα παρατηρεί ο Ιωάννης Αλ Μελετόπουλος- και θα αποτελέσει ίσως εσαεί ένα από τα άλυτα μυστήρια της ιστορίας…”.
Επειδή όμως το άγαλμα αυτό έχει συνθεθεί άρρηκτα με μια μακρά ιστορική περίοδο της πόλης, οι Πειραιώτες δεν έπαψαν να διακδικούν την επιστροφή του. Επανειλημμένα διαβήματα έγιναν, κατά το περελθόν, από το Δήμο και άλλους τοπικούς συλλογικούς φορείς, χωρίς αποτέλεσμα.
