Η Γαλλία προετοιμάζεται για σύρραξη – Στο στόχαστρο και η Τουρκία
Στα δάση και τις πεδιάδες της Καμπανίας και των Αρδενών, όπου κάποτε συγκρούστηκαν οι μεγάλες δυνάμεις, οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις αρχίζουν να προετοιμάζονται για την επανάληψη μιας μείζονος σύρραξης. Η μεγάλη άσκηση “Ορίων” που προγραμματίζεται για το 2023, είναι άσκηση σε επίπεδο σχηματισμού που θα διαρκέσει αρκετές ημέρες και πιθανώς βασίζεται στις βάσεις Suippes, Mailly και Mourmelon. Θα περιλαμβάνει ολόκληρη τη στρατιωτική ισχύ που διαθέτει η Γαλλία σε κλίμακα που δεν έχει δοκιμαστεί εδώ και δεκαετίες.
Η άσκηση θα περιλαμβάνει θέματα διαχείρισης διαταγών, υβριδικά σενάρια, προσομοιώσεις και ασκήσεις με πραγματικά πυρά. Οπωσδήποτε θα συμμετάσχουν πάνω από 10.000 στρατιώτες, καθώς και η αεροπορία. Σε μια παράλληλη ξεχωριστή άσκηση και το ναυτικό. Θεωρείται ότι δυνάμεις του Βελγίου, της Βρετανίας και των ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στην άσκηση.
Αυτό δεν είναι το μόνο σημάδι ότι η Γαλλία προετοιμάζεται για μια μείζονα σύρραξη και ότι οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις σχεδιάζουν μια κοσμογονική αλλαγή. Τον Ιανουάριο, το Γενικό Επιτελείο δημιούργησε, χωρίς τυμπανοκρουσίες, 10 ομάδες με σκοπό να εξετάσει την ετοιμότητα της χώρας για πόλεμο υψηλής έντασης. Οι ομάδες καλούνται να εξετάσουν τα πάντα: από τις ελλείψεις πυρομαχικών έως την κοινωνική ανθεκτικότητα, κατά πόσον δηλαδή οι πολίτες «είναι διατεθειμένοι να δεχτούν ένα επίπεδο απωλειών που δεν έχουμε ξαναδεί από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε αρμόδια πηγή.
Η αντίληψη περί επικείμενης εκτεταμένης σύρραξης είναι ήδη διαδεδομένη στη γαλλική στρατιωτική σκέψη που το όλο σκηνικό αποκαλείται με την ακροστιχίδα HEM ή “σημαντική υπόθεση εμπλοκής”. Προς το παρόν δεν κατονομάζονται οι δυνητικοί εχθροί, αλλά οι αναλυτές δεν δείχνουν μόνο τη Ρωσία, δείχνουν και την Τουρκία. Αυτό αποτελεί ριζική αλλαγή για τις γαλλικές δυνάμεις.
Με ειρηνευτικές επιχειρήσεις
Πριν 30 χρόνια ασχολούνταν ουσιαστικά με ειρηνευτικές επιχειρήσεις. Την τελευταία δεκαετία, επικεντρώθηκαν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας στο εξωτερικό (Επιχείρηση Μπαρτζάν στο Σαχέλ) και στο εσωτερικό (Επιχείρηση Sentinel). Ωστόσο, στο στρατηγικό του όραμα για το 2030 που δημοσιεύθηκε πέρυσι, ο στρατηγός Thierry Burkhard, αρχηγός του γαλλικού στρατού, υπογράμμισε την ανάγκη προετοιμασίας για μια διακρατική σύγκρουση μεγάλης έντασης.
«Πρέπει να προετοιμαστούμε για έναν πιο επικίνδυνο κόσμο», δήλωσε πρόσφατα ο στρατηγός Burkhard στον Economist. Αυτό απαιτεί ό,τι αποκαλεί “σκλήρυνση” του στρατού. Προς το παρόν, η Γαλλία διατηρεί 5.100 στρατιώτες στο Σαχέλ ως μέρος της “Επιχείρησης Μπαρτζάν”. Οι μελλοντικές επιχειρήσεις «θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν αρκετές ταξιαρχίες ή και μια μεραρχία», δηλαδή δύναμη μεταξύ 8.000 και 25.000 στρατιωτών.
Η ανάγκη αλλαγής κλίμακας την επόμενη δεκαετία –λέει ο στρατηγός– απαιτεί ένα συνδυασμό μεταρρυθμίσεων: πιο απαιτητικές προσλήψεις, επενδύσεις σε σύγχρονο εξοπλισμό, απλούστερες οργανωτικές δομές για να κάνουν τον στρατό πιο ευέλικτο και σκληρότερη εκπαίδευση για μεγάλη σύγκρουση. «Θα δοκιμαστούμε όλο και πιο σκληρά. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε».
Ο Μακρόν στηρίζει
Όταν ο Μακρόν εξελέγη πρόεδρος το 2017 υπήρξαν αμφιβολίες για τη δέσμευσή του στις στρατιωτικές δαπάνες. Αφού επέβαλε σειρά βραχυπρόθεσμων περικοπών, είχε με τον στρατηγό Pierre de Villiers, τότε επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου, μια δημόσια συζήτηση που οδήγησε στην παραίτηση του τελευταίου. Έκτοτε, ωστόσο, ο Μακρόν τηρεί την προεκλογική του υπόσχεση να επενδύσει στις Ένοπλες Δυνάμεις. Ο αμυντικός προϋπολογισμός για την περίοδο 2019-2025 αυξήθηκε σημαντικά. Οι ετήσιες δαπάνες θα φθάσουν τα 50 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος της περιόδου, οπότε θα είναι 46% υψηλότερες από ό,τι το 2018. Ο προϋπολογισμός επιτρέπει στους στρατιωτικούς να σκέφτονται μπροστά, να αγοράζουν υλικό και να αναδιοργανώνονται.
Ο πυρήνας του γαλλικού στρατιωτικού εκσυγχρονισμού είναι το πρόγραμμα Scorpion, ένα έργο ύψους έξι δισ. ευρώ για αντικατάσταση σχεδόν όλων των μηχανοκίνητων και τεθωρακισμένων πρώτης γραμμής, αναβάθμιση των αρμάτων Leclerc από τη δεκαετία του 1990 και σύνδεση όλων μέσω νέου ψηφιακού δικτύου. Μια πρώτη πλήρως εξοπλισμένη ταξιαρχία Scorpion θα είναι έτοιμη το 2023. Ο Γάλλος αξιωματικός και ερευνητής Rémy Hémez λέει ότι μεταξύ 2010 και 2025, ο εξοπλισμός θα έχει αλλάξει περισσότερο από ό,τι μεταξύ 1970 και 2010.
Η επιλογή αυτή είναι διαμετρικά αντίθετη από αυτή της Βρετανίας. Ενώ η Βρετανία περικόπτει προσωπικό και άρματα, η Γαλλία διατηρεί 60% περισσότερο προσωπικό και 50% περισσότερα άρματα. Η Γαλλία ήταν σχετικά αργή στην αγορά και συναρμολόγηση drones. «Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μείνουμε πίσω, καθώς επιταχύνεται η αυτοματοποίηση στο πεδίο της μάχης», προειδοποίησε έκθεση του Ινστιτούτου Montaigne.
Ένοπλες Δυνάμεις και τεχνολογία
Οι Γάλλοι αξιωματικοί είναι πιο σκεπτικιστές από συναδέλφους τους σε Βρετανία και ΗΠΑ σχετικά με τον τεχνολογικό μετασχηματισμό. «Η τεχνολογία δεν είναι ποτέ 100% αποτελεσματική», προειδοποιεί ο στρατηγός Burkhard. «Οι στρατιώτες πρέπει πάντα να είναι σε θέση να πολεμούν με υποβαθμισμένο τρόπο… όταν η τεχνολογία δεν λειτουργεί πλέον».
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Γαλλία αγνοεί τις νέες τεχνικές πολέμου. Αντίθετα, αποτελούν προτεραιότητα. Τον Σεπτέμβριο 2020, οι γαλλικές αεροπορικές δυνάμεις έγιναν “Πολεμική Αεροπορία και Διαστημική Δύναμη” μετά τη δημιουργία νέας διαστημικής διοίκησης στην Τουλούζη. Οι γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις επεκτείνουν επίσης τις δυνατότητές τους στον κυβερνοπόλεμο.
Καθώς η Γαλλία προετοιμάζει τις Ένοπλες Δυνάμεις της γι’ αυτές τις νέες μορφές πολέμου, υπάρχουν και οι παραδοσιακές προκλήσεις. Η εμπειρία στο Σαχέλ (Αφρική), σε μια τεράστια περιοχή ημιάνυδρου θαμνώδους εδάφους, στρατιώτες και ειδικές δυνάμεις συμμετέχουν σε επιχειρήσεις υψηλού κινδύνου που εγείρουν τεχνικές και τακτικές προκλήσεις. Από το 2013, ο γαλλικός στρατός μετράει 57 νεκρούς στην περιοχή, όπου οι Γάλλοι διατηρούν αεροπορική υπεροχή, χωρίς παρεμβολές σε επικοινωνίες ή απειλές από drones, πυραύλους ή κυβερνοεπιθέσεις.
Πρόβλημα είναι ότι οι γαλλικές δυνάμεις διασπώνται προς πολλές κατευθύνσεις. Στα μέσα Μαρτίου, 12 άρματα μάχης, 160 τεθωρακισμένα οχήματα και 300 στρατιώτες έφτασαν στην Εσθονία, ως η τελευταία γαλλική συμβολή στις ομάδες μάχης του ΝΑΤΟ που αναπτύσσονται στην Πολωνία και στις χώρες της Βαλτικής για να αποτρέψουν ενδεχόμενη ρωσική επίθεση. Γάλλοι στρατιωτικοί θεωρούν δεδομένο ότι θα συμμετάσχουν σε μελλοντικές συγκρούσεις από κοινού με τις ΗΠΑ και άλλους “πρόθυμους”, αν όχι με το ΝΑΤΟ. Οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού συνάδουν με τις προτεραιότητες του ΝΑΤΟ και με την εκπεφρασμένη επιθυμία του Μακρόν να ενισχύσει η Ευρώπη τις δικές της αμυντικές ικανότητες.
Η Γαλλία ανησυχεί
Εκτός από την Ανατολική Ευρώπη, η Γαλλία ανησυχεί όλο και περισσότερο για την Ανατολική Μεσόγειο. Γαλλία και Τουρκία αντιπαρατέθηκαν για τη Λιβύη, τη Συρία, την Κύπρο και εν μέρει για τα ελληνοτουρκικά. Ο Μακρόν έστειλε μαχητικά και φρεγάτα στην περιοχή μας τον περασμένο Αύγουστο. Επιπλέον, η Γαλλία συμμετέχει σε αποστολές στον Ινδικό και Ειρηνικό, σε περιοχές όπου τα υπερπόντια εδάφη της έχουν 1,6 εκατομμύρια Γάλλους και 7.000 στρατιώτες. Η Γαλλία διατηρεί συνεχή ναυτική παρουσία στην περιοχή. Το πρόβλημα είναι ότι το Ναυτικό της έχει μόνο 15 μεγάλα πλοία επιφανείας. Οι ΗΠΑ για την προάσπιση των δικών τους συμφερόντων θεωρούν ότι χρειάζονται 350 κύριες μονάδες επιφανείας.
Η συζήτηση για την Ανατολική Μεσόγειο και τα ενεργειακά της αποθέματα είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα που απασχολούν τη Γαλλία. Εξ ου και έχει επιλέξει στρατόπεδο: Έχει αναπτύξει σχέσεις με την Ελλάδα και Κύπρο, όπως και με την Αίγυπτο, ενώ δεν κρύβει την αντιπαλότητά της με την Τουρκία, η οποία επιχειρεί να καταστεί ηγεμονική δύναμη σε μία περιοχή που η Γαλλία θέλει επίσης να έχει δεσπόζουσα παρουσία. Θεωρεί την Αφρική και τη Μέση Ανατολή ως ενιαία σφαίρα επιρροής από την αποικιακή περίοδο. Πέραν, όμως, του ενεργειακού ανταγωνισμού που ξεκίνησε η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, Μακρόν και Ερντογάν αντιπαρατίθενται επίσης για τον ρόλο του Ισλάμ στο πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο.
Ο γαλλοτουρκικός ανταγωνισμός στην Ανατολική Μεσόγειο, που κάποιοι αποκαλούν “πόλεμο φυσικού αερίου”, αποκτά δυναμική. Όταν οι τιμές παραμένουν στάσιμες λόγω της χαμηλής ζήτησης και οι επενδυτές υποχωρούν, ο ανταγωνισμός φαίνεται άκαιρος. Αλλά οι εκτιμήσεις για το μέγεθος των ενεργειακών πόρων καθιστά αναπόφευκτο τον ανταγωνισμό. Επομένως, τα εθνικά συμφέροντα και η δυναμική των πραγμάτων φέρνουν τη Γαλλία στο πλευρό της Ελλάδας και απέναντι στην Τουρκία. Η Γαλλία θεωρεί τον εαυτό της υπέρτατη δύναμη με πολλά πλεονεκτήματα στη Μεσόγειο. Είναι η μόνη χώρα της περιοχής που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, πυρηνική δύναμη και γενικότερα μακράν η ισχυρότερη στρατιωτικά.
Ο γαλλοτουρκικός ανταγωνισμός και η Ελλάδα
Τρία είναι τα βασικά ζητήματα που η Γαλλία εστιάζει στη Μεσόγειο: τις μεταναστευτικές ροές, την ενέργεια και την Τουρκία. Και τα τρία συσχετίζονται με τρεις περιοχές: τη Λιβύη και το Μαγκρέμπ, την Ανατολική Μεσόγειο και το Κέρας της Αφρικής. Για να αντισταθμίσει τις ηγεμονικές βλέψεις του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Μακρόν προσανατολίζεται στη δημιουργία ενός μεσογειακού συνασπισμού, που θα κινείται ανεξαρτήτως από την εξωτερική πολιτική της ΕΕ.
Οι τουρκικές έρευνες στην κυπριακή και ελλαδική ΑΟΖ για κοιτάσματα τροφοδοτεί και οξύνει τον τρέχοντα γαλλοτουρκικό γεωπολιτικό ανταγωνισμό για επιρροή. Στην πραγματικότητα, η Γαλλία είναι το μόνο αντίβαρο στην Τουρκία στην περιοχή. Η Ελλάδα επηρεάζεται άμεσα από τη στρατηγική αντιπαλότητα Παρισιού-Άγκυρας. Γι’ αυτό και οφείλει να αδράξει την ιστορική ευκαιρία.
Το ζήτημα ενός συμφώνου αμυντικής συνδρομής έχει τεθεί στο πλαίσιο της ενδεχόμενης αγορά από την Ελλάδα των γαλλικών φρεγατών Belharra. Όλα δείχνουν, ωστόσο, ότι η σύναψη μία τέτοιας συμμαχίας, που θα άλλαζε τους όρους της ελληνοτουρκικής διένεξης, δεν προωθείται από την Αθήνα. Κι αυτό, όταν η Ελλάδα έχει ζωτικό συμφέρον να συνάψει ένα δίκτυο στρατηγικών συνεργασιών και με στρατιωτική διάσταση με χώρες που έχουν κοινά συμφέροντα, όπως η Γαλλία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και τα Εμιράτα. Μήπως να σκεφτούμε τη συμμετοχή μας στη άσκηση “Ορίων”;
Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
