Αποκλειστική επιμέλεια: γονεϊκή αποξένωση του μη ασκούντος και αποκλεισμός από τη συνδιαμόρφωση της προσωπικότητας του τέκνου.

Σύμφωνα με το ά 1518 παρ.1 ΑΚ ,η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον τόπο διαμονής του. 

Με το νέο ά.1519 ΑΚ για τις «ειδικές πράξεις επιμέλειας ανήλικου τέκνου», προβλέπεται πλέον ότι κάθε μεταβολή του τόπου κατοικίας, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτεί προηγούμενη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη οριστική δικαστική απόφαση, ώστε να μην παραβιάζεται το άρθρο 169Α του Ποινικού Κώδικα (Νόμος 4619/2019 – Παραβίαση δικαστικών αποφάσεων).  Είναι πρόδηλο ότι η ως άνω ρύθμιση εισήχθη ώστε να εξασφαλίζεται σε κάθε περίπτωση η επικοινωνία του ανηλίκου με το γονέα με τον οποίο δε διαμένει μαζί, ενώ η επιλογή του τόπου κατοικίας παραμένει στοιχείο της διάταξης του ά1518 ΑΚ, εξακολουθεί δηλαδή να αποτελεί αποκλειστική  απόφαση του ασκούντος την επιμέλεια. 

Κύριο επιχείρημα των γονέων που επιδιώκουν τη νομοθετική πρόβλεψη της κοινής επιμέλειας  είναι ότι ο μη ασκών αδικείται αναφορικά με το χρόνο που διαμένει με το ανήλικο τέκνο του, δοθέντος ότι διατηρεί μόνο δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο, η οποία επικοινωνία (σύμφωνα με τη νομολογία και πλην εξαιρέσεων) δεν υπερβαίνει τις δύο καθημερινές ανά εβδομάδα, τα δύο Σαββατοκύριακα ανά μήνα, τη μία εβδομάδα κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα και τον ένα μήνα κατά τις θερινές διακοπές.

Αντιθέτως, σε περίπτωση που η επιμέλεια ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς και εφόσον ο τόπος κατοικίας εμπεριέχεται στις θεμελιώδεις αποφάσεις του ά 1518 ΑΚ (επιμέλεια του προσώπου του τέκνου), τότε το ανήλικο θα δύναται να διαμένει και με τους δύο γονείς εναλλάξ ,κατά ίσο χρόνο.

Σημειωτέον ότι  το υπ’ αριθ. 2079/2-10-2015 ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης περί ισότητας και κοινής γονικής ευθύνης και περί του ρόλου του πατέρα, αιτείται από τα 47 κράτη μέλη του την εναρμόνιση της νομοθεσίας τους για τη διασφάλιση και προώθηση της ισότητας των γονέων, την καθιέρωση της κοινής γονικής ευθύνης και της εναλλασσόμενης κατοικίας των παιδιών μετά τον χωρισμό των γονέων, εκτός από περιπτώσεις κακοποίησης και τη ρύθμιση του χρόνου της εναλλαγής με βάση τις ανάγκες και το συμφέρον του τέκνου. Η χώρα μας δυστυχώς δεν έχει ακόμα εναρμονίσει τη νομοθεσία της με την ως άνω οδηγία.

Η μη εφαρμογή όμως της εναλλασσόμενης κατοικίας, δεν είναι το μόνο σοβαρό ζήτημα που ανακύπτει από την αποκλειστική ανάθεση της επιμέλειας στον έναν μόνο από τους δύο γονείς. Εξάλλου, υπάρχει περίπτωση η διαμονή κατά ίσο χρόνο τόσο με τη μητέρα όσο και με τον πατέρα να είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη σε περιπτώσεις που λόγου χάρη, οι δύο γονείς κατοικούν σε διαφορετικές πόλεις. 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει από την ανάθεση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου στον έναν μόνο από τους δύο γονείς είναι, κατά προσωπική κρίση, ότι ο γονέας εκείνος που δεν ασκεί επιμέλεια αποκλείεται πλήρως από την ανατροφή του τέκνου του. Αυτό συμβαίνει διότι ο ασκών την επιμέλεια, με την επίδειξη της αντίστοιχης δικαστικής απόφασης, είναι ο μόνος που οφείλει και ο μόνος που δικαιούται να αποφασίζει για ΟΛΑ τα σημαντικά ζητήματα της ζωής του τέκνου του, με τα σπουδαιότερα να είναι η επιλογή του σχολείου και των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, ο τόπος κατοικίας, ο θεράπων ιατρός, τα πρόσωπα επίβλεψης, κ.ο.κ., χωρίς να είναι αναγκαία καμία απολύτως συμβολή του έτερου γονέα, του γονέα- επισκέπτη σε όλες αυτές τις εκφάνσεις της ζωής ενός παιδιού.

Καθίσταται λοιπόν προφανές ότι, Ο ΓΟΝΕΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΣΚΕΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ όχι μόνο δε δύναται, αλλά αποκλείεται από τη λήψη κάθε σημαντικής απόφασης της ζωής του τέκνου του και της πορείας του προς την ενηλικίωση, με αποτέλεσμα να ΑΠΟΚΟΠΤΕΤΑΙ  ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΟΥ.

Το παράδοξο δε αυτό, ευνοεί τις ακραίες εκείνες περιπτώσεις που ο ασκών την επιμέλεια για λόγους  προσωπικούς και ενάντια στο συμφέρον του ανηλίκου, αποφασίζει να το επηρεάσει αρνητικά με σκοπό να το αποξενώσει από τον έτερο γονέα, ο οποίος διατηρεί μόνο δικαίωμα επικοινωνίας.

Κύριο επιχείρημα όσων αντιμετωπίζουν τη θεσμοθέτηση της κοινής επιμέλειας με σκεπτικισμό και που είναι ως ένα βαθμό εύλογο, αποτελεί το εξής.  Αν για κάθε σημαντικό ζήτημα της ανατροφής ενός τέκνου χρειάζεται να συναποφασίσουν και οι δύο γονείς, για τους οποίους η έλλειψη συνεργασίας στάθηκε τόσο μεγάλο εμπόδιο που τελικά οδήγησε στη διάρρηξη της προσωπικής τους σχέσης, τότε κάθε φορά που εκείνοι θα διαφωνούν αναφορικά με το ανήλικο, η λύση θα είναι η προσφυγή στο οικογενειακό δικαστήριο, γεγονός το οποίο μόνο ως τροχοπέδη μπορεί να λειτουργήσει στην ομαλή εξέλιξη και  σταθερή ψυχοσύνθεση του παιδιού τους. 

Παρά ταύτα, στο ανωτέρω επιχείρημα θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει το αισιόδοξο μήνυμα ότι ,όταν οι δύο γονείς θα είναι υποχρεωμένοι εκ του νόμου να συνεργάζονται εφ’ όλης της ύλης, τότε και θα εκπαιδευτούν με τον καιρό ώστε να δύνανται να το πράττουν επιτυχώς και θα γεφυρώσουν με τον τρόπο αυτό τις όποιες προσωπικές τους διαφορές, επιμερίζοντας τις υπέρογκες ευθύνες της ανατροφής του παιδιού τους αλλά κυρίως θα επικεντρωθούν στη δημιουργία και ενδυνάμωση υγιών σχέσεων με το ανήλικο, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ψυχική ασφάλεια και συναισθηματική σταθερότητα με την οποία κάθε παιδί έχει δικαίωμα και ανάγκη να μεγαλώνει.

Δίκαιο Διαζυγίου

loading...