ΔΥΣΤΥΧΩΣ! Αυτά είναι τα τμήματα σχολών που οδεύουν προς κλείσιμο στα Πανεπιστήμια

 Παράταση και νέο γύρο διεργασιών λαμβάνει η διαδικασία της αναδιαμόρφωσης του ακαδημαϊκού χάρτη, ο οποίος είναι ένα από τα πιο «φιλόδοξα» εγχειρήματα που έχει εξαγγείλει το υπουργείο Παιδείας.

Εντός του ακαδημαϊκού χώρου παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα σχετικά με τις προτάσεις που καλούνται να υποβάλουν τα πανεπιστήμια, με διαφοροποιήσεις μεταξύ ακαδημαϊκών για το «μέλλον» τμημάτων που πιθανόν να είναι υποψήφια προς κατάργηση ή συγχώνευση και μεταφορά έδρας.

Στο παρελθόν, σε αντίστοιχες προσπάθειες, η πολιτική ηγεσία δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο ενστάσεις από τους πρυτάνεις και τους καθηγητές των τμημάτων αλλά και από την τοπική κοινωνία, όπως αποδείχθηκε και στο περσινό παράδειγμα της κατάργησης τεσσάρων τμημάτων του Πανεπιστημίου Πάτρας, όπου εκφράστηκαν έντονες αντιδράσεις για το γεγονός ότι κάποιες πόλεις «έχασαν» τμήματα, χωρίς όμως να δοθούν επαρκή επιχειρήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα των εν λόγω τμημάτων.

Το παράδειγμα του Πανεπιστημίου της Πάτρας επιθυμεί η πολιτική ηγεσία να το ακολουθήσει η πλειοψηφία των διοικήσεων των πανεπιστημίων με στόχο να αξιολογηθεί η πληθώρα τμημάτων αλλά και η διασπορά τους και να ληφθεί μια απόφαση για το αν θα συνεχιστεί η λειτουργία τους.

Το άνοιγμα των πανεπιστημίων σε μία εβδομάδα και η καθολική και αποκλειστικά διά ζώσης επιστροφή στα αμφιθέατρα και η προετοιμασία που πρέπει να αναλάβουν τα πανεπιστήμια σε ασφυκτικούς χρόνους μεταθέτουν τη διαδικασία σε ύστερο χρόνο.

Κριτήρια

Αν και τα πανεπιστήμια είχαν λάβει «τελεσίγραφο» να παρουσιάσουν προτάσεις για εξορθολογισμό και κατάργηση τμημάτων τους μέχρι τα τέλη Σεπτέμβρη, μετά την τελευταία συνάντηση με το υπουργείο Παιδείας, η πολιτική ηγεσία έδωσε περισσότερο χρόνο (εντός του Νοεμβρίου 2021) να παραδώσουν τις προτάσεις κι εφόσον πρώτα λάβουν κατευθυντήριες από την ΕΘΑΕΕ, την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης, η οποία έχει αναλάβει κομβικό ρόλο στις διαδικασίες εξορθολογισμού του ακαδημαϊκού χάρτη.

Τους επόμενους μήνες θα μπουν στο μικροσκόπιο εκατοντάδες τμήματα, κυρίως περιφερειακά, ώστε να επιβεβαιωθούν η βιωσιμότητά τους και η σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Στην πλειοψηφία τους τα 135 τμήματα που ιδρύθηκαν επί υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου και υπό την τότε σκληρή κριτική από τη Νέα Δημοκρατία, είναι μερικά από αυτά που θα αξιολογηθούν για το αν θα συνεχίσουν τη λειτουργία τους, ενώ θα προκύψουν και νέα κριτήρια.

» Αντικείμενο σπουδών: Το φαινόμενο της πληθώρας τμημάτων με παρόμοιο αντικείμενο σπουδών επιχειρεί να περιορίσει η πολιτική ηγεσία, ιδίως στις περιπτώσεις που κάποια τμήματα καταγράφουν χαμηλή ζήτηση στο μηχανογραφικό των υποψηφίων στις Πανελλήνιες. Είναι δεδομένο ότι αντικείμενα σπουδών με σχεδόν 10 τμήματα σε όλη τη χώρα, όπως Μαθηματικά, Γεωπονίες και τμήματα οικονομικού ενδιαφέροντος, θα βρεθούν στο μικροσκόπιο του υπουργείου Παιδείας, ακόμα και στην περίπτωση που δεν προχωρήσουν οι πρυτάνεις σε προτάσεις που να υποδεικνύουν τα παραπάνω. Ιδίως στις περιπτώσεις (σ.σ.: όπως συμβαίνει στα παραπάνω παραδείγματα) που κάποια τμήματα κυρίως σε κεντρικά ιδρύματα έχουν υψηλές βάσεις, ενώ τα υπόλοιπα καταγράφουν επιτυχόντες με πολύ χαμηλές επιδόσεις.

Στον αντίποδα, τα τμήματα που είναι μοναδικά όσον αφορά στο αντικείμενο σπουδών που διδάσκουν, δεν κινδυνεύουν, εφόσον υπάρχει και η στοιχειώδης σύνδεση με την αγορά εργασίας.

» Διασπορά τμημάτων: Και σε αυτή την περίπτωση, η διαλογή και η αξιολόγηση εμφανίζουν αρκετές προκλήσεις για το υπουργείο Παιδείας. Ηδη εντός των ιδρυμάτων υπάρχουν διαφωνίες για το πώς θα πρέπει να διαχειριστούν την επερχόμενη αναδιάταξη των τμημάτων, με πανεπιστημιακούς που επιζητούν τις συγχωνεύσεις και άλλους που διαφωνούν. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει έντονη και η παρέμβαση (σε χαμηλούς τόνους ακόμα) πολιτικών και τοπικών παραγόντων που δεν επιθυμούν να δουν «απώλειες» στην περιοχή τους και είναι πολύ πιθανό, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν, να ασκήσουν πιέσεις προς την πολιτική ηγεσία.

Με την ανησυχία για το παραπάνω φαινόμενο να είναι πρώιμη ακόμα, η πολιτική ηγεσία στοχεύει σε πρώτο στάδιο να εξετάσει αν δύναται να περιορίσει σε ορισμένες περιπτώσεις περιφερειακών ιδρυμάτων τη διασπορά τους ακόμα και σε παραπάνω από τέσσερις πόλεις. Αυτό συνδέεται άμεσα με το αντικείμενο σπουδών των τμημάτων αλλά και με την επιθυμία να προστατευθούν από αυτή τη διαδικασία ιδρύματα σε έδρες σε ακριτικές περιοχές όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Σε αυτό στοχεύει και ο περιορισμός των τμημάτων με παρόμοιο αντικείμενο σπουδών, ώστε να αυξηθεί το ενδιαφέρον για τα τμήματα των ακριτικών πανεπιστημίων. Αλλωστε σε αρκετά εξ αυτών έχει επιβεβαιωθεί το επίπεδο σπουδών που παρέχουν.

Δεν είναι όμως μόνο τα περιφερειακά πανεπιστήμια που βρίσκονται σε αναβρασμό, καθώς ακόμα και μεγάλα κεντρικά ιδρύματα ενδέχεται να υποστούν αλλαγές. Η Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ σε ανακοίνωσή της ξεκαθάρισε ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε αλλαγή ή συγχώνευση, σε περίπτωση που συζητείται αυτό το σενάριο από την πολιτική ηγεσία.

» Σύνδεση με την αγορά εργασίας: Το έργο αυτό θα το αναλάβει η ΕΘΑΕΕ, η οποία θα δώσει τις κατευθυντήριες για να καταθέσουν τις προτάσεις τους τα πανεπιστήμια, ενώ στη συνέχεια θα καταθέσει την εισήγησή της στο υπουργείο Παιδείας, το οποίο θα λάβει τις τελικές αποφάσεις. Η σύνδεση με την αγορά εργασίας αλλά και τα επαγγέλματα που αναμένεται να κυριαρχήσουν στο μέλλον βρίσκονται μεταξύ των κριτηρίων που θα διαμορφώσουν την εισήγηση της ΕΘΑΕΕ. Ηδη από την προηγούμενη χρονιά, το υπουργείο Παιδείας αύξησε τις θέσεις σε τμήματα Πληροφορικής λόγω της ζήτησης που υπάρχει από την αγορά εργασίας και στην ίδια φιλοσοφία θα κινηθεί και για τη διαμόρφωση του μηχανογραφικού για το 2022.

» Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής: Η ΕΒΕ τον περασμένο Ιούλιο ανέδειξε τους 25.000 υποψηφίους που έγραψαν χαμηλότερα από το όριο που τέθηκε ως ακαδημαϊκό κριτήριο για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και παράλληλα λειτούργησε ως βαρόμετρο για τη ζήτηση των τμημάτων από υποψηφίους με υψηλές επιδόσεις. Τα αποτελέσματα των βάσεων και νωρίτερα η διαδικασία συμπλήρωσης του μηχανογραφικού δελτίου υπογράμμισαν τις παθογένειες των τελευταίων δεκαετιών. Το συμπέρασμα είναι ότι πολλά τμήματα δεν κατάφεραν να συμπληρώσουν το σύνολο του αριθμού εισακτέων, 30 εξ αυτών είχαν αριθμό χαμηλότερο από 30 εισακτέους και πάνω από 10 τμήματα είχαν μηδενικό αριθμό εισακτέων.

Η ζήτηση από τους υποψηφίους και το ποιοτικό χαρακτηριστικό για το αν αποτελούν πρώτες επιλογές ή επιλογές «ανάγκης» πρόκειται για δεδομένα που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με πληροφορίες από το υπουργείο Παιδείας, το μέλλον αυτών των τμημάτων. Επιπλέον δεν είναι μόνο η εισαγωγή αλλά και η επιμέλεια στις σπουδές που θα ληφθεί υπόψη, με το υπουργείο Παιδείας να έχει στα «χέρια» του περιπτώσεις τμημάτων όπου από το 2ο έτος φοίτησης καταγράφεται κατακόρυφα μειωμένος αριθμός φοιτητών που παρακολουθούν.