Καμιά φορά τη θεωρούμε αυτονόητη. Όμως η αλήθεια είναι ότι λείπει.. Η Δικαιοσύνη.

Περί της Θέμιδος

“Η Θέμις παράγεται, σύμφωνα με κάποιους, από το Φοινικικό *θεμ*, που σημαίνει δίκαιο, ή από το θεμίσσω, νομοθετώ, από το οποίο παράγονται και τα “θεμιστεύω”, “θεμιτό”, “αθέμιτο”, “θέμιστα τα έννομα”, και “θέμιστες” τα βουλεύματα.

Σύμφωνα με κάποιους, σημαίνει, όπως και οι υπόλοιπες Τιτανίδες, τους απαράβατους φυσικούς νόμους της ισορροπίας των στοιχείων και της διατήρησης των όντων. Έτσι γεννήθηκε και αυτή από τον Ουρανό και τη Γη, επειδή αυτούς θεώρησαν ως γονείς της αρχής και της ύπαρξης των όντων.

Γέννησε δε τις Ώρες και τις Μοίρες από τον Δία, δηλαδή με τον νου που προνοεί για τη διακόσμηση και σταθερότητα της 

ύπαρξης των όντων.  Οι Ώρες είναι οι συγκράσεις και οι ανεπαίσθητες μεταβολές των καιρών που συντελούν στην ευνομία και την αβίαστη ειρήνη των στοιχείων. 🕊

Αν δεν προλάβαινε το φθινόπωρο να μετριάσει ήρεμα 

και σταδιακά την αυξανόμενη σφοδρότητα της ζέστης, θα υπερίσχυε βέβαια το πυρ, βλάπτοντας τη γη. Έτσι και η άνοιξη προλαβαίνει την αυξανόμενη ψυχρότητα και φέρνει σταδιακά και ανεπαίσθητα, δηλαδή χωρίς βλάβη, τα φυτά να μεγαλώνουν ως το θέρος. 

Έτσι και το φθινόπωρο προς τον χειμώνα. Αν δεν γινόταν η μεταβολή αυτή από το άκρο του ψύχους στο άκρο της ζέστης, δεν θα βλάσταιναν καρπούς τα φυτά, ούτε τα ζώα θα υπέφεραν την κατάσταση, ούτε θα γινόταν η σύγκραση των εποχών, ούτε ειρήνη και ευνομία μεταξύ των στοιχείων. 

Οι Μοίρες, επίσης, είναι εκείνη η δύναμη που διανέμει σε κάθε στοιχείο ό,τι του ανήκει. Έτσι δεν αντιστέκονταν οι θεοί, δηλαδή τα στοιχεία, στην απόφαση των Μοιρών, επειδή λαμβανόταν για το συμφέρον όλων. Αυτό που προκύπτει από όλα αυτά σαν αποτέλεσμα ήταν η Ειμαρμένη, στην οποία υποτασσόταν 

και ο ίδιος ο Ζευς, γιατί και αυτός συνεργεί μαζί με τους άλλους, ομόφωνα, στην εκτέλεση του πεπρωμένου. 

[…]

Κάποιοι της αποδίδουν την ηθική αλληγορία της δικαιοσύνης.  Ο νους επινόησε τη δικαιοσύνη και μαζί γέννησαν τους νόμους για να επικρατεί πάντοτε δικαιοσύνη μεταξύ των ανθρώπων. 

Έτσι ο καθένας θα απολαμβάνει ανεμπόδιστα ό,τι του ταιριάζει και του ανήκει: τον κόπο των χεριών του, ή τον μισθό του, ή την αξία, ή την τιμή και τον έπαινο για τις υπηρεσίες του, όπως και για ό,τι χρήσιμο και κοινωφελές έφερε σε πέρας, ώστε να διατηρείται η ευνομία και η επικοινωνία μεταξύ των πόλεων και των εθνών.

Όταν άλλωστε γίνονται αυτά δίκαια και επάξια, τότε τα δέχονται όλοι ομόφωνα, όπως όλη η Ελλάδα τίμησε τον Αριστείδη και άλλους πολλούς.  Όταν γίνονται αναξιοκρατικά, οι άνθρωποι ταράζονται και αδημονούν, δεν επικρατεί ομόνοια και ηρεμία μεταξύ τους και γεννώνται σκάνδαλα και ιδιοτελείς φατρίες που φθείρουν το γένος και η πατρίδα. 

Αυτά επισημαίνει ηθικά και η αλληγορική γέννηση των Ωρών και των Μοιρών.

Ιστορία: Η Θέμις χρημάτισε βασίλισσα περιοχής της Θεσσαλίας, ως επιφανέστερη των Τιτανίδων και μεγαλύτερη από τον Κρόνο.  Ασχολείτο με την αστρολογία και προέλεγε τα μέλλοντα, ίδρυσε δε πρώτη μαντείο και προείπε πολλά στους θεούς κατά την τότε συνήθεια. Έτσι είπαν ότι το μαντείο των Δελφών ήταν πρώτα της Θέμιδος και επί Δευκαλίωνος υπήρχε άλλο στον Παρνασσό με το όνομά της, το οποίο πιθανόν να ήταν το ίδιο το μαντείο των Δελφών προγενέστερα.

Τόσο πολύ την σέβονταν για τις μαντικές της δυνατότητες. Βασίλευσε δίκαια και έννομα, θεσπίζοντας μάλιστα 

νόμους για τους υπηκόους της, προτρέποντάς τους να λατρεύουν τους θεούς και να τους ρωτούν για το άδηλο μέλλον, που αυτοί γνώριζαν. Καθιέρωσε επίσης τιμές, λατρείες, τελετές και μυστήρια και γι’ αυτό θεωρήθηκε θεά της δικαιοσύνης.

Άλλη Θέμις ήταν εκείνη της Αρκαδίας, η μητέρα του Εύανδρου, από την οποία ο Ζευς, δηλαδή κάποιος βασιλιάς, γέννησε τρεις θυγατέρες που ονομάσθηκαν Ώρες. Ήταν και αυτή χρησμωδός και οι Λατίνοι την ονόμασαν Καρμέντα, όπως αναφέρθηκε εκεί.

Λατρεία:

Οι Αθηναίοι την τίμησαν ιδιαίτερα κτίζοντάς της ναό,  βωμό και άγαλμα από λευκόλιθο. Στην Τροιζήνα, ο Πιτθέας έκτισε ναό της, όπου λάτρευαν τις θεές Θέμιδες· επίσης, υπήρχε βωμός της και στην Ολυμπία.

Επίθετα:

Ἀγλαόμορφος, Ἀγνή, Αἰδοία, Ἀλεξίκακος, Εὔβουλος, Εὐκταία, Ἱερά, Ἱκεσία, Καλλιπάρηος, Κλυτώ, Λιπαρά, Νυκτοπόλευτος, Πανδερκής, Πρέσβειρα, Ὀρθόβουλος, Ὁρκία, Πάντιμος, Σεβασμία.”

—

Από τον Γ’ τόμο της Ωγυγίας (εκδ. ΔΙΑΝΟΗΣΗ 2015), σελ. 64-66, με 7 βιβλιογραφικές πηγές.

 Εικόνα: “Δικαιοσύνη”, λάδι σε καμβά, Pierre Subleyras (1699-1749), Μουσείο Thomas Henry (Cherbourg, Γαλλία).