Πώς η χαμηλή φορολογία εκτόξευσε τη Ρουμανία πάνω από την Ελλάδα
Ενώ για δεκαετίες ολόκληρες η Ελλάδα είχε διπλάσιο ή και τριπλάσιο ΑΕΠ από τη Ρουμανία (άρα και τετραπλάσιο ή και εξαπλάσιο εισόδημα ανά κάτοικο), μέσα σε λίγα χρόνια οι βόρειοι γείτονές μας ανέτρεψαν την κατάσταση και σήμερα περίπου οι μισοί από αυτούς ζουν με εισόδημα μεγαλύτερο από το μέσο ελληνικό, ενώ και οι άλλοι μισοί κάνουν μεγάλα βήματα προόδου. Πώς το πέτυχαν αυτό; Είχαν κάποιο μαγικό μυστικό; Όχι, απλά (μεταξύ άλλων) εφάρμοσαν χαμηλή φορολογία στα εισοδήματα των πολιτών τους και ξέφυγαν πολύ. Το αποδεικνύουν και τα επίσημα οικονομικά στοιχεία. Για να τα δούμε, έχει ενδιαφέρον…
Ελλάδα, δεκαετία του ΄80
Παρά το ότι εκατομμύρια Έλληνες έζησαν καλύτερα κατά την πρώτη τετραετία του Ανδρέα Παπανδρέου, στην πράξη το ΑΕΠ έπεσε από τα 57 στα 48 δις δολάρια από το 1980 ως το 1985. Τη δεύτερη τετραετία η κατάσταση άλλαξε και παρά το ότι η Ελλάδα παρέμεινε στα όρια της χρεωκοπίας, το ΑΕΠ της αυξήθηκε από τα 48 στα 98 δις δολάρια ως το 1990, πετυχαίνοντας τον διπλασιασμό του.
Ρουμανία, δεκαετία του ΄80
Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα με τα κομμουνιστικά κράτη, οι οικονομίες τους μπορεί να μείνουν καθηλωμένες για δεκαετίες ολόκληρες, προκαλώντας δυστυχία στον λαό τους. Ο Τσαουσέσκου αποφάσισε να αποπληρώσει απότομα όλο το εξωτερικό χρέος της χώρας, υπονομεύοντας στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα και το επίπεδο διαβίωσης του απλού κόσμου (ποτέ των ανθρώπων του καθεστώτος). Έτσι και κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, το ΑΕΠ της χώρας παρέμεινε σχεδόν στάσιμο, φτάνοντας μόλις στα 39 περίπου δις δολάρια το 1990.
ΑΕΠ σε δολάρια, 1990. Ελλάδα 98 – Ρουμανία 39
Ελλάδα, δεκαετία του ΄90
Οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν την πρώτη πενταετία αυτής της περιόδου βοήθησαν στο να αποκτήσουμε μία σχετικά καλή ανάπτυξη, αν και πρακτικά δεν μπορέσαμε να απογειωθούμε όπως η υπόλοιπη Ευρώπη, μπλοκαρισμένοι στις οικονομικές αγκυλώσεις και στρεβλώσεις που μας αρέσει να απολαμβάνουμε. Με την υποτίμηση του 1998 το ΑΕΠ μας έκλεισε το 2000 κάτω από τα επίπεδα του 1995, στα 130 δις δολάρια.
Ρουμανία, δεκαετία του ΄90
Η Ρουμανία μετά τον κομμουνισμό δυσκολεύτηκε να βρει τον βηματισμό της. Με τους κομμουνιστές να παραμένουν στην εξουσία (αυτή τη φορά ονομαζόμενοι σοσιαλιστές), το μόνο που έμεινε όρθιο ήταν η ασφάλεια των πολιτών, μιας και ποτέ δεν υπήρξε «μαφία» όπως δημιουργήθηκε σε άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες. Όμως οι μεταρρυθμίσεις πάγωσαν, οι σοσιαλιστές είχαν το σύνθημα «δεν θα πουλήσουμε τη χώρα μας στους ξένους» (ενώ οι ημέτεροι έπαιρναν ακίνητα και περιουσία του κράτους για ένα κομμάτι ψωμί) και οι πολίτες ζούσαν άσχημα. Η δημιουργία πυραμίδων με παρατράπεζες που μάζεψαν τα χρήματα των Ρουμάνων την περίοδο 92 – 95 είχε ως αποτέλεσμα την ακραία φτώχεια. Όλα αυτά ήταν εμφανή και στο ΑΕΠ της χώρας, που μόλις που έφτασε τα 40 δις δολάρια το 2000.
ΑΕΠ σε δολάρια, 2000. Ελλάδα 130 – Ρουμανία 40
Ελλάδα, 2004. Όταν χάσαμε την επαφή με την πραγματικότητα…
Η χρονιά που διοργανώσαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν και αυτή που ξεκίνησε η οριστική απώλεια επαφής μας με τη διεθνή οικονομική πραγματικότητα. Το ΑΕΠ της χώρας μας έφτασε στα 240,5 δις δολάρια, θεωρήσαμε πως είχαμε λυμένα όλα μας τα προβλήματα. Για αυτό και επιλέξαμε να πορευτούμε «με τον αυτόματο πιλότο» ( = «ήπια προσαρμογή»), σε συνδυασμό με εκτόξευση των χρεών, διπλασιασμό της φαρμακευτικής δαπάνης, πρόσληψης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στο δημόσιο και μοιράσματος κολοσσιαίων ποσών δανείων στους πολίτες για καταναλωτικές και στεγαστικές ανάγκες, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Όχι τυχαία, το 2009 θεωρήσαμε ως λαός πως αυτό ήταν το φυσιολογικό, ότι «λεφτά υπάρχουν» και προσπαθήσαμε να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο. Την ίδια ώρα όμως…
Ρουμανία, 2004. Όταν οι Ρουμάνοι αποφάσισαν να αλλάξουν δραστικά τη χώρα τους
Η σοσιαλιστική κυβέρνηση που εξελέγη το 2000 ήταν βαθύτατα διεφθαρμένη (όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων), όμως αποφάσισε να κάνει κάποιες σημαντικές τομές. Πρώτα από όλα, να δέσει τη χώρα με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να πάρει ημερομηνία ένταξης. Δεύτερον να αρχίσει τις μεταρρυθμίσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις με στοιχειωδώς αξιοπρεπή κριτήρια. Τέλος, εξορθολογίζοντας τις δαπάνες, πέτυχε σε τέσσερα χρόνια να ανεβάσει το ΑΕΠ στα 75 δις δολάρια. Στις προεδρικές εκλογές του 2004 αναμετρήθηκε ο πετυχημένος πρωθυπουργός με τον δήμαρχο Βουκουρεστίου, που είχε ως προτεραιότητα τη μείωση της φορολογίας και τη μεγάλη αλλαγή στη Δικαιοσύνη. Κέρδισε ο δεύτερος…
ΑΕΠ σε δολάρια, 2004. Ελλάδα 240,5 – Ρουμανία 75
Ελλάδα, 2010. Όταν έσκασε η φούσκα…
Υπάρχουν άπειροι άνθρωποι με επιχειρήματα «παιδικής χαράς» που συνεχίζουν να επιμένουν ότι η Ελλάδα βάδιζε σωστά και πως ήταν εφικτό να συνεχίσει να χάνει κάθε χρόνο τεράστια ποσά, χωρίς καμία αλλαγή. Δεν τους πειράζει ότι μόνο το 2009 είχαμε έλλειμμα 36 δις Ευρώ, ούτε ότι είχαν φτάσει άνθρωποι με εισοδήματα κάτω των 1.000 Ευρώ / μήνα να αγοράζουν σπίτια των 250.000+ Ευρώ. Το 2008, με τη βοήθεια της ηρεμίας στις παγκόσμιες αγορές και τον κολοσσιαίο δανεισμό κράτους και νοικοκυριών η χώρα μας έφτασε στα 354 δις δολάρια ΑΕΠ. Το 2009 υποχώρησε στα 330 και το 2010 έκλεισε στα 299. Τότε ξεκίνησε και η περιπέτεια των μνημονίων, τα οποία φροντίζαμε να εφαρμόζουμε όσο λιγότερο γίνεται, με αποτέλεσμα να μη μπορούμε να βγούμε από την κρίση.
Ρουμανία, 2010. Μείωση φορολογίας, Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταρρυθμίσεις, απονομή Δικαιοσύνης
Από την 01.01.2005 η φορολογία στη Ρουμανία μειώθηκε στο 16% επί των κερδών (χωρίς προκαταβολές φόρου κλπ), 0% φορολογία τους προγραμματιστές λογισμικού και 16% φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, ανεξαρτήτως ποσού. Αυτή ήταν η πρώτη επανάσταση, που άλλαξε τα δεδομένα. Ακολούθησε η δεύτερη, με την είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 01.01.2007. Πριν και μετά προχώρησαν δεκάδες μεταρρυθμίσεις, που αρκετές από αυτές δεν έχει εφαρμόσει η Ελλάδα ούτε σήμερα, 15 χρόνια μετά! Την 01.01.2009 καθιερώθηκε η φορολογία με 1 – 3% επί του τζίρου για τις μικρές επιχειρήσεις στη Ρουμανία.
To 2009 το κράτος έδωσε ανάσα και στην αγορά ακινήτων, με εγγυήσεις 60.000 Ευρώ για όποιον νέο ήθελε να αγοράσει διαμέρισμα (Prima Casa). Επίσης από το 2006 – 2007 άρχισαν να συλλαμβάνονται σωρηδόν πολιτικοί και επιχειρηματίες για αποδεδειγμένες παρανομίες, εμπεδώνοντας σιγά σιγά ένα αίσθημα τάξης στην αγορά. Όλα αυτά συνδυάστηκαν με μεγάλες ξένες επενδύσεις και έτσι η χώρα γρήγορα υπερδιπλασίασε το ΑΕΠ της στα 166 δις δολάρια το 2010, ενώ δημιούργησε και περίπου το πρώτο 1.000.000 πολιτών που ήταν μέρος της αστικής, μεσαίας τάξης. Εκείνη τη χρονιά και η Ρουμανία κατέφυγε στο ΔΝΤ.
ΑΕΠ σε δολάρια, 2010. Ελλάδα 299 – Ρουμανία 166
Ελλάδα, 2019. Μία χαμένη δεκαετία πειραμάτων και αύξησης φορολογίας
Πέρασε μία ολόκληρη δεκαετία και η χώρα μας «σύρθηκε» ως το 2019 χωρίς να καταφέρει να αλλάξει και πολλά. Τα μνημόνια διαδέχονταν το ένα το άλλο, μιας και κανείς δεν ήθελε να τα εφαρμόσει. Επιλέξαμε στην αρχή την υπέρμετρη επιβάρυνση της φορολογίας, νομίζοντας πως έτσι θα λύσουμε το πρόβλημα των υπέρμετρων εξόδων που έχουμε. Μετά μειώσαμε και τα έξοδα με συζητήσιμο τρόπο, χωρίς όμως να πειράξουμε τις παθογένειες που μας είχαν δημιουργήσει τα προβλήματα.
Στη διαδρομή ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνικού λαού πίστεψε ότι υπάρχουν μαγικές λύσεις και «λεφτόδεντρα», εκλέγοντας τον Αλέξη Τσίπρα πρωθυπουργό το 2015. Αυτός φυσικά και δεν μπορούσε να εφαρμόσει όσα υπόσχονταν, αλλά τουλάχιστον το καλοκαίρι του 2015 δεν έκανε το μοιραίο λάθος, δεν έβγαλε τη χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (απλά της προσέθεσε δεκάδες νέα δις βαρών). Εκείνη τη χρονιά το ΑΕΠ της Ελλάδας είχε απωλέσει 100+ δις δολάρια από το 2010, υποχωρώντας από τα 299 στα 196,5 δις. Η φορολογία έγινε υψηλότερη την τετραετία Τσίπρα και οι μεταρρυθμίσεις δεν προχώρησαν.
Το 2019 οι Έλληνες διάλεξαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη ως νέο πρωθυπουργό τους, σε μία χρονιά που το ΑΕΠ της Ελλάδας έκλεισε μόλις στα 210 δις δολάρια. Ο νέος πρωθυπουργός έχει δώσει καλά πρώτα οικονομικά δείγματα γραφής, όμως μετά τον συνδυασμό κορονοϊού – Τουρκίας – μεταναστευτικού που είχε να αντιμετωπίσει από τον Μάρτιο και μετά, δε μπορεί να κριθεί αν δεν επανέλθουμε στην κανονικότητα.
Ρουμανία, 2019. Η εκτόξευση…
Η Ρουμανία δεν άφησε τη δεκαετία αυτή να περάσει ανεκμετάλλευτη. Μέσα σε 18 μήνες βγήκε από το μνημόνιο (αφού το εφάρμοσε απολύοντας δημοσίους υπαλλήλους και μειώνοντας τις δαπάνες της, χωρίς να αυξήσει στο ελάχιστο τη χαμηλή της φορολογία), ενώ το 2016 αποπλήρωσε οριστικά και το σχετικό δάνειο του ΔΝΤ! Ταυτόχρονα υλοποίησε μεγάλες μεταρρυθμίσεις και με όπλα της τη χαμηλή φορολογία, τις καλές της υποδομές, το ευέλικτο πολεοδομικό της μοντέλο και τη ευέλικτη αγορά εργασίας, πέτυχε σε λίγα χρόνια να:
Φτιάξει αστική τάξη περίπου 10 εκ. ανθρώπων, το 50% του πληθυσμού της
Βγάλει εκατομμύρια άλλους από τη φτώχεια
Αυξήσει το διαθέσιμο εισόδημα των κατοίκων των μεγάλων πόλεών της στα ευρωπαϊκά επίπεδα και του Βουκουρεστίου πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο
Κατέβει σε ανεργία τριβής, κάτω του 4 – 5% (0 – 1% στις μεγάλες πόλεις).
Φτάσουν οι μέσοι μισθοί στις μεγάλες πόλεις της πιο ψηλά από τους αντίστοιχους Ελληνικούς.
Δημιουργήσει ευημερία, καλύτερη ποιότητα ζωής και να προσελκύσει επενδύσεις
(Όλα αυτά με το κράτος να έχει δανειστεί ως περίπου το 45% του ΑΕΠ του και τις καταθέσεις να είναι 30% περισσότερες από τα δάνεια = χωρίς υπερδανεισμό).
Όχι τυχαία, το 2019 η Ρουμανία έφτασε το ΑΕΠ της στα 250 δις δολάρια, ξεπερνώντας κατά 20% περίπου το αντίστοιχο Ελληνικό. Την ίδια ώρα σε επίπεδο διαθέσιμου εισοδήματος η ψαλίδα έχει ανοίξει πολύ περισσότερο.
ΥΓ. Ούτε η Ελλάδα ούτε η Ρουμανία «θριάμβευσαν» στην ορθή απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων κατά την ίδια περίοδο.
ΑΕΠ σε δολάρια, 2019. Ελλάδα 210 – Ρουμανία 250
Η Ρουμανία δεν είναι παράδεισος, έχει όμως χαμηλή φορολογία, πολλούς δυνατούς κλάδους οικονομίας και μεγάλες προοπτικές
Η Ρουμανία σίγουρα δεν είναι παράδεισος. Όπως όλες οι χώρες του κόσμου, κρύβει και αυτή παγίδες και κινδύνους για όσους δεν έχουν καλούς συμβούλους και συνεργάτες. Όμως δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε ότι μέσα σε λίγα χρόνια προσπέρασε την Ελλάδα και έγινε η μεγαλύτερη οικονομία στη ΝΑ Ευρώπη, βασισμένη στη χαμηλή της φορολογία.
Ακόμη και για την περίοδο μετά τον κορονοϊό, αναμένεται να αναπτυχθεί πολύ πιο γρήγορα και πιο δυναμικά σε σχέση με την Ελλάδα, μιας και δεν βασίζεται στη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού, έχοντας πολλούς κλάδους της οικονομίας της να συνεισφέρουν 20+ δις Ευρώ στο ΑΕΠ της (βιομηχανία γενικώς, ακίνητα και κατασκευές, αυτοκινητοβιομηχανία, γεωργία, παραγωγή λογισμικού κλπ).
Ίσως κάποια στιγμή αν προτάξουμε και εμείς τη χαμηλή φορολογία πριν από τις αυξήσεις των συντάξεων κλπ θα δούμε και εμείς την οικονομία μας να ανακάμπτει και να προσφέρει περισσότερα χρήματα στους πολίτες. Αν δεν το κάνουμε, σε 5 – 10 χρόνια από σήμερα είναι πιο πιθανό να βλέπουμε τη Ρουμανία με το κιάλι, παρά να την έχουμε φτάσει…
Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE, που περιλαμβάνει και τη MORE Consulting, επί χρόνια μία εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιριών με έδρα το Βουκουρέστι. Ασχολείται τόσο με την ίδρυση εταιρίας στη Ρουμανία, όσο και με την πλήρη υποστήριξη μετά την έναρξη λειτουργίας.
Μαζί με τον αδερφό του Γρηγόρη έχουν επίσης εταιρία εξαγωγής ελληνικών βιολογικών φρουτολαχανικών, εταιρία συμβουλευτικής για φωτοβολταϊκά έργα, βιοαέριο και έργα περιβάλλοντος, εταιρία επενδυτικών συμβουλων ακινήτων και άλλα, πάντα στη Ρουμανία.
