Χάθηκαν τα «δένδρα που δακρύζουν», μαζί τους και οι «πευκάδες»

του Μιχάλη Ψύλου.*

Καψάλι, στάχτη, καταχνιά: Η Βόρεια Εύβοια με τρεις λέξεις. Μια θάλασσα καμένων δένδρων, με διάσπαρτα καρβουνιασμένα χωριά. Λίγο πριν τη γιορτή της Μεγαλόχαρης, χιλιάδες άνθρωποι πενθούν:

Για το χαμένο βιός τους, για το μαύρο παρόν και το οδυνηρό και αβέβαιο, στην καλύτερη περίπτωση, μέλλον. Μαζί τους 800 «ρετσινάδες» και οι οικογένειές τους. Οι «πευκάδες», όπως τους λένε, καθώς ζουν από τα πεύκα και τον πολύτιμο κεχριμπαρένιο «θησαυρό» τους: το ρετσίνι.Φωτό : Βαγγελης Φαφούτης

Τα πύρινα μέτωπα που επί εννιά ολόκληρες μέρες κατάπιναν ανενόχλητα -ελέω του “επιτελικού κράτους”- τα δάση της βόρειας Εύβοιας, αφάνισαν και τους «πευκάδες».

Δεν θα ξαναδούμε τα μικρά σακουλάκια που κρεμιόντουσαν στους κορμούς των μεγάλων πεύκων. Οι νεότεροι ας …αρκεστούν στην περιγραφή του Ζαχαρία Παπαντωνίου στα «Ψηλά βουνά», για «τα δένδρα που ματώνουν και το ρετσίνι που τρέχει ποτάμι από τις πληγές!

«Το επάγγελμα του ρητινοκαλλιεργητή δεν υφίσταται πλέον», λέει στη «Δημοκρατία», ο «ρετσινάς», Κώστας Χατζής, που τον συναντήσαμε στη Λίμνη, περιμένοντας τα συνεργεία για την καταγραφή των ζημιών. «Χάθηκε, τουλάχιστον η δικιά μας γενιά των ρετσινάδων και άλλη μία ακόμη, καθώς τα περισσότερα πεύκα έχουν καεί», προσθέτει.

«Για να καταλάβετε για τι μιλάμε», εξηγεί ο Κώστας… «Πάνω από 70% της παραγωγής ρητίνης της χώρας , προερχόταν από τη βόρεια Εύβοια. Μιλάμε για 3.500 τόνους ρητίνης. Από το ρετσίνι ζούσαν εδώ και δεκαετίες εκατοντάδες οικογένειες στη Βόρεια Εύβοια. Από το ρετσίνι παράγεται το τερεβινθέλαιο, το νέφτι, το κατράμι και πολλά άλλα βιομηχανικά προϊόντα. Χρησιμοποιείται επίσης για φαρμακευτικά προϊόντα και αρώματα».

Ο Χατζής μιλάει για τα πεύκα όπως απευθύνεται στα παιδιά του: Ένα πεύκο για να αποδώσει ρετσίνι πρέπει να γίνει τουλάχιστον 25-30 ετών», λέει. «Μαζί με τα πεύκα ,μεγαλώναμε και εμείς».Φωτό : Βαγγελης Φαφούτης

Όταν το χειμώνα η καταιγίδα «Μήδεια» σάρωσε τη Βόρεια Εύβοια καταστρέφοντας χιλιάδες πεύκα, οι ρετσινάδες ήταν αυτοί που έτρεξαν να καθαρίσουν το δάσος, χωρίς να πάρουν ούτε ένα ευρώ αποζημίωση. «Γιατί εμείς ζούσαμε μαζί με το δάσος. Ιδιαίτερα μετά την προηγούμενη μεγάλη πυρκαγιά του 1977, που χάθηκαν 280.000 στρέμματα πευκοδάσους στη Βόρεια Εύβοια, οι ρετσινάδες ήταν αυτοί που δεν άφησαν να ξαναγίνει μια τόσο μεγάλη καταστροφή. Επί μισό αιώνα!

«Το εισόδημα που βγάζαμε βέβαια, όχι μόνο ήταν πενιχρό ,αλλά φορολογούσαν 22% από το πρώτο ευρώ τους ρητινοκαλλιεργητές», λέει στη «Δημοκρατία», ο Κώστας Χατζής. Δεν μπορεί να συγκρατήσει την οργή του, εκρήγνυται: «Για το όνομα του θεού ρε ξεφτίλες», φωνάζει, σαν να έχει απέναντί του κάποιους υπουργούς. «Ρε ξεφτίλες, 22% φόρο και με τιμή ρητίνης 30 λεπτά το κιλό; Έβγαζα 10-15 τόνους και έπαιρνα κάπου 4.000 με 4.500 ευρώ το χρόνο. Για τόσα χρήματα μιλάμε. Και τώρα μας τα πήραν και αυτά. Η πολιτεία που αφού πρώτα μας αφαίμαξε με τους φόρους τα όποια εισοδήματα, τώρα μας έδωσε και το τελικό χτύπημα, αφήνοντας το δάσος να καεί, Φτου σας αλήτες!»
Στο χωριό του ρετσινιού

Στους Κουρκουλούς ,ένα χωριό της Λίμνης που υπέστη μεγάλη καταστροφή από τις πυρκαγιές, συναντάμε τον Βαγγέλη Γεωργατζή. Η εικόνα γύρω μας καταθλιπτική. Εκεί που πριν λίγες μέρες η περιοχή ευωδίαζε από το άρωμα του πεύκου και του ρετσινιού, δεν μπορείς να αναπνεύσεις από τη στάχτη και την καπνιά. Ο Βαγγέλης είναι ο πρόεδρος του Σωματείου των Ρητινοκαλλιεργητών. «Οι Κουρκουλοί» , μας λέει ,μέχρι τώρα ήταν το πρώτο χωριό σε παραγωγή ρετσινιού στην Ελλάδα. Πάνω από 1000 τόνους έβγαζε το χωριό μας. Με εργαλεία το σκεπάρνι, τη σκάλα και τη φούσκα με το θεϊκό οξύ, ζούσε με τη ρητίνη ένα ολόκληρο χωριό .

Και τώρα ,τέλος! «Είμαι 60 ετών», λέει ο Κώστας. «Δούλευα στα ορυχεία του Σκαλιστήρη ως το 1990 που έκλεισαν . Κάπου 3.000 άνθρωποι έμειναν στο δρόμο. Οι περισσότεροι έφυγαν , κάποιοι -όπως και εγώ- αποφασίσαμε να μείνουμε στα χωριά μας. Κάναμε συνεταιρισμούς , μπήκαμε στο δάσος , παίρναμε κάποια χρήματα, ζούσαμε με αξιοπρέπεια. Βρήκαμε το βηματισμό μας. Έμεινα στο χωριό αντί να ξενιτευτώ, όπως οι περισσότεροι ,και ασχολήθηκα με το ρετσίνι. Τι μπορώ να κάνω τώρα ; Πώς θα πάρω σύνταξη που θέλω ακόμη 6 χρόνια δουλειάς; Που θα βρω ένσημα για να πάρω σύνταξη; Να πάω στην Αθήνα ; Ποιος θα με πάρει ; Και σε ποια δουλειά;ΑΠΕ-ΜΠΕ /ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΜΠΟΥΓΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

«Υπάρχουν πολλά νέα παιδιά ,που έμειναν στα χωριά της Λίμνης , αντί να ξενιτευτούν , και ασχολήθηκαν με το ρετσίνι. Έκαναν οικογένεια ,παιδιά .Και τώρα δεν έχουν στον ήλιο μοίρα . Από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν εντελώς ξεκρέμαστοι. Αυτοί χρειάζονται πιο μεγάλη βοήθεια, Περισσότερο από εμάς», λέει ο Κώστας.

Το 80% των ρητινοπαραγωγών της βόρειας Εύβοιας είναι νέα παιδιά, προσθέτει ο Βαγγέλης Γεωργάτζης. «Λόγω της κρίσης στη χώρα μας, οι νέοι άνθρωποι επένδυσαν πάρα πολλά σε αυτό το δάσος ,στη βόρεια Εύβοια. Έμειναν πολλοί νέοι εδώ και εργάζονταν στα δάση. Δεν μάζευαν απλώς ρετσίνι. Καθάριζαν τα δάση , ήταν οικογένειά τους τα πεύκα ,για να μπορέσουν να κερδίσουν τα προς το ζην.
Λογάριαζαν χωρίς το «επιτελικό κράτος»

Οι «πευκάδες» ,οι ρετσινάδες , νέοι και ηλικιωμένοι λογάριαζαν όμως χωρίς το άθλιο, το «επιτελικό κράτος», που άφησε την περιοχή τους να καεί. «Καταστραφήκαμε , και όλα αυτά από αμέλεια της πυροσβεστικής και της Πολιτικής Προστασίας- από την απουσία εναέριων αλλά και χερσαίων μέσων», λέει στη «δημοκρατία», ο Γεωργατζής. «Αυτή την τεράστια φωτιά ,προσπαθούσαν τις δύο πρώτες ημέρες να τη σβήσουν με 18 πυροσβεστικά οχήματα .Είναι δυνατόν; Ένα μέτωπο 30 χιλιομέτρων. Τα ντόπια παιδιά της Πυροσβεστικής έλιωσαν για να σβήσουν τις φλόγες . Αλλά δεν γινόταν. Με πέντε πυροσβεστικά από τη Χρόνια, άλλα πέντε από το Μαντούδι και πέντε από την Ιστιαία. Όταν επιτέλους έφτασαν οι εναέριες δυνάμεις και οι ξένες αποστολές , ήρθαν για να σβήσουν το… καψάλι και όχι την πυρκαγιά».

«Ο Χαρδαλιάς είπε ότι τη δεύτερη μέρα που ξεκίνησε η φωτιά , ήρθαν στην περιοχή μας τέσσερα αεροπλάνα και δύο ελικόπτερα» λέει οργισμένος ο Κώστας. «Ξέρεις τι εννοούσε μιλώντας για αεροπλάνα; Εκείνα τα μικρά που παίρνουν 30 κιλά νερό! Θα έσβηναν με αυτά το τεράστιο μέτωπο που είχε απλωθεί σε μια έκταση 30 χιλιομέτρων». Βλέπω τον Κώστα να αγριεύει ξαφνικά: «Ρε Χαρδαλιά μας δουλεύεις;» ,λέει . « Δεν ξέρεις ότι ακόμη κι όταν ήρθαν τις επόμενες ημέρες κάποια πραγματικά πυροσβεστικά αεροσκάφη , έκαναν δύο -τρεις ρίψεις και έφευγαν . Γιατί μόνο η Βαρυμπόμπη είχε ψυχή; Εμείς τι είμαστε ; Είμαστε πληβείοι; Είμαι πολύ αγανακτισμένος και με συγχωρείς για τον τόνο μου»…Φωτό : Βαγγελης Φαφούτης
Ο «μπούσουλας» των ρετσινάδων

Πρόεδρος των ρετσινάδων , ο Βαγγέλης δεν μασάει τα λόγια του: «Υπήρχε κρατικός δόλος , αυτός ήταν ο λόγος της καταστροφής της περιοχής μας. Ο κρατικός μηχανισμός ήταν υπεύθυνος για την κατάσβεση της πυρκαγιάς και δεν το έκανε . Αυτοί έχουν την κύρια ευθύνη. Όταν έδωσαν τόσα εκατομμύρια για περιπολικά της αστυνομίας και από τα 17 εκατομμύρια ,που ζητούσαν τα δασαρχεία για προληπτικά έργα πυροπροστασίας ,έδωσαν μόλις 1,7 εκατομμύρια. Για όλη την Ελλάδα . Η εγκληματική ενέργεια προέρχεται από τα ίδια τα υπουργεία. Όταν φωνάζαμε ως σωματείο να ανοίξουν δασικοί δρόμοι, να φτιαχτούν αντιπυρικές ζώνες ,συναντούσαμε την άρνηση της πολιτείας.ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Οι ρετσινάδες έχουν αιτήματα και είναι αποφασισμένοι να τα διεκδικήσουν . Δεν έχουν άλλωστε, τίποτα άλλο να χάσουν :« «Η κατάσταση είναι πραγματικά τραγική, και το τραγική είναι λίγο», λέει στη «δημοκρατία», ο Γεωργατζής. «Μιλάμε για χιλιάδες ανθρώπους στη βόρεια Εύβοια, που έχουν χάσει τα πάντα. Έχασαν τα δάση, τη δουλειά τους, τις καλλιέργειες που είχα. Και μας έμεινε ένα σπίτι, σε όσους έμεινε. Και να περιμένεις μια βοήθεια και να σου λένε ότι θα σου δώσουν 2000-3000 ευρώ ,δεν είναι αυτό που περιμένει ο κόσμος. Πρέπει να βρεθούν δουλειές στη βόρεια Εύβοια, να δοθούν κίνητρα . Εμείς έχουμε έναν μπούσουλα και ζητάμε κάποια πράγματα από την κυβέρνηση: Να μείνουν όλοι οι ρετσινάδες στον τόπο τους και όσοι είναι 55 χρονών και πάνω να βγουν με πλήρη σύνταξη. Όσοι νέοι μείνουν στην περιοχή να καθαρίσουν το δάσος ,ώστε να κρατηθούν οι σπόροι στα βουνά και να μην πάνε στη θάλασσα με τις βροχές. Στη νέα αναδάσωση που θα γίνει ,να εργαστούν ως δασεργάτες με την επίβλεψη του δασαρχείου της περιοχής, για να κάνουν σωστή δουλειά : Να γίνει σωστά η δενδροφύτευση αλλά και αραιώσεις , ώστε τα πεύκα να αναγεννηθούν πολύ σύντομα . Αλλιώς η περιοχή μας θα γίνει μια ζούγκλα χωρίς ανθρώπους». Ο Βαγγέλης μας αποχαιρετά με προσταγή : «Γράψε δημοσιογράφε: Εμείς δεν παρακαλάμε, αλλά απαιτούμε και διεκδικούμε»…

loading...