TΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ, 14-16/8/1974 (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ‘’ΠΕΛΑΣΓΟΣ’’ Δεύτερη Έκδοση, Συμπληρωμένη)

ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ * 

H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΚΩΣΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ.

Το περιεχόμενο του βιβλίου αναφέρεται στην Τουρκική εισβολή του ‘’ΑΤΤΙΛΑ’’ στην Κύπρο και αφορά την μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. κοντά στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Λευκωσίας, απέναντι από το Στρατόπεδο της ΤΟΥΡ.ΔΥ.Κ. Πρόκειται για την πιο άνιση Μάχη της Νεώτερης Ιστορίας, όπου 318 γενναίοι αντιμετώπισαν 6.900 περίπου στρατιώτες του εχθρού (1 : 22) και διδάσκεται στην Βρετανική Στρατιωτική Ακαδημία.

Για πρώτη φορά, όμως, η Ιστορική πραγματικότητα βγαίνει από το στόμα του βασικού πρωταγωνιστή της Μάχης αυτής, του τελευταίου Στρατοπεδάρχη και Υποδιοικητή της Μονάδας, του Άνχη(ΠΖ)τότε, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ, που όλοι οι ΕΛΔΥΚάριοι προσφωνούν ως «πατέρα» τους. Ο Εκδότης Γιάννης Γιαννάκενας έκλεισε μία συνέντευξη με τον Ταξίαρχο σήμερα Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο στον Ιστορικό Ερευνητή Κώστα Δημητριάδη, η οποία έλαβε χώρα τέλη Αυγούστου 2014, στο σπίτι του Ταξίαρχου.

Ο Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος, 90 ετών σήμερα, προέρχεται από στρατιωτική οικογένεια, η ιστορία της οποίας ξεκινάει από τους Βαλκανικούς Πολέμους και την Μικρασιατική Εκστρατεία και φθάνει μέχρι τον Συμμοριτοπόλεμο. Ο αδελφός του, επίσης αξιωματικός, σκοτώθηκε στην Καρδίτσα από τους άνδρες του καπετάν – Γιώτη (Χαρίλαου Φλωράκη) και το πτώμα του βρέθηκε ακέφαλο από τους άνδρες του. Ο ίδιος είναι της τάξεως 1949 της ΣΣΕ, και στάλθηκε στην Φλώρινα, όπου έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στην διάρκεια του Συμμοριτοπολέμου, μέχρι τέλους . Μετά, υπηρέτησε σε πολλές μονάδες και στην Ελληνική Επικράτεια, αλλά και στην Κύπρο κατά την περίοδο 1961 – 1964.

ΤΑΞΙΔΙ ΜΕ ΤΟ Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ – ΑΤΤΙΛΑΣ Ι – ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ – ΑΝΑΛΗΨΗ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ

Κατόπιν διαταγής από το ΓΕΣ, το βράδυ της 13/7/1974, επιβιβάσθηκε στο Α/Γ ‘’ΛΕΣΒΟΣ’’, (με κυβερνήτη τον αείμνηστο, Πλωτάρχη τότε, ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΧΑΝΔΡΙΝΟ), μαζί με 450 άνδρες για Κύπρο, οι οποίοι θα αντικαθιστούσαν ισάριθμους απολυόμενους άνδρες της ΕΛ.ΔΥ.Κ. και θα επέστρεφαν στην Ελλάδα. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, νωρίς το πρωί της 15ης Ιουλίου, ήλθε η είδηση από τον ραδιοτηλεγραφητή του πλοίου ότι έγινε πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο. Ακολούθησε μπαράζ αλληλοσυγκρουόμενων διαταγών. Το χάραμα της 19ης Ιουλίου το οχηματαγωγό έφθασε στην Αμμόχωστο, επιβίβασε τους απολυμένους οπλίτες και απέπλευσε για να επιστρέψει στην Ελλάδα. Με νέα διαταγή, αποβίβασε τους οπλίτες αυτούς , μαζί με τον Π.Σ. στην Πάφο και συνέχισε το ταξίδι της επιστροφής. Ο Κυβερνήτης του οχηματαγωγού, Ε. Χανδρινός έπλευσε προς Αίγυπτο και όχι προς Ρόδο, όπου τον περίμεναν οι Τούρκοι, οι οποίοι, κατά λάθος, χτύπησαν και κατέστρεψαν δικά τους πλοία και αεροσκάφη. Ως ‘’ανταμοιβή’’ του για αυτό του το κατόρθωμα, το ελλαδικό κράτος τον έστειλε ναυτικό ακόλουθο στην Άγκυρα. Αργότερα, στην Θράκη και σε ένα σκηνοθετημένο (κατά τον Π.Σ.) αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ο Ελ.Χανδρ. έμεινε σχεδόν παράλυτος, γεγονός που τον μαράζωσε και πέθανε.

Από την Πάφο, ο Π.Σ. με τους ΕΛΔΥΚάριούς του έφθασαν στην περιοχή του Αεροδρομίου της Λευκωσίας , όπου τους χτύπησε για πρώτη φορά η Τουρκική Αεροπορία.

Μετά την προσβολή, ξεκίνησαν πεζοί για το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Οι αξιωματικοί και οι οπλίτες εκεί, που είχαν πρόσφατα επιστρέψει από την νυχτερινή επίθεση στο Κιόνελι , μετά την αρχική τους έκπληξη, ένοιωσαν να αναπτερώνεται το ηθικό τους, γιατί ήδη η δύναμη του Συντάγματος αυξήθηκε κατά 450 άνδρες. Τελικά η ΕΛΔΥΚ αφέθηκε να επιτεθεί μόνη της στον Τουρκικό θύλακα Λευκωσίας, και είχε μία ατυχή έκβαση στο Κιόνελι,

κατόπιν της ατυχούς διαταγής για επίθεση από τον Α/ΓΕΕΦ ΤΑΞΧΟ, Μ.ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ, που και αυτός είχε πάρει διαταγή εξ Αθηνών από τον Μπονάνο (με βάση τα λεγόμενα του Γεωργίτση). Στα δεξιά τους, δύο λόχοι της Α΄ Μοίρας Καταδρομών (Α’ ΜΚ), που είχαν έλθει με την ‘’Αποστολή Νίκη’’μάχονταν στο Αεροδρόμιο Τούρκους αλλά και Καναδούς ΟΗΕδες, προκειμένου να παραμείνει το Αεροδρόμιο σε Ελληνικά χέρια. Και τα κατάφεραν. Το μεσημέρι στις 22/7 συμφωνήθηκε εκεχειρία: «ΠΑΥΣΑΤΕ ΠΥΡ» . Μαθεύτηκε ότι οι Στρατιωτικοί παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς, ήλθε από το Παρίσι ο Καραμανλής και ανέλαβε Πρωθυπουργός.

Όπως πληροφορήθηκε ο Π.Σ., στις 22/7 και κατά την διάρκεια της εκεχειρίας, οι Τούρκοι, με μία περίπου καταδρομική επιχείρηση, επιτέθηκαν κατά της ΕΛΔΥΚ. Τότε, ένας αξιωματικός λεβέντης, ο Λοχαγός Αρώνης, όταν τους αντελήφθη, παρέβη την ανόητη διαταγή και, με σκοπό να προστατεύσει τους άνδρες του αλλά και την μεριά του στρατοπέδου που ήταν υπ’ ευθύνη του, άνοιξε πυρ και τους πετσόκοψε. Οι Τούρκοι δεν ξαναπροσπάθησαν κάτι, εναντίον του Συντάγματος.

Στον Π.Σ. ανατέθηκε η Διοίκηση ενός Τάγματος Εφέδρων της Λάρνακας που είχε μεταφερθεί νοτίως της Λευκωσίας για ανασύνταξη. Ακολούθησε νέα μετάθεση, ως Διοικητής σε άλλο τάγμα που βρέθηκε δυτικά του προγεφυρώματος. Στην περιοχή του, οι μεν Ελληνικές Δυνάμεις είχαν διαταγή για ‘’όπλα δεσμευμένα’’, αλλά η 28η Μεραρχία των Τούρκων, που αποβιβάσθηκε στις μέρες της εκεχειρίας, κατέλαβε τελικά την Λάπηθο και τον Καραβά. Τελικά, ο Π.Σ. έλαβε ΤΡΙΤΗ διαταγή, που τον τοποθετούσε Υποδιοικητή του Συντάγματος της ΕΛΔΥΚ. Κανείς δεν ήξερε τι μέλλει γενέσθαι και όλοι περίμεναν τα αποτελέσματα, κολλημένοι στα ραδιόφωνά τους, να ακούσουν τα αποτελέσματα των συνομιλιών της Γενεύης. Πριν γίνει κάποια επίσημη ανακοίνωση, ο Διοικητής Νικολαΐδης τον κάλεσε τον Π.Σ. και τον έκανε Στρατοπεδάρχη, ενώ του ανακοίνωσε ότι πήρε μια … διαταγή (χωρίς να δώσει περαιτέρω πληροφορίες) σύμφωνα με την οποίαν αυτός αποχωρούσε από το Στρατόπεδο, παίρνοντας μαζί του 3 λόχους τυφεκιοφόρων και την Διμοιρία Αναγνωρίσεως του Υπλγού Φραντζεσκάκη.

Ο Π.Σ. απέμεινε μόνος με τους 318 άνδρες του. Προσπάθησε να θωρακίσει το Στρατόπεδο για να αντιμετωπίσει τις Τουρκικές επιθέσεις με ό,τι μέσα είχε στην διάθεσή του, κάλεσε τους Διοικητές των Λόχων και τους δήλωσε επί λέξει:

«…Σε περίπτωση Τουρκικής επίθεσης, θα πολεμήσετε μέχρις ενός, χωρίς να κάνετε σπιθαμή πίσω. Αν η κατάσταση καταστεί απελπιστική, μόνον εγώ – και τους το τόνισα το ‘’μόνον εγώ’’ με ‘’προσωπική μου διαταγή’’, θα διατάξω σύμπτυξη αρχικά και ακολούθως απαγκίστρωση». Τους το επανέλαβα πάλι ότι αν χρειασθεί να απαγκιστρωθεί η μονάδα, μονό με διαταγή μου θα γινόταν και κανενός άλλου».

Κάποια στιγμή, πριν φύγουν να πάνε στους λόχους τους, κάποιος τον ρώτησε :

«Κε Διοικητά, γιατί μας άφησαν μόνους; Που είναι η υπόλοιπη δύναμη του Συντάγματος;».

Χωρίς να τον κοιτάξω, γιατί θα καταλάβαινε ότι δεν του έλεγα όλη την αλήθεια, του απάντησα:

«Κε Λοχαγέ, δεν είμαστε μόνοι. Πίσω μας είναι όλες οι Μονάδες της Εθνικής Φρουράς [ΕΦ]. Αλλά και αν χρειαστεί, δεν πιστεύω να μην μας συνδράμουν οι υπόλοιποι λόχοι της Μονάδας».

Δεν με πολυπίστεψε, θυμάμαι, χαιρέτισε και έφυγε…..» .

ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ – ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ – H AΠAΓΚΙΣΤΡΩΣΗ – Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ

Από τις 5.00’ το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, οι Τούρκοι, με βομβαρδισμούς με κάθε τύπου βόμβες από τα αεροσκάφη τους, ενημέρωναν έμμεσα για το ναυάγιο των Συνομιλιών της Γενεύης. ‘Ήταν το ξεκίνημα του ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ.

Μετά από 4ωρο περίπου, το σφυροκόπημα του Στρατοπέδου σταμάτησε και άρχισαν να επιτίθενται τα στρατιωτικά Τουρκικά τμήματα, σαν να πήγαιναν σε παρέλαση, αλλά οι δικοί μας τους χτύπησαν με τέτοια σφοδρότητα, ώστε δεν κατάφεραν να προχωρήσουν ούτε μέτρο. Στην μάχη ενεπλάκησαν και μη μάχιμες ειδικότητες, όπως του Ταχυδρομικού, του Μουσικού, του Διαβιβαστή, του Γραφέα, του Μάγειρα κλπ, και όλοι μαζί νικούσαν πολλαπλάσιο εχθρό.

Οι Τούρκοι ανασυντάχθηκαν και γύρω στις 11.00’ – 11.30’ άρχισαν νέα επίθεση, από την περιοχή του άξονα του Διεθνούς Αεροδρομίου. Αυτή τη φορά στο Στρατόπεδο είχαν και υποστήριξη από το Πυροβολικό και τον Λόχο Βαρέων Όπλων (ΛΒΟ) της ΕΔΚΥΚ, και οι Τούρκοι, αλλόφρονες, τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Ξαναεπιτέθηκαν γύρω στις 3.00΄το μεσημέρι, στον τομέα του 4ου Λόχου, αλλά απωθήθηκαν. Μετά ο Π.Σ. συνάντησε τους Διοικητές των τριών λόχων του Στρατοπέδου, για να έχουν μία συνοπτική εικόνα της κατάστασης. Διαπίστωσαν ότι Διοικητική Μέριμνα από την Ανώτερη Διοίκηση δεν υπήρχε, τους είχαν εγκαταλείψει.

Ξημέρωσε η 15η Αυγούστου 1974, ημέρα εορτής της Παναγίας και όλο το Στρατόπεδο εβάλλετο από την Τουρκική αεροπορία. Τα στρατιωτικά τμήματα των Τούρκων δεν φάνηκαν κατά το Στρατόπεδο γιατί είχαν επιλέξει να επιτεθούν στον Άξονα Αγ. Παύλου – Πύλης Πάφου στην ΒΔ Λευκωσία, όπου αποκρούστηκαν από τον Τχη Αλευρομάγειρο και τους πολύ λιγότερους αριθμητικά άνδρες του, με το336 ΤΕ και τον 1/211 ΤΠ. Αυτό, όμως, δεν το γνώριζε ο Π.Σ., ο οποίος έστειλε περιπόλους, για να δουν που βρίσκονταν οι Τούρκοι. Σημειώθηκε μία αψιμαχία ανάμεσα σε μία περίπολο και μία ομάδα Τούρκων που βρισκόταν σε γειτονικό ύψωμα.

Το πρωί, ο Π.Σ., δια του σταθμού ασυρμάτου ΠΑΠ του Πυροβολικού, αιτήθηκε ενισχύσεις ‘’δια πεζικού και τεθωρακισμένων, προς ενίσχυσιν του στρατοπέδου’’, του είπαν ότι ενεκρίθη το αίτημά του και οι ενισχύσεις βρίσκονταν καθ’ οδόν. Με χαρά το ανακοίνωσε στους αξιωματικούς και οπλίτες , αλλά δυστυχώς δεν ήλθε κανείς.

Μετά τον πόλεμο, ο Π.Σ. έμαθε εξ εγκύρων πηγών ότι οι ενισχύσεις που του υποσχέθηκαν ανεκλήθησαν πάραυτα με διαταγή ενός Τχη, με την αιτιολογία «Άστους αυτούς, είναι ξεγραμμένοι». Αλλά, ούτε και οι γιατροί, οι νοσοκόμοι, το υγειονομικό υλικό που είχε ζητήσει ο Σ.Π. εμφανίστηκαν, παρόλο που υπήρχαν τραυματίες, άλλοι ελαφριά και άλλοι βαριά, και ο αριθμός τους, λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου, θα αυξανόταν.

Με το πρώτο φως της μοιραίας 16ης Αυγούστου, αρχίζει η σφοδρότερη μέρα των μαχών αυτού του 3ήμερου αγώνα: πρώτα η Τουρκική αεροπορία με τις απαγορευμένες βόμβες ναπάλμ και ρουκέτες, μετά το Πυροβολικό με όλμους και όπλα ευθυτενούς τροχιάς και, γύρω στις 7.00’ το πρωί, αρχίζουν κατά κύματα οι επιθέσεις των Τούρκων σε όλη την γραμμή αμύνης του Στρατοπέδου, αποκρούονταν, αναδιπλώνονταν και πάλι συνέχιζαν. Οι διαβιβαστές του Στρατοπέδου κατόρθωσαν και μπήκαν στην τουρκική συχνότητα και ένας από αυτούς, ονόματι Φίλιππος Κόλλιας, ο οποίος μιλούσε την Τουρκική γλώσσα, άρχισε να δίνει συντεταγμένες των Τουρκικών θέσεων στα …Τουρκικά αεροσκάφη. Ως αποτέλεσμα, οι Τούρκοι αεροπόροι χτύπησαν με ιδιαίτερη μανία τους επιτιθέμενους κατά των Ελλήνων Τούρκους στρατιώτες.

Στις 11.30’ ξεκίνησε η τελευταία και μοιραία στρατιωτική επίθεση των Τούρκων. Εμφανίστηκαν ξαφνικά τα άρματα του εχθρού, να έρχονται από 2 κατευθύνσεις σε σχηματισμό «Υ», δηλαδή σε σχηματισμό λαβίδας, με σκοπό να κλείσουν τους υπερασπιστές του Στρατοπέδου και να τους αποδεκατίσουν. Λέει ο Π.Σ.:

« Αντιαρματικά δεν είχαμε, τα ΠΑΟ είχαν υποστεί ζημιές ή καταστραφεί από τα εχθρικά πυρά, σε προηγούμενες επιθέσεις…Τα (τουρκικά)άρματα προχωρούσαν …. Οι λεβέντες μου χτυπούσαν χωρίς σταματημό, αλλά μπορείς να σταματήσεις τα άρματα με Μ1;; Και οι δυνάμεις των Τούρκων που έκαναν επίθεση ήταν πλημμυρίδα και έρχονταν όλο και περισσότεροι.… βοήθεια δεν φαινόταν πουθενά. Η κατάσταση ήταν απελπιστική».

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Π.Σ. διέταξε σύμπτυξη και απαγκίστρωση εν ημέρα και υπό την ισχυράν πίεσιν του εχθρού, περί την 13.30’. Ο ίδιος γύριζε μέσα σε όλο το Στρατόπεδο για να διαδώσει την διαταγή του παντού «Υποχωρείτε, φύγετε προς την Μακεδονίτισσα, γρήγοραααα» !!!!

Μετά την τελευταία και οριστική εκεχειρία, θάψαμε τους ηρωικούς νεκρούς μας στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο της Λακατάμιας. Από τους 70 νεκρούς που ετάφησαν εκεί, μόνο 27 μπορούσαν να αναγνωρισθούν, προ της ταφής. Οι Τούρκοι, κατά την συνήθειά τους , δεν σεβάστηκαν τους ήρωες νεκρούς μας. Σε κάποιους έκοψαν τα κεφάλια και έβαλαν τις σωρούς τους πάνω στο δρόμο του Γερόλακκου και τις φωτογράφιζαν. Τις άφησαν άταφες 2-3 μέρες, μετά συμφωνήθηκε να τις παραδώσουν.

Οι απώλειες της Μονάδας του Π.Σ. κατά την μάχη του τριημέρου υπολογίζονται στις μέρες μας, από την ταυτοποίηση των οστών με την μέθοδο του DNA, ως εξής :

ΝΕΚΡΟΙ : 2 Αξιωματικοί και 38 Υπαξιωματικοί και Οπλίτες

ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ : 46 Υπαξιωματικοί και Οπλίτες

ΣΥΝΟΛΟ : 86 Άνδρες

Στοιχεία για τις Τουρκικές απώλειες σε αυτό το τριήμερο που διήρκησε η Μάχη του Στρατοπέδου δεν δόθηκαν ποτέ από τους Τούρκους. Ο Π.Σ. πιστεύει ότι ήταν πάνω από 1000 στρατιώτες και αξιωματικοί.

Επιμέλεια Κειμένου : ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ

——-

Η πρώτη επίσημη παρουσίαση της Πρώτης Έκδοσης του Βιβλίου έγινε στις 28/2/2016, στο Δημαρχείο Καλλιθέας και συμπεριλαμβάνεται στα περιεχόμενα της Β’ Έκδοσης του Βιβλίου. Το Επιμελητήριο Κορινθίας και το παράρτημα της Ενώσεως Αποστράτων Ἀξκών Στρατού Κορίνθου διοργάνωσαν εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου – μαρτυρία, το οποίο κυκλοφορησε από τις «Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ», (Δεύτερη Έκδοση), του Ταξχου ε.α. Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου

(τελευταίου Στρατοπεδάρχη της ΕΛ.ΔΥ.Κ. 1974)

«ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΕΛ.ΔΥ.Κ. (14-16/8/1974)»

την Κυριακή 3 Απριλίου 2016 καί ώρα 12.00 το μεσημέρι στην Αίθουσα του Επιμελητηρίου Κορινθίας στην Κόρινθο Ερμού 2. Μίλησαν: Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος Ταξχος ἐ.ἀ. καί Κωνσταντίνος Δημητριάδης ιστορικός ερευνητής και επιμελητής της εκδόσεως.

Την εκδήλωση χαιρέτισαν οι: Βασίλειος Νανόπουλος, Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Κορινθίας Αχιλλέας Σαραντινός, Υποστράτηγος ἐ.ἀ., πρόεδρος του παραρτήματος Κορίνθου της Ε.Α.Α.Σ. Ελένη Γρίβα, αδελφή του αγνοούμενου Ελδυκάριου Δκνέα (ΕΜ) Χρήστου Γρίβα, και ὁ εξ Άσσου εκδότης Ιωάννης Γιαννάκενας. Συντονιστής της εκδηλώσεως, ὁ απόστρατος αξιωματικός και πολιτικός μηχανικός Βασίλειος Πανταζής.

ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ