Η επιθυμία δεν ισοδυναμεί με βεβαιότητα

 Στοιχεία και δεδομένα από μελέτες που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, από την Τράπεζα της Ελλάδος, την Ελληνική Στατιστική Αρχή κ.α., αναδεικνύουν το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής που έχει επιφέρει η πανδημία μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Οι ίδιες μελέτες αναφέρονται σε προσδοκίες ανάκαμψης τα δυο επόμενα έτη με την προγραμματισμένη πλέον διανομή του εμβολίου.

Το μέγεθος της ανάκαμψης αν θεωρήσουμε άμεση και δεδομένη την εμφάνιση του εμβολίου και της εξαφάνισης της πανδημίας, θα κριθεί από τους πόρους από τα Ταμεία Χρηματοδότησης (Ανάκαμψης και Υποδομών) και ΕΣΠΑ 2021-2027, το μέγεθος και διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και εξυγίανσης τραπεζικού συστήματος και επιχειρήσεων, αλλά και από την επανεμφάνιση της ανάπτυξης στον τουρισμό, αν θεωρήσουμε ότι θα αλλάξει άμεσα η παγκοσμία και εγχώρια καταναλωτική συμπεριφορά. Σύμφωνα με στοιχεία του World Travel and Tourism Council το μερίδιο του τουρισμού στο ελληνικό ΑΕΠ ανέρχεται σε 21,2%, οπότε βραχυπρόθεσμα ο τομέας αυτός θα κρίνει σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη του.  

Ας δούμε τι στοιχεία παρουσιάζονται, όμως, στις πρόσφατες αυτές μελέτες. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης το 2020 αναμένεται να διαμορφωθεί σε έλλειμμα της τάξεως του 7,3% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να αυξηθεί σε 208,9% του ΑΕΠ το 2020 (από 180,5% του ΑΕΠ το 2019). Το 2020, αναμένεται να μειωθεί η απασχόληση. Οι συνολικές επενδύσεις σημείωσαν σημαντική πτώση το τρέχον έτος αντανακλώντας την πτώση των επιχειρηματικών επενδύσεων. Tο ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 11% το 2020.

Η συμβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης ήταν αρνητική το 2020, λόγω της επιδείνωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά και λόγω της αναβολής καταναλωτικών δαπανών εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων και της αύξησης της αποταμίευσης για λόγους πρόνοιας. Η πανδημία αναμένεται να πλήξει περαιτέρω την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών. Η ιδιαιτερότητα της τρέχουσας ύφεσης, σε αντιδιαστολή με προηγούμενες υφέσεις που είχαν προκληθεί από κυκλικά αίτια, είναι ότι επηρεάστηκε κυρίως ο τομέας των υπηρεσιών, ο οποίος είναι συνήθως πιο ανθεκτικός από ό,τι άλλοι τομείς της οικονομίας.

Αυτό επιβεβαιώνει και πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας. Ο τουριστικός τομέας – υπηρεσίες – είναι στο προσκήνιο ως ο κλάδος που έχει δεχθεί το εντονότερο πλήγμα από τη συνεχιζόμενη πανδημία, με τον κύκλο εργασιών των ελληνικών ξενοδοχείων σχεδόν να μηδενίζεται στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου ενώ στο καλύτερο δίμηνο της φετινής περιόδου (Αυγ.-Σεπτ.) σημείωσε πτώση της τάξης του 60% (-35% για τα ξενοδοχεία που λειτούργησαν), έναντι μέσης πτώσης 12% στον λοιπό επιχειρηματικό τομέα. Βάσει αυτής της δυσμενούς εικόνας, η ζήτηση του κλάδου αναμένεται να σημειώσει ετήσια πτώση της τάξης του 75% (-80% από το εξωτερικό και 45% από την Ελλάδα), οδηγώντας σε απώλειες τουριστικών εισπράξεων της τάξης των €15 δις για την ελληνική οικονομία το 2020.

Τέλος, πρόσφατο δελτίο της Ελληνικής Στατικής Αρχής αναφέρει ότι για το σύνολο των επιχειρήσεων και των δραστηριοτήτων της οικονομίας, ο κύκλος εργασιών το τρίτο τρίμηνο 2020 ανήλθε σε € 69.807.414 χιλ. σημειώνοντας μείωση 15,8% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο 2019, που είχε ανέλθει σε € 82.914.982 χιλ.. Τη μεγαλύτερη μείωση στον κύκλο εργασιών κατά 50,4%, μεταξύ του τρίτου τριμήνου 2020 και του τρίτου τριμήνου 2019 παρουσίασαν οι επιχειρήσεις του τομέα Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Υπηρεσιών Εστίασης.

Καλός ο τουρισμός, δε λέω, αλλά η πανδημία απέδειξε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι εύπλαστες. Αντιλαμβανόμαστε όλοι, λοιπόν, ότι τη δεδομένη στιγμή η βιομηχανία θα μπορούσε να στηρίξει την ελληνική οικονομία. Η βιομηχανία δεν στηρίζει μόνο την οικονομία αλλά και την εθνική μας βιωσιμότητα. Ο Παναγιώτης Κονδύλης αναφέρει, στο σύγγραμμα του Γεωπολιτικές και στρατηγικές παράμετροι ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, και συμφωνώ απόλυτα μαζί του, ότι «η λύση του προβλήματος της εθνικής βιωσιμότητας, όχι σε λογιστική, αλλά σε παραγωγική βάση, αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση σοβαρής εξωτερικής πολιτικής. Οι εθνικοί πόροι πρέπει να αντιμετωπιστούν με γεωπολιτικά και στρατηγικά κριτήρια, όχι ως αριθμητικοί «δείκτες»: το 1% του εθνικού εισοδήματος που προέρχεται από την άνοδο του τουρισμού δεν είναι το ίδιο με το 1% που δίνει μια σύγχρονη εξοπλιστική βιομηχανία».

Κατά τη διάρκεια, όμως, της μεταπολίτευσης με την πρόσφατη οικονομική κρίση να δίνει το τελικό κτύπημα, πολλές εταιρείες μετέφεραν την έδρα και παραγωγή τους στο εξωτερικό. Στην πλειοψηφία τους,μεγάλοι εργοδότες. Η βιομηχανική παραγωγή ξόφλησε. Tα σωματεία ουδέποτε κατάλαβαν τον ανταγωνισμό από το εξωτερικό και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα σωματεία επισπεύσανε το θάνατο της βιομηχανίας γιατί ήταν σκληρά και τα καταφέρανε έτσι ώστε ο κόσμος να μη βγάζει λεφτά. Η τιμή που όριζε το σωματείο για εργασία με το κομμάτι έδιωξε πολύ κόσμο από τη βιομηχανία ή το εξωτερικό.

Δεν μας τσάκισαν μόνο τα σωματεία, όμως. Σύμφωνοι, τα σωματεία δεν καταλαβαίνουν, αλλά δεν καταλαβαίνουν ούτε ορισμένοι βιομήχανοι. Όχι, πολλοί εργοστασιάρχες δεν σκέφτονταν σωστά. Αυτό που κράτησε την παραγωγή, όση απέμεινε σε αυτή την χώρα κατά την διάρκεια της μεταπολίτευσης, ήταν τα συμβόλαια με και οι επιδοτήσεις από το κράτος. Αλλά και αυτό κατέρρευσε κατά την διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Η καταστροφή μας οφείλεται στο ότι ουδέποτε καταφέραμε να ανταγωνιστούμε το εξωτερικό. Την επισπεύσαμε διότι δεν υπήρχε λίγη σωστή κρίση ούτε στη μια ούτε στην άλλη πλευρά.

Σήμερα, εξαιτίας της εντεινόμενης ψηφιοποίησης, των μεγάλων τεχνολογικών αλλαγών αλλά και της μη σύνδεσης του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά, ο φορέας εκπροσώπησης των βιομηχάνων – των λιγοστών που έχουν απομείνει στην χώρα -, o ΣΕΒ, μεταφέρει την ιδιαίτερη ανησυχία του για τον κλάδο, επισημαίνοντας μέσα από έρευνα που διεξήγαγε πρόσφατα ότι το 2020 καταγράφεται μεγάλη αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων που εκτιμά ότι η έλλειψη κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού προκαλεί πολύ μεγάλη δυσκολία (από 21% σε 38,3%). Αυτό έμμεσα διαπιστώνει και η πρόσφατη μελέτη της ΤτΕ σημειώνοντας ότι οι αρνητικές επιπτώσεις στην εργασία εξαιτίας της πανδημίας είναι πιο έντονες για τα άτομα με χαμηλές δεξιότητες και τους νέους.

Επενδύσεις αμφιβόλου βιωσιμότητας και διοίκησης τύπου γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Next e.go στην Ελλάδα, δεν ξέρω αν είναι προς την σωστή κατεύθυνση, σίγουρα όμως δείχνουν μια τάση εκβιομηχάνισης. Παρόλα αυτά αυτές οι επενδύσεις είναι στο πλαίσιο και μόνο των ευεργετημάτων που παρέχουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα οποία είναι μονοδιάστατα στοχευμένα και μόνο στην πράσινη ανάπτυξη και όχι στο πλαίσιο μιας συνολικής στρατηγικής εκβιομηχάνισης. Να σημειώσουμε δε ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια, βάσει πλαισίου, αποκλείουν επενδύσεις στην πολεμική βιομηχανία. Με την εστίαση και μόνο στην πράσινη ανάπτυξη έμμεσα αποκλείουν μεγάλος μέρος της βιομηχανίας. Εξίσου σημαντικές είναι και οι επενδύσεις τύπου περιφερειακό ερευνητικό κέντρο της Pfizer στη Θεσσαλονίκη. Αλλά και εδώ οι επενδύσεις περιορίζονται και μόνο στην έρευνα, όχι στην παραγωγή.

Η δε έκθεση Πισσαρίδη, χρήσιμη θεωρητικά, δεν είναι σχέδιο κυβερνητικής πολιτικής.  Το ξεκαθάρισε – σωστά – και ο Πρωθυπουργός.  Δεν είναι «αναπτυξιακό σχέδιο». Δεν είναι καν «επιχειρησιακό σχέδιο». Το ξεκαθάρισαν και μέλη της ίδιας της Επιτροπής Πισσαρίδη, όπως ο Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ. Η Ελλάδα, προσωρινά τουλάχιστον, δεν διαθέτει καμία απολύτως στρατηγική και κανένα σχεδιασμό εκβιομηχάνισης.

Η Ελλάδα έχει κωλύσει και στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα οδηγήσουν στην απελευθέρωση του οικονομικού της δυναμισμού. Η ψηφιοποίηση του κράτους αποτελεί μια ιστορία επιτυχίας κατά το τελευταίο έτος. Αλλά η ψηφιοποίηση από μόνη της δεν καθίσταται μεταρρύθμιση δίχως την συνολική αναδιοργάνωση και ορθολογικοποίηση της λειτουργίας του. 

Ο διοικητής της ΤτΕ, σε πρόσφατη συζήτηση ελλήνων τραπεζιτών υπό την αιγίδα του ΙΟΒΕ, αναφέρει ότι από τα € 40 δισ. που μπήκαν στα ταμεία των τραπεζών τα τελευταία χρόνια, «ένα πολύ, πολύ μικρό μέρος έχει πάει στην ιδιωτική οικονομία». Αντίθετα η περίσσεια τραπεζικής ρευστότητας που δημιουργήθηκε, διοχετεύεται κυρίως σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, σε καταθέσεις της ΤτΕ και στη μείωση του διατραπεζικού δανεισμού. Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι μια «τραπεζοκεντρική οικονομία», όπως υποστηρίζει ο ίδιος και συμφωνώ, μερικώς, μαζί του.

Τη δεδομένη στιγμή το μικρομεσαίο μέγεθος της μεγάλης πλειοψηφίας των ελληνικών επιχειρήσεων και οικογενειακός τους χαρακτήρας, η καταστροφή που έχει αφήσει πίσω η πανδημία και η ανυπαρξία εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης επιβάλουν την δυναμική παρουσία των ελληνικών τραπεζών για να μπορέσει βραχυπρόθεσμα να επανεκκινήσει η ελληνική αγορά. Μακροπρόθεσμα οι ελληνικές επιχειρήσεις οφείλουν να ξεφύγουν από την εσωστρέφεια, οικογενειοκρατία και μικρομεσαίο μέγεθος τους, για να πάψει η Ελλάδα να είναι «τραπεζοκεντρική οικονομία», αλλά αυτό προϋποθέτει, όχι μόνο επιχειρηματίες αλλά και τραπεζικά στελέχη, εταιρική κουλτούρα, σοβαρό σχεδιασμό, πολιτικούς, κράτος και δημόσια διοίκηση που είναι σε θέση να το υποστηρίξουν.  

Με τον ερχομό του εμβολίου η πανδημία σύντομα θα καταστεί ελεγχόμενη. Οι παραπάνω μελέτες δείχνουν ότι η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει άμεσα σοβαρές οικονομικές και εθνικές προκλήσεις. Να καλύψει ένα μεγάλο χαμένο έδαφος, τόσο εξαιτίας της πανδημίας όσο και εξαιτίας της χαμένης πενταετίας ΣΥΡΙΖΑ και των παθογενειών της μεταπολίτευσης. Σίγουρα οι κρατικές και ευρωπαϊκές ενισχύσεις θα βοηθήσουν ως ένα σημείο, αλλά ο νεοέλληνας δεν θα καταφέρει να πάει πολύ μακριά αν συνεχίσει να πιστεύει πως κάποιοι άλλοι πρέπει να είναι πάντα υπεύθυνοι για τα προβλήματα του. Αν δεν υιοθετήσει αξίες που να βασίζονται στην πραγματικότητα, είναι κοινωνικά εποικοδομητικές και είναι άμεσες και ελεγχόμενες. Ο Τζορτζ Όργουελ έλεγε ότι το να βλέπεις αυτό που βρίσκεται μπροστά στη μύτη σου, είναι κάτι που απαιτεί συνεχή αγώνα. Η επιθυμία δεν ισοδυναμεί με βεβαιότητα…

https://www.epidexia.blog/

loading...