ΤΙ ΞΕΡΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ

Οι ιογενείς επιδημίες, που γενικότερα έχει βιώσει το ανθρώπινο είδος, έχουν επηρεάσει σημαντικά την εξέλιξη της ανθρωπότητας, καθώς περίπου το 8% του ανθρώπινου γονιδιώματος αποτελείται από θραύσματα ρετροϊού, τα οποία παραμένουν στους ανθρώπινους οργανισμούς χάρη στις ιϊκές

επιδημίες που βίωσαν οι πρόγονοι μας.

Ο COVID-19 ήρθε για να μας υπενθυμίσει τους θανατηφόρους ιούς που υπάρχουν, όχι μόνο στον άνθρωπο, αλλά και στα ζώα και στα φυτά. 

Οι περισσότεροι ιοί ταιριάζουν και αναπτύσσονται σε συγκεκριμένα είδη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να μην προκαλέσουν συμπτώματα ασθένειας, με αποτέλεσμα και ο ιός και ο ξενιστής να συμβιώνουν χωρίς κανένα πρόβλημα.

Ο νέος κορωνοϊός (SARS-CoV-2)

που προέκυψε στην Wuhan της Κίνας τον Νοέμβριο του 2019, δεν είναι στην πραγματικότητα «νέος». 

Ο ιός αυτός εξελίχθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, πιθανώς εκατομμύρια χρόνια πριν, σε άλλα είδη όπου εξακολουθεί να υπάρχει. 

Οι κορωνοϊοί ζουν φυσικά σε διάφορους πληθυσμούς άγριων θηλαστικών και πτηνών σε όλο τον κόσμο και δεν προκαλούν κανένα σημάδι ασθένειας.

Τα ήδη των ιών, κάποτε, εξελίσσονταν χωριστά.

Πλέον αναμιγνύονται, δεδομένου ότι το εμπόριο ζωντανών ζώων, κρέατος, αυγών, λουλουδιών, βολβών και σπορών, είναι παγκόσμιο και ελεύθερο, με αποτέλεσμα οι ιοί να μεταφέρονται σε όλα τα μέρη του κόσμου και να αλληλεπιδρούν, όχι μόνο με τα ζώα και τα φυτά, αλλά και με τον ίδιο τον άνθρωπο.

Από την άλλη, οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι και για την κλιματική αλλαγή και για την θέρμανση του πλανήτη. 

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι ιοί να επεκτείνουν την γεωγραφική ζώνη στην οποία επιβιώνουν.

Γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι ιοί περιορίζονται σε συγκεκριμένους ξενιστές εξαιτίας συγκεκριμένων αλληλεπιδράσεων της πρωτεΐνης τους, που ονομάζονται «lock and key», οι οποίες είναι απαραίτητες για την επιτυχή αναπαραγωγή του ιού. 

Για να μολυνθεί ένας νέος οργανισμός από έναν ιό, θα χρειαστεί να τροποποιηθούν ορισμένα ή όλα τα «κλειδιά» της πρωτεΐνης του. 

Αυτές οι τροποποιήσεις, που ονομάζονται «μεταλλάξεις». 

Οι ιοί μεταλλάσσονται διαρκώς, περιλαμβανομένου και του νέου κορωνοϊού. 

Η μετάλλαξη που εμφανίστηκε στην Αγγλία πυροδοτεί ιδιαίτερη ανησυχία, με την κυβέρνηση Τζόνσον να επιβάλει σκληρό lockdown για τα Χριστούγεννα, ενώ η μία μετά την άλλη οι χώρες αναστέλλουν τις πτήσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τι είναι όμως αυτό που πυροδοτεί  ιδιαίτερη ανησυχία; 

Τι γνωρίζουμε για τις νέες μεταλλάξεις;

Υπήρξαν αλλαγές στην ακίδα πρωτεΐνης – αυτό είναι το κλειδί που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει την «πόρτα» στα κύτταρα του σώματός μας. 

Μία μετάλλαξη που ονομάζεται N501Y μεταβάλλει το πιο σημαντικό μέρος της ακίδας. 

Αυτό είναι το σημείο όπου η ακίδα έρχεται σε πρώτη επαφή με την επιφάνεια των κυττάρων του σώματός μας. 

Τυχόν αλλαγές που διευκολύνουν την είσοδο του ιού είναι πιθανό να του δώσουν ένα πλεονέκτημα.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, εκτός των «προκαταρκτικών ενδείξεων ότι η μετάλλαξη θα μπορούσε να είναι περισσότερο μεταδοτική», η μετάλλαξη «θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα ορισμένων διαγνωστικών μεθόδων», σύμφωνα πάντα με «προκαταρκτικές πληροφορίες».

Πάντως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία απόδειξη πως η μετάλλαξη αυτή κάνει τον ασθενή να νοσεί πιο βαριά.

Ο Μπόρις Τζόνσον ανέφερε ότι η μετάλλαξη μπορεί να είναι έως και 70% πιο μεταδοτική, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να αυξήσει τον αριθμό R κατά 0,4. Ο Δρ Erik Volz, από το Imperial College London είπε: «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε… αλλά από αυτό που βλέπουμε μέχρι στιγμής αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, αναπτύσσεται ταχύτερα από ό, τι (μια προηγούμενη μετάλλαξη), αλλά είναι σημαντικό να το παρακολουθούμε αυτό».

Τι είναι το R;

 Ο αριθμός R είναι ένας τρόπος αξιολόγησης του κορανοϊού ή της ικανότητας εξάπλωσης οποιασδήποτε ασθένειας.

 R είναι ο αριθμός των ατόμων στους οποίους ένα μολυσμένο άτομο μεταδίδει έναν ιό κατά μέσο όρο.

 Η ιλαρά έχει αριθμό R 15 σε πληθυσμούς χωρίς ανοσία.

 Αυτό σημαίνει, κατά μέσο όρο, ένα άτομο θα μεταδώσει ιλαρά σε άλλα 15 άτομα.

 Ο Coronavirus θα έχει αριθμό αναπαραγωγής περίπου 3 εάν δεν αναληφθεί δράση για να σταματήσει η εξάπλωσή του.

Από που προέρχεται;

Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι έχει εμφανιστεί σε έναν ασθενή με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα που δεν μπόρεσε να νικήσει τον ιό. Αντ ‘αυτού, το σώμα του έγινε έδαφος αναπαραγωγής για την μεταλλαγή του ιού.

Κάνει τη μόλυνση πιο θανατηφόρα;

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι την κάνει πιο θανατηφόρα, αν και αυτό θα πρέπει να παρακολουθείται. Ωστόσο, η αύξηση της μετάδοσης θα ήταν αρκετή για να προκαλέσει προβλήματα στα νοσοκομεία. Εάν η νέα μετάλλαξη σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται πιο γρήγορα, αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει σε περισσότερους ανθρώπους που χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη.

Θα είναι αποτελεσματικά τα εμβόλια;

«Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε», λέει η ερευνήτρια του UCL, «αλλά θα πρέπει να μας καθησυχάζει το γεγονός ότι τα εμβόλια προκαλούν μια ευρεία ανοσοαπόκριση σε ολόκληρη την πρωτεΐνη-ακίδα, άρα αναμένεται ότι η αποτελεσματικότητά τους δεν θα επηρεαστεί σημαντικά από τις μεταλλάξεις, πράγμα που ερευνάται».

Καθησυχαστικός  εμφανίστηκε και ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Σύψας.

Συγκεκριμένα, εξήγησε πως : «Αν ο κοροναϊός αλλάξει το γενετικό του υλικό, σημαίνει ότι αλλάζει η σύσταση της πρωτεΐνης ακίδα, που έχει στην επιφάνειά του. 

Και αυτό μας ανησυχεί, ότι δηλαδή αν αλλάξει η σύνθεση της πρωτεΐνης το εμβόλιο ενδεχομένως να μην λειτουργήσει. 

Ωστόσο, από τις μέχρι τώρα μεταλλάξεις, καμία δεν επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. 

Στο μέλλον εάν όντως υπάρξει κάποια σοβαρή μετάλλαξη τότε μπορούμε να αλλάξουμε τη σύσταση του εμβολίου. 

Προς το παρόν όμως τα εμβόλια λειτουργούν και είναι πάνω από 95% αποτελεσματικά».

Άννα Βούρτση                 Άγγελος Καλός

Μικροβιολόγος.              Καρδιολόγος

 Βιβλιογραφία

Ε.Γ. Αλεξανδρή (1995). Εισαγωγή στη Βιολογία. Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμ. Βιολογίας, 184-5.

SE Luria, JE Darnell, D Baltimore and A Campbell (1978). General Virology, 3rd Edn. John Wiley & Sons, New York.

AJ Cann (1997). Principles of molecular virology. 2nd Edition. Academic Press, San Diego.

Iefimerida.gr 22/12/2020

Wikihealth.gr Μετάλλαξη ιών