Η Ευρώπη και τα εμβόλια «Στις Βρυξέλλες, κανείς δεν σε ακούει αν ουρλιάζεις»
Αυτή την περίοδο ασκείται παντού έντονη κριτική στις Βρυξέλλες, ότι απέτυχαν με την προμήθεια των εμβολίων για την COVID-19. Οι καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων αλλά και η επιμονή της Κομισιόν να αποφασίσει εκείνη αντί για τα Κράτη-Μέλη έφεραν την Ευρώπη τελευταία στην παγκόσμια κούρσα των εμβολιασμών, πίσω όχι μόνο από Αμερική, Κίνα και Ρωσία, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο ή το Ισραήλ. Με πρόσφατο άρθρο του το politico.eu ρίχνει την ευθύνη προσωπικά στην Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Άλλο άρθρο έριξε ευθύνες και στην, Κύπρια, Επίτροπο για την Υγεία, Στέλλα Κυριακίδου.
Αν κάτι είναι γεγονός, αυτό είναι ότι η Ευρώπη απέτυχε στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η Αμερική του Ντόναλντ Τράμπ μπορεί πολιτικά να αμφισβητούσε τον ίδιο τον ιό(!) όμως οικονομικά άνοιξε τη βρύση του χρήματος στις φαρμακοβιομηχανίες, αδειάζοντας πάνω τους τεράστια ποσά χωρίς να ρωτήσει τι και γιατί. Αποτέλεσμα είναι ότι η Pfizer βρήκε πρώτη το εμβόλιο. Το ανυπολόγιστο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό κέρδος για την Αμερική από αυτό το γεγονός δεν χρειάζεται ανάλυση. Από κοντά η Κίνα και η Ρωσία, καθεμία ανέπτυξε το δικό της εμβόλιο. Με άλλα λόγια, όσοι θεωρούν τον εαυτό τους παγκόσμιο παίκτη κάθισαν ήδη στο τραπέζι.
Και η Ευρώπη; Η Ευρώπη είναι ο πελάτης. Διαπραγματεύεται τις τιμές, κοιτάει την ποιότητα, αλλά παραμένει ο πελάτης και μάλιστα σε ολιγοπώλιο. Η Ευρώπη έχει την ανάγκη των άλλων, όχι οι άλλοι την ανάγκη της. Στην παγκόσμια πολιτική οι σχέσεις είναι απλές.
Πως φτάσαμε ως εδώ; Φταίει η ντερ Λάιεν; Μήπως η Κυριακίδου; Ίσως ναι, ίσως και όχι, όμως η απάντηση δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Η αληθινή ερώτηση είναι, γιατί φτάσαμε ως εδώ;
Για να εξηγήσω τη γνώμη μου θυμίζω την, εξαιρετική, Δανική σειρά Borgen: Σε ένα επεισόδιο η πρωθυπουργός της Δανίας πρέπει να ορίσει τον Δανό Επίτροπο στην Κομισιόν. Δυσκολεύεται να αποφασίσει αν θα πρέπει να προσφέρει μια αξιοπρεπή πολιτική σύνταξη στον ηλικιωμένο μέντορά της ή αν θα πρέπει να στείλει σε πολιτική εξορία τον μεγαλύτερο εσωκομματικό της αντίπαλο. Ο υπεύθυνος επικοινωνίας της προτιμά το δεύτερο: «Στις Βρυξέλλες κανείς δεν σε ακούει αν ουρλιάζεις / In Brussels no–one hears you scream», εννοώντας από απελπισία εξαιτίας της πολιτικής εξορίας. Η φράση αυτή όχι μόνο έμεινε, αλλά απέκτησε και τη δική της, ανεξάρτητη, δυναμική.
Τι συμβαίνει λοιπόν στις Βρυξέλλες; Τα πράγματα είναι πραγματικά απλά: Οι θέσεις είναι δοτές, μη εκλόγιμες. Η «Πρόεδρος» της Ευρώπης, δηλαδή η Πρόεδρος της Κομισιόν, και οι «υπουργοί» της Ευρώπης, δηλαδή οι Επίτροποι, διορίζονται – δεν εκλέγονται. Και, όπως είναι γνωστό σε καθένα, όποιος διορίζεται οφείλει σε εκείνον που τον διόρισε.
Τη ντερ Λάιεν την διόρισε η Μέρκελ, με τη σύμφωνη γνώμη του Μακρόν. Πριν πάει εκεί ήταν η υπουργός άμυνας της Γερμανίας. Δεν έχει καμία σημασία αν ήταν καλή πολιτικός στο παρελθόν, αν είναι ικανή τώρα ή οτιδήποτε άλλο: Το μόνο που μετρά είναι ότι όλη η υφήλιος γνωρίζει ότι διορίστηκε από την Μέρκελ, με τη σύμφωνη γνώμη του Μακρόν.
Έτσι, εκτός Ευρώπης, κάθε φορά που θα μιλά με τον Αμερικανό ή τον Κινέζο ή τον Ρώσο Πρόεδρο για «δύσκολα» θέματα θα ακούγεται, δυνατά ή σιωπηρά, στο δωμάτιο Δεν ρωτάς καλύτερα τι λένε η Μέρκελ και ο Μακρόν; Εντός Ευρώπης, θα της είναι απλά αδύνατο ποτέ να κάνει ένα «δύσκολο» τηλεφώνημα εναντίον των δύο ανθρώπων που την διόρισαν.
Η Ευρώπη φυσικά και γνωρίζει αυτό το, δομικό, πρόβλημα. Στο παρελθόν το αντιμετώπισε διορίζοντας Πρόεδρο της Κομισιόν έναν πρώην πρωθυπουργό: Ο Γιούνκερ ήταν για είκοσι(!) χρόνια πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου πριν αναλάβει την Κομισιόν. Μπορεί το Λουξεμβούργο να είναι μια μικρή χώρα, όμως και πάλι αλλιώς στέκεται ένας πρώην πρωθυπουργός για είκοσι συνεχόμενα έτη απέναντι σε εν ενεργεία πρωθυπουργούς, και αλλιώς ένας πρώην υπουργός άμυνας.
Ποια θα ήταν η λύση; Προφανώς, ένας κορυφαίος πρώην πρωθυπουργός, πχ. η κα.Μέρκελ που σύντομα θα είναι διαθέσιμη, να αναλάβει την Κομισιόν. Κάτι τέτοιο όμως δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ. Ποτέ ο νέος Καγκελάριος της Γερμανίας ή ο Μακρόν δεν θα διόριζαν κάποιον ισάξιο ή και δυνατότερό τους Πρόεδρο της Ευρώπης. Θα ήταν η πολιτική τους αυτοκτονία, σαν να πυροβολούσαν τα ίδια τους τα πόδια.
Που μας αφήνει αυτό; Σε ατελείωτη γκρίνια για την Ευρώπη, τη γραφειοκρατία της, την αδυναμία της να αποφασίσει, την οργάνωσή της που κανένας Ευρωπαίος δεν καταλαβαίνει (για τη σχέση Κοινοβουλίου και Συμβουλίου θα μιλήσουμε άλλη φορά…). Η, πικρή, αλήθεια όμως είναι ότι οι πολιτικοί των Κρατών-Μελών επιλέγουν να υπονομεύουν την Ευρώπη για να μην μειωθεί η δική τους δύναμη.
Πως θα λυνόταν ποτέ αυτό το αδιέξοδο; Μόνο με ένα θαύμα, ενός χαρισματικού δηλαδή Ευρωπαίου ηγέτη που θα άφηνε τον εγωισμό του στην άκρη, θα υπονόμευε την ίδια του την πολιτική καριέρα και θα άλλαζε το Σύνταγμα της Ευρώπης ώστε να κάνει εκλογές απευθείας από τους Ευρωπαίους για τον Πρόεδρο και τους Επίτροπους της Κομισιόν. Αδύνατο; Ίσως – όμως κάπου-κάπου εμφανίζεται και κάποιος Γκορμπατσώφ. Μέχρι τότε; Μέχρι τότε, παραφράζοντας ό,τι είπε o Όσκαρ Ουάιλντ για το Παρίσι, οι Βρυξέλλες θα είναι η πόλη που οι καλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί στέλνονται για τον πολιτικό τους θάνατο. (Κάτι που τελικά πράγματι συνέβη στον Δανό Επίτροπο που επέλεξε η Πρωθυπουργός στο Borgen…).
