Η ΔΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ (399 πΧ) ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΛΑΝΟΤΕΡΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ τής αθηναϊκής δημοκρατίας

 Η ΔΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ  (399 πΧ)

ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΛΑΝΟΤΕΡΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ τής αθηναϊκής δημοκρατίας, υπήρξε η θανατική καταδίκη τού Σωκράτη. Το ερώτημα που απασχόλησε τους ιστορικούς είναι: “Γιατί οι Αθηναίοι εν πλήρει δημοκρατία, πήραν την απόφαση να θανατώσουν έναν 70χρονο φιλόσοφο, όταν ακόμη και οι κατήγοροί του δεν αμφέβαλαν για την τιμιότητα, την ανιδιοτέλεια και τη νομοταγή συμπεριφορά του;”. Η στάση των Αθηναίων αιτιολογείται στα πλαίσια μιας πολιτικής δίωξης πνευματικών ανθρώπων. Η δίκη έγινε 5 χρόνια μετά τη λήξη τού Πελοποννησιακού Πολέμου…

 Τρεις οι κατήγοροι: 1) Μέλητος, άσημος ποιητής-κύριος κατήγορος….2) Άνυτος, πλούσιος με πολιτική επιρροή και αντιπάθεια προς τον Σωκράτη….3) Λύκων, ρήτορας. ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΗΤΗΡΙΟ : α) Διαφθείρει τους νέους….β) Εισάγει “καινά-καινούργια δαιμόνια”, δεν πιστεύει στους θεούς και είναι ασεβής. Ο Σωκράτης φαίνεται πως “πλήρωσε τις αμαρτίες των μαθητών του”, αφού πολλοί απ’ αυτούς πήραν ενεργό μέρος στην πολιτική κι έπαιξαν αρνητικό ρόλο σε μια καταστροφική για την Αθήνα εποχή. Αυτό επέτρεψε στους κατηγόρους του να αφήσουν να εννοηθεί πως οι θεωρίες του δασκάλου ήταν υπεύθυνες για την κατάληξη των “μαθητών”…

 Η απονομή δικαιοσύνης γινόταν μέσω λαϊκών δικαστηρίων, με μια περίπλοκη και αδιάβλητη καθημερινή διαδικασία επιλογής δικαστών (για να αποφεύγονται δωροδοκίες). Η ΗΛΙΑΊΑ ήταν το δικαστικό σώμα και συμμετείχαν 501 δικαστές.  Τόσο ο ενάγων όσο και ο εναγόμενος, έπρεπε να παρουσιαστούν και να μιλήσουν αυτοπροσώπως. Μίλησαν πρώτοι οι 3 κατήγοροι. Ο Σωκράτης αρνήθηκε την σύνταξη της απολογίας του από τον ρήτορα Λυσία και προτίμησε να απολογηθεί μόνος του. “Προτιμώ να καταδικαστώ ως Σωκράτης, παρά να αθωωθώ ως Λυσίας”. Έδειξε θάρρος, υπερηφάνεια και δεν ήθελε να εξευτελιστεί με ικεσίες.  

 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡΩΤΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ. Ο Σωκράτης στοχεύει στην αποδόμηση όλων των εναντίον του κατηγοριών. Κρίνει την κοινωνία, το σύστημα με πολύ απλά επιχειρήματα, όπως απλή είναι η αλήθεια. Καταθέτει παραδείγματα του ήθους του, τονίζει πως δεν φοβάται τον θάνατο και δεν θα παρακαλέσει κανέναν…Οι δικαστές ψηφίζουν: 221 αθώος – 280 ένοχος…

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ. Το δικαστήριο ήταν υποχρεωμένο (αφού κρίθηκε ένοχος) να του επιβάλει ως ποινή: α) Εξορία…..β) Χρηματικό πρόστιμο. Ο Μέλητος πρότεινε πάλι την ποινή τού θανάτου. Ο Σωκράτης μπορούσε να ξεφύγει με ένα πρόστιμο [θα το πλήρωναν οι εύποροι Κριτίας και Πλάτων]. Προτείνει όμως ΤΗΝ ΙΣΟΒΙΑ, ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΙΤΙΣΗ ΣΤΟ ΠΡΥΤΑΝΕΙΟ!. Όχι εξορία γιατί δεν θα ήθελε να εγκαταλείψει την πόλη – όχι πρόστιμο γιατί δεν είχε χρήματα. Οι δικαστές ξαναψήφισαν: 141 όχι καταδίκη – 360 καταδίκη σε θάνατο…

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ. Ως τότε απευθυνόταν στο δικαστήριο με την προσφώνηση “Ανδρες Αθηναίοι”. Τώρα ακούγεται η προσαγόρευση “Ανδρες Δικαστές” απευθυνόμενη μόνο προς τους δικαστές που τον αθώωσαν…Είναι πολύ θυμωμένος που έκανε τόσον κόπο για να πείσει ανθρώπους που ήξερε πως δεν επρόκειτο να καταλάβουν…. Μεγάλα ερωτηματικά γεννά η καταδίκη τού Σωκράτη. Ήταν η δίκη του πολιτική; Μήπως το κατηγορητήριο ήταν ένα πρόσχημα για την πολιτική του δίωξη; Γιατί ο ίδιος ειρωνεύθηκε τους δικαστές του; Προκάλεσε ο ίδιος τον θάνατό του ή ήταν απλά ένα εξιλαστήριο θύμα;

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ. Ο Σωκράτης κρατήθηκε στη φυλακή αρκετές μέρες, γιατί δεν επιτρεπόταν καμία εκτέλεση ποινής όσο έλειπε η “ΠΑΡΑΛΟΣ” (το ιερό πλοίο) που βρισκόταν στη Δήλο. Οι φίλοι του προσπαθούν να τον πείσουν να αποδράσει. Απορρίπτει κάθε ενέργεια που θα τον έκανε ανάξιο των θεών, των νόμων, της πολιτείας, των φίλων, του εαυτού του και των αξιών που δίδασκε σ’ όλη του τη ζωή…. “Καλύτερα να αδικείσαι παρά να αδικείς”. Έτσι ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά, γαλήνια και πήρε το ΚΩΝΕΙΟ….( δες  πιν. του Νταβίντ, 1787

Ήπιε ψύχραιμα το φυτικό αυτό δηλητήριο… Περιφέρεται για λίγο στο κελί με το φαρμάκι να τον σκοτώνει. Αισθάνεται βάρος και ξαπλώνει ύπτιος. Ο δήμιος αγγίζοντας τα πόδια του, τον ρωτάει αν τα αισθάνεται. Όχι, απαντάει…Αρχίζει να παγώνει και να μην λυγίζει πλέον. Με καλυμμένο το πρόσωπο λέει τα τελευταία του λόγια…”Κρίτωνα, στον Ασκληπιό οφείλουμε έναν πετεινό. Πληρώστε λοιπόν το χρέος μου και μην αμελήσετε”. “Αυτό θα γίνει”, αποκρίνεται ο Κρίτων. Αλλά ο Σωκράτης δεν απαντά…Ο δήμιος ξεσκεπάζει το πρόσωπό του…Ο Σωκράτης έχει στυλωμένα τα μάτια και ο Κρίτων του κλείνει το στόμα και τους οφθαλμούς…Αυτό ήταν το τέλος του…. Για πολλούς είναι εξίσου τραγικό αυτό το γεγονός όσο για τους Χριστιανούς η Σταύρωση Τού Ιησού……Άδικο, άνομο και κακό….  (επόμ. 3 δημοσ: ΠΛΑΤΩΝΑΣ – ΜΥΘΟΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ 1ο και 2ο μέρος)