ΠΛΑΤΩΝ : ΠΟΙΟΙ ΟΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ;
ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ που εμπεριέχει υπαινιγμό και κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φαίνεται ότι δηλώνει. Χρησιμοποιεί τις συμβολικές πράξεις φανταστικών προσώπων ως μέσα για να γίνει ένα μήνυμα πιο αισθητό στον αναγνώστη. Στο 1ο μέρος γνωρίσαμε το περιεχόμενο τού μύθου. Τώρα θα αναφερθούμε στο ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑ. Η αλληγορία κινείται σε δύο κόσμους, σε δύο επίπεδα. Περιγράφονται: α) Το κατώτερο, στο υπόγειο κατοικητήριο, που είναι ο ΑΙΣΘΗΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, ο κόσμος τής κοινής εμπειρίας όπως μας τον φανερώνουν οι αισθήσεις….β) Το ανώτερο, στον επάνω φωτεινό κόσμο, που είναι ο ΝΟΗΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, ο κόσμος των ιδεών όπως αυτός γίνεται αντιληπτός με τη νόηση.
1) ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ : Συμβολίζει τον αισθητό κόσμο, την ψευδή και απατηλή αισθητή πραγματικότητα. Το ημίφως του, είναι σύμβολο τής αμάθειας, τής ατελούς γνώσης των όντων, στην οποία οδηγούν οι αισθήσεις. Επίσης η αποτυχημένη πολιτική κοινωνία, στην οποία δεν κυβερνούν φωτισμένοι και πεπαιδευμένοι, αλλά δημαγωγοί και διεφθαρμένοι πολιτικοί που παρασύρουν τους πολίτες. Αιτία τής κατάστασης; η απαιδευσία και των πολιτών (που τους κάνει άβουλους) και των αρχόντων (τους κάνει διεφθαρμένους).
2) ΟΙ ΔΕΣΜΩΤΕΣ – ΟΙ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ : Αναπαριστούν τους καθημερινούς ανθρώπους που δεν έχουν γνωρίσει την πραγματική αλήθεια. Είναι όσοι βρίσκονται στα σκοτάδια τής αμάθειας, τής άγνοιας, τής πλάνης, τής πνευματικής και ηθικής αποτελμάτωσης. Είναι όλοι εκείνοι στους οποίους η καθημερινή ενασχόληση με τα προβλήματα τής ζωής, δεν επιτρέπει να φιλοσοφήσουν και να γνωρίσουν τον πραγματικό κόσμο των ιδεών.
3) ΟΙ ΑΛΥΣΙΔΕΣ – ΤΑ ΔΕΣΜΑ : Είναι οι αισθήσεις. Κρατούν τους ανθρώπους δέσμιους και ακίνητους. Δεν τους αφήνουν να αντιληφθούν την αλήθεια με τη βοήθεια τής λογικής και τού ορθού λόγου. Είναι τα εμπόδια που συναντάμε στη ζωή με την προσήλωσή μας στα υλικά αγαθά. Αυτά μας κρατούν μακριά από τη θέαση τού αγαθού.
4) ΟΙ ΣΚΙΕΣ – ΟΙ ΗΧΟΙ : Είναι τα δεδομένα των αισθήσεων που οι αλυσοδεμένοι εκλαμβάνουν ως αληθινή πραγματικότητα. Πρόκειται για τα ψευδή, θολά, σκιώδη “ομοιώματα”, τα είδωλα των πραγματικών όντων.
5) Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΦΩΤΙΑ : Συμβολίζει την αίσθηση ως πηγή ατελούς γνώσης. Η φωτιά που καίει μέσα στο σπήλαιο, αποτελεί μία πηγή τεχνητού φωτός και όχι φυσικού.
6) ΤΟ ΦΩΣ – Ο ΦΩΤΕΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ – Ο ΗΛΙΟΣ : Πρόκειται για τον κόσμο που βρίσκεται έξω από το σπήλαιο. Είναι ο κόσμος των ιδεών, τής αληθινής πραγματικότητας, που γίνεται αντιληπτή μόνο με τη νόηση. Ο ήλιος αντιπροσωπεύει την ύψιστη ιδέα τού Αγαθού, την πηγή τής αλήθειας, την θεία γνώση
7) Η ΑΝΗΦΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ : Απεικονίζει την κοπιαστική πορεία τού απελευθερωμένου, από την άγνοια προς τη γνώση. Την αποδέσμευσή του για να κατακτήσει την αλήθεια και την γνώση μέσω τής νόησης και τής παιδείας. Στόχος: η μεταστροφή του σε φιλόσοφο.
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΔΡΑΣΑΝ – ΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΔΕΣΜΩΤΕΣ : Αυτοί έκαναν ένα κοπιαστικό ταξίδι, έφτασαν στην πραγματική γνώση και αντίκρισαν την αληθινή πηγή τού φωτός. Δεν την βρήκαν στον αισθητό κόσμο, αφού οι αισθήσεις απατούν, αλλά την προσέγγισαν μόνο με τον ΝΟΥ και την ΨΥΧΗ.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΧΡΕΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ : Είναι καθήκον όσων απελευθερώνονται και αντικρίζουν τον ήλιο, να γυρίσουν πίσω στο σπήλαιο για να απαλλάξουν και τους άλλους από την αμάθεια. Ο Πλάτων αναρωτιέται: “Οταν ο πρώην δεσμώτης γνωρίσει τις ιδέες, φτάσει στη γνώση των αληθινών όντων και γίνει φιλόσοφος, θα θελήσει να αναμειχθεί στα κοινά;” Στην ιδεατή πολιτεία του δεν επιτρέπεται ο φιλόσοφος να μείνει μακάριος. Πρέπει να κατέβει στον στίβο της πολιτικής και να υποδείξει το δίκαιο, το αγαθό και το ωραίο. Οι φιλόσοφοι έχουν χρέος να διαφωτίσουν τον λαό και να συμβάλλουν στην ευδαιμονία τού συνόλου. Μόνο η πράξη καταξιώνει τη θεωρία… (επόμ. 2 δημοσ: Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ ΤΟΎ ΠΛΑΤΩΝΟΣ 1ο και 2ο μέρος).
