Η μέλισσα εμφανίστηκε στον πλανήτη μας την Τριτογενή περίοδο στην αρχή της Καινοζωϊκής εποχής, δηλαδή πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση του ανθρώπου. Αν υποθέσουμε ότι μαζί με τις μέλισσες εμφανίστηκε και το μέλι, μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι από τότε μέχρι σχεδόν το 16ο μ.Χ. αιώνα το μέλι ήταν το μοναδικό ζαχαρώδες μη παρασκευασμένο τρόφιμο στον τότε γνωστό κόσμο.

Από τους προϊστορικούς χρόνους οι άνθρωποι ήξεραν να παίρνουν το μέλι και να το χρησιμοποιούν στη διατροφή τους. Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται εις το χώρο της μελισσοκομίας είναι ο Αρισταίος. Από τις Νύμφες διδάχτηκε την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς, αλλά και της μελισσοκομίας. Πρώτος σταθμός του Αρισταίου θεωρείται η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού τη μελισσοκομία. Έτσι ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους ο πρώτος ευρετής μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες, κυριότερη απ’ τις οποίες ήταν η εκτροφή των μελισσών. Τα συγγράμματα του Αριστοτέλη αποτέλεσαν σπουδαίο σταθμό για τη μελισσοκομία τόσο της αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλου του τότε πολιτισμένου κόσμου. Η ύπαρξη όμως μελισσοκομικών επιχειρήσεων μαρτυρείται και κατά την προαριστοτελική περίοδο κατά την οποία η μελισσοκομία είχε ήδη συστηματοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ο μέγας νομοθέτης των Αθηναίων Σόλων θέσπισε διάφορα νομοθετικά μέτρα για την μελισσοκομία της εποχής εκείνης. Ένα μέτρο το οποίο αποδεικνύει την ύπαρξη μελισσοκομικών επιχειρήσεων και το οποίο ρυθμίζει και καθορίζει τις αποστάσεις μεταξύ των μελισσοκομείων είναι το εξής: «Μελισσών σμήνη καθιστάμενα απέχειν των υφ’ ετέρου πρότερον ιδρυμένων πόδας τριακοσίους» [Πλουτάρχου: Βίος Σόλωνος]. Οι μελισσοκόμοι ήταν υποχρεωμένοι να τοποθετούν τα μελίσσια τους 300 πόδια (100 μέτρα) μακριά ο ένας από τον άλλο, ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την κυριότητα των σμηνών.

Υπήρξε λοιπόν οργανωμένη μελισσοκομία στην αρχαία Ελλάδα, η οποία αποσκοπούσε στην παραγωγή του θείου αυτού προϊόντος. Τις ευεργετικές ιδιότητες του φυσικού μελιού γνώριζαν πάρα πολύ καλά οι διανοούμενοι της εποχής εκείνης. Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης συνιστούσε το μέλι σε όλους τους ανθρώπους και ιδιαίτερα στους ασθενείς. Ο Δημόκριτος ερωτηθείς πως γίνεται διατηρούνται οι άνθρωποι άνοσοι και μακρόβιοι απεκρίνοντο: «Ει τα μεν έξωθεν ελαίω του σώματος τα δε ένδοθεν μέλιτι χρίσοιντο». Ο Πυθαγόρας και οι οπαδοί του είχαν το μέλι ως κύρια τροφή. Η πρόοδος της μελισσοκομίας δεν περιοριζόταν μόνο στην Αττική αλλά σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, Στερεά, νησιωτική ακόμα και στις αποικίες. Ο πρώτος όμως ο οποίος μελέτησε επιστημονικά την μέλισσα υπήρξε ο Αριστοτέλης. Το μόνο μέσο το οποίο διέθετε ήταν η και μέχρι σήμερα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, χρησιμοποιούμενη κυψέλη. Στην αρχαία Ελλάδα η μέλισσα, το μέλι και το κερί κατείχαν περίοπτη θέση σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Από τις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β της Κνωσού, των Μυκηνών και της Πύλου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη διακίνηση μελιού, χωρίς όμως να αναφέρονται στοιχεία για συστηματική μελισσοκομία. Οι ποικιλίες μελιού, αναφέρονται σε αρκετά κείμενα, με ξεχωριστό το “άκαπνο” μέλι, δηλαδή το μέλι που προέρχεται από κυψέλες όχι καπνισμένες κατά την αφαίρεσή του από αυτές. Με βάση την εποχή παραγωγής, το μέλι διακρινόταν σε “εαρινόν”, “ωραίον” και “μετοπωρινόν”, ενώ φημισμένο μέλι λόγω της προέλευσής του, ήταν το μέλι Υμηττού, το μέλι από τα Υβλαία της Σικελίας, το μέλι από την Σαλαμίνα, την Λέρο και την Κάλυμνο. Στην “Κύρου ανάβασις” αναφέρεται δηλητηρίαση στρατιωτών από μέλι ροδόδενδρου από τον Εύξεινο Πόντο. Η σωρός του στρατηγού Αγησιπόλιδου μεταφέρθηκε στη Σπάρτη από την Αφυτιν σε πιθάρι με μέλι, ενώ το ίδιο συνέβη με τη σωρό του Μ. Αλεξάνδρου. Οι πιο πολλές “επιστημονικές” πληροφορίες για τις μέλισσες και τη βιολογία τους προέρχονται από τον Αριστοτέλη στα “Των περί τα ζώα ιστοριών” και “περί ζώων γενέσεως”. Αργότερα το έργο του συνέχισε ο μαθητής του Θεόφραστος. Ο Αριστοτέλης περιγράφει με λεπτομέρεια τις δραστηριότητες των μελισσών και στα κείμενά του στηρίχτηκε αρχικά η έρευνα μετά το Μεσαίωνα.

Στην τέχνη η παρουσία της μέλισσας είναι έντονη σε νομίσματα, κοσμήματα, χρυσά πλακίδια, γλυπτά, ζωγραφικές παραστάσεις, σε αμφορείς και κύλικες. Στην καθημερινή ζωή και διατροφή το μέλι καταναλωνόταν αυτούσιο, στη μαγειρική ή σε παρασκευάσματα με άλλα τρόφιμα.

Ιδιαίτερα εμφανής είναι η χρήση της μέλισσας ως λατρευτικού συμβόλου από τον Μινωικό αλλά και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Τάφοι, αλλά και σιταποθήκες έχουν βρεθεί σε σχήμα θολωτής κυψέλης. Η Κρήτη ήταν από τα πρώτα μέρη που υπήρξε μελισσοκομία στον Ελλαδικό χώρο, ενώ ήταν γνωστή και θεωρούταν θεόσταλτη γνώση, η τεχνική παραγωγής μελοίνου (οινοπνευματώδες ποτό από την ζύμωση του μελιού με άλλους χυμούς ή νερό).

Η μυθολογία της Μέλισσας είναι σχεδόν ανεξάντλητη και κάθε ένας από τους μύθους έχει διαφορετικές εκδοχές. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως πάντα η μέλισσα συνδεόταν με τις γενεσιουργές δυνάμεις της φύσης – ίσως πολύ απλά γιατί αυτό κάνει, και ο άνθρωπος το αναγνώρισε από νωρίς.

Λέγεται πως οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες ανθρώπων εμπνεύστηκαν από την κοινωνία της μέλισσας, διατηρώντας για πολύ καιρό την ιερότητα της μέλισσας και προσδίδοντας σε αυτή ιδιαίτερη αξία.

Σήμερα γνωρίζουμε πως το 80% της επικονίασης των φυτών οφείλεται σε αυτές τις επίμονες εργάτριες που έρχονται στην ζωή, φέρνουν ζωή, πεθαίνουν για την διαιώνιση της ζωής, και ποτέ δεν σταματούν να εργάζονται σαν μια από τις ποιο καλά οργανωμένες κοινωνίες που μπορείς να παρατηρήσεις στην φύση. Ίσως τελικά οι μέλισσες έχουν αρκετά να μας διδάξουν ακόμη.

Πηγη:melissokomia.net.gr

Φώτο:Η μπλε μέλισσα είναι το είδος Thyreus caeruleopunctatus της οικογένειας Αpidae, μέλισσα ενδημική της Αυστραλίας.

loading...