Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΣ

Οι αρχαίοι μας προγονοί μετρούσαν το έτος με βάση τις ολυμπιάδες, ενώ το έτος είχε 12 μήνες όπως και σήμερα.

Η αρχή του έτους ήταν μεταξύ της αλλαγής των εποχών χειμώνα-άνοιξης, εκτός από το Αττικό Ημερολόγιο, στο οποίο το έτος άρχιζε μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο.

Κάθε μήνας ήταν αφιερωμένος σε έναν ή δύο από τους δώδεκα Ολύμπιους θεούς.

Ο μήνας των αρχαίων Ελλήνων αρχίζει κατά την εμφάνιση της σελήνης στον ουρανό, που αποκαλείται Νέα Σελήνη και διαρκεί όσο διαρκεί μια ολοκληρωμένη πορεία του φωτός της σελήνης. 

Το νέον έτος για τους αρχαίους Αθηναίους αρχίζει την 1η Εκατομβαιώνος που πάντοτε πρέπει να πέσει μετά το θερινό ηλιοστάσιο. Γι’ αυτό κάθε δύο ή τρία χρόνια προστίθετο ο μήνας Β’ Ποσειδεών.

Η ημέρα για τους αρχαίους Έλληνες προγονούς μας αρχίζει κατά την δύση του ηλίου κι όχι όπως σήμερα τα μεσάνυχτα.

Ο πλέον τιμημένος θεός ήταν ο Απόλλωνας (πέντε από τους δώδεκα μήνες αφιερωμένοι σε αυτόν) και ακολουθούσε η αδελφή του Άρτεμις (με τρεις μήνες – επτά και οι δύο μαζί).

Ο Δίας είχε δύο μήνες, τον ένα μαζί με την Ήρα, ενώ από έναν είχαν οι Ποσειδών, Διόνυσος και Αθηνά.

Ενδεικτικά οι δώδεκα μήνες και οι αντιστοιχίες τους με τους σημερινούς μήνες, καθώς και ο θεός στον οποίο είναι αφιερωμένοι αναφέρονται παρακάτω ενώ πρέπει να αναφέρουμε ότι οι ημερομηνίες αλλάζουν με τη Νέα Σελήνη:

Εκατομβαιών (30 ημέρες) 16/17 Ιουλίου – 14/15 Αυγούστου   Απόλλων

Μεταγειτνιών (30 ημέρες) 15/16 Αυγούστου  – 13/14 Σεπτεμβρίου  Απόλλων

Βοηδρομιών (29 ημέρες) 14/15 Σεπτεμβρίου  – 12/13 Οκτωβρίου  Απόλλων

Πυανεψιών (30 ημέρες) 13/14 Οκτωβρίου  – 11/11 Νοεμβρίου  Απόλλων

Μαιμακτηριών (29 ημέρες) 12/13 Νοεμβρίου – 11/12 Δεκεμβρίου  Δίας

Ποσειδεών (29 ημέρες) 12/13 Δεκεμβρίου – 09/10 Ιανουαρίου  Ποσειδών

Γαμηλιών (30 ημέρες) 10/11 Ιανουαρίου – 08/09 Φεβρουαρίου  Δίας και Ήρα

Ανθεστηριών (29 ημέρες) 09/10 Φεβρουαρίου – 08/09 Μαρτίου Διόνυσος

Ελαφηβολιών (30 ημέρες) 09/10 Μαρτίου – 07/08 Απριλίου  Άρτεμις

Μουνιχιών (29 ημέρες) 08/09 Απριλίου – 06/07 Μαΐου Άρτεμις

Θαργηλιών (29 ημέρες) 07/08 Μαΐου – 04/05 Ιουνίου Άρτεμις και Απόλλων

Σκιροφοριών (30 ημέρες) 05/06 Ιουνίου  – 04/05 Ιουλίου  Αθηνά

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε  ότι οι ημερομηνίες αφού η νέα χρονιά ξεκινά με το μήνα των Εκατομβών..

Η πρώτη ημέρα κάθε μήνα ονομαζόταν «νουμηνία» και ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα. Συμπίπτει με την πρώτη όψη της Νέας Ημισελήνου, την πρώτη εμφάνισή της δηλαδή στον ουρανό, όπως ρητά αναφέρει ο Ησίοδος. Κάθε 2-3 χρόνια προστίθετο ένας εμβόλιμος μήνας, ο Ποσειδεών, ώστε η πρώτη ημέρα κάθε μήνα να συμπίπτει πάντοτε με την εμφάνιση της Σελήνης στον ουρανό. Αυτή καλούνταν Νέα Σελήνη. Στην Αθήνα η πρώτη μέρα του μήνα ονομαζόταν άνοδος, ίσως γιατί η λιτανεία των γυναικών ανέβαινε στο ιερό που βρισκόταν ψηλότερα, κοντά στη Πνύκα, όπου γινόταν η σύναξη της Εκκλησίας του Δήμου. Εκτός από άλλα διάφορα ιερά αντικείμενα για τη λατρεία, έφερναν μαζί τους και μικρά γουρουνόπουλα.

Τις υπόλοιπες ημέρες τις ονόμαζαν ως εξής:

Τις δέκα ημέρες της πρώτης δεκάδας τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. ισταμένου ή αρχομένου

Τις επόμενες δέκα ημέρες τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. μεσούντος ή επί δεκάδι

την δέκατη μέρα της δεύτερης δεκάδας την ονόμαζαν «εικάδα», δηλαδή εικοστή του μηνός

Τις τελευταίες δέκα ή εννέα ημέρες του μήνα τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. επί εικάδη. Επίσης τις μέρες της τρίτης δεκάδας τις μετρούσαν και αντίθετα, δηλαδή την 21η του μηνός την έλεγαν και δεκάτη ή ενάτη φθίνοντος ή απιόντος, κλπ. ανάλογα αν ο μήνας ήτα πλήρης (30 ημέρες) ή κοίλος (29 ημέρες).