112η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Στις 21 και 22 Νοεμβρίου 1908, πραγματοποιήθηκε στο Μοναστήρι των Σκοπίων συνέδριο , στο οποίο καθιερώθηκε το ΛΑΤΙΝΙΚΟ αλφάβητο, ως αλφάβητο της αλβανικής γλώσσας. Ο χώρος στον οποίον πραγματοποιήθηκε έχει μετατραπεί σε μουσείο. Του συνεδρίου αυτού για την καθιέρωση του αλβανικού αλφαβήτου προηγήθηκε μια μακρόχρονη ιστορία , η οποία αφορά και την Ελλάδα. Η επιθυμία των Αλβανών να αποκτήσουν δικό τους αλφάβητο για την γλώσσα τους ξεκίνησε μαζί με την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των Αλβανών, η οποία δημιουργήθηκε με τον διωγμό και τη σύλληψη από τις οθωμανικές αρχές των αρχηγών των μπεκτασήδων (οπαδών μουσουλμανικής αίρεσης) το 1881 και εντάθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Μέχρι τότε οι Αλβανοί διδάσκονταν το ελληνικό αλφάβητο, αν ήσαν ορθόδοξοι, ή το Τούρκικο, αν ήσαν μουσουλμάνοι, ή το ιταλικό, αν ήσαν καθολικοί.

Στην πορεία, υπήρξαν αρκετοί διανοούμενοι που εργάστηκαν για την δημιουργία του αλβανικού αλφαβήτου. Ιδιαίτερα σημαντική προσπάθεια στην ανάπτυξη και στη διάδοση της αλβανικής γλώσσας και φιλολογίας διαδραμάτισε η British and Foreign Bible Society, η οποία ήδη στις αρχές του 19ου αιώνα προχώρησε στην δημοσίευση μεταφράσεων της Αγίας Γραφής στην αλβανική . Τελικά τη μετάφραση ανέλαβε ο ιατρός Ευάγγελος Μέξης, ο οποίος καταγόταν από το Λάμποβο του Αργυροκάστρου και το 1803 είχε σταλεί από τον Αλή Πασά στη Νάπολη, για να σπουδάσει ιατρική. Ο Μέξης, ο οποίος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1820 και συμμετέσχε στην Ελληνική Επανάσταση (βρίσκοντας τον θάνατο στη διάρκειά της το 1823), είχε συντάξει νωρίτερα μια χειρόγραφη γραμματική της αλβανικής.

Η μετάφραση της Καινής Διαθήκης ολοκληρώθηκε το 1821 και το 1824 κυκλοφόρησε στην Κέρκυρα το πρώτο φυλλάδιο (το Ευαγγέλιο του Ματθαίου). Η έκδοση αυτή, η οποία τυπώθηκε με προσαρμοσμένους φωνητικά ελληνικούς χαρακτήρες και με παράλληλη ελληνική μετάφραση, ολοκληρώθηκε το 1827 (στην Κέρκυρα) και επανεκδόθηκε το 1858 στην Αθήνα.

Ένας άλλος διανοούμενος ήταν και ο Ναούμ Βεκιλχάρτζης, (1797 – 1848) ο οποίος γεννήθηκε στην Κορυτσά και νέος ξενιτεύτηκε στην Ρουμανία για να σπουδάσει νομικά. Συνέταξε και εξέδωσε το πρώτο αλφάβητο της αλβανικής γλώσσας (με 33 επινοημένους από τον ίδιο χαρακτήρες) . Ο Βεκιλχάρτζι, ο οποίος ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία και είχε συμμετάσχει στην επανάσταση των Υψηλάντη – Βλαδιμηρέσκου, ξεκίνησε τη σύνταξη του αλφαβηταρίου του το 1824-25 και το εξέδωσε το 1844 στο Βουκουρέστι (κατ’ άλλους στην Κωνσταντινούπολη) με τον τίτλο «Evëtor». Το αλφαβητάρι του Βεκιλχάρτζι γνώρισε ιδιαίτερη διάδοση στις αλβανόφωνες περιοχές. Σκοπός του Βεκιλχάρτζι ήταν η δημιουργία αλβανικής γραπτής γλώσσας, ως απαραίτητης προϋπόθεσης για τη συμπερίληψη των Αλβανών στη χορεία των πολιτισμένων εθνών Η γραπτή απόδοση της αλβανικής μέσα από τα ιερά κείμενα συνεχίζεται από τον Κωνσταντίνο Χριστοφορίδη (1827-1895), απόφοιτο της Ζωσιμαίας Ακαδημίας με καταγωγή από το Ελμπασάν, ελληνοδιδασκάλου εγκατεστημένο στην Κωνσταντινούπολη. Το έργο του Χριστοφορίδη, ξεκινά το 1857, οπότε εισηγείται στη Βιβλική Εταιρεία την εκ νέου τη μετάφραση της Αγίας Γραφής.. Το 1866, ο Χριστοφορίδης άρχισε στην Κωνσταντινούπολη την έκδοση, σε δέκα τόμους, της Αγίας Γραφής στην τοσκική διάλεκτο με ελληνικούς χαρακτήρες και στη γκεγκική διάλεκτο με λατινικούς. Το επόμενο έτος ο Χριστοφορίδης εκδίδει, με έξοδα της προτεσταντικής Εταιρείας, αλφαβητάρια της αλβανικής. Παρά το ότι πρόθεση του Χριστοφορίδη και της Βιβλικής Εταιρείας ήταν η ενίσχυση του πνευματικού συναισθήματος των Αλβανών, οι τελευταίοι προσέλαβαν τις εκδόσεις του πιο πολύ ως μέσο εκμάθησης γραφής και ανάγνωσης της μητρικής τους γλώσσας, παρά ως μέσο προσέγγισης των αγίων κειμένων και το διάστημα 1867-68 πωλούνταν στις κεντρικές αλβανικές βιβλιοθήκες. Το 1864, ο Χριστοφορίδης ιδρύει έναν πολιτιστικό σύλλογο στην Κων/λη , με σκοπό την ίδρυση σχολείων και την έκδοση κειμένων στα αλβανικά. Επειδή δεν υπάρχει αλβανικό αλφάβητο, οι διανοούμενοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα. Βλέποντας πως η αλβανική έχει στοιχεία της ελληνικής και λατινικής , άλλοι προκρίνουν το ελληνικό και άλλοι το λατινικό αλφάβητο , ο Χριστοφορίδης μάλιστα, προχωράει στην Έκδοση Ελληνοαλβανικού λεξικού Μέχρι τότε οι Αλβανοί διανοούμενοι έβλεπαν κάποια ομοιότητα στις ελληνικές και τις αλβανικές λέξεις, Ο Αρβανίτης λόγιος της Κάτω Ιταλίας Δημήτρης Καμάρδας, στην προσπάθειά του να δώσει και αυτός ένα αλφάβητο, επέλεξε το Ελληνικό Αλφάβητο, το οποίο έγινε αποδεκτό για 12 χρόνια, ώσπου τελικά προτιμήθηκε και καθιερώθηκε το Λατινικό αλφάβητο. Ο Δ. Καμάρδας, συγκρίνοντας την Αλβανική με την Ελληνική και την Λατινική, αποφαίνεται ότι η Ελληνική είναι πολύ πλησιέστερη προς την Αλβανική και προκρίνει σαν Αλφάβητο της Αλβανικής το Ελληνικό. Γράφει, μάλιστα και ένα σχετικό βιβλίο το 1864.

Το 1866 ο Ιωάννης Βρετός (απόφοιτος της Ζωσιμαίας Ακαδημίας με καταγωγή από το χωριό Ποστένιανη του Λεσκοβικίου) εκδίδει με δικά του έξοδα στην Κωνσταντινούπολη μια γραμματική της σύγχρονης ελληνικής, γραμμένη στα αλβανικά. Ο Βρετός χρησιμοποιεί το ελληνικό αλφάβητο, εμπλουτισμένο με λατινικούς χαρακτήρες, για την απόδοση των ιδιαίτερων αλβανικών φθόγγων Στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο (Αμερική, Ευρώπη, Μ.Ασία), υπήρχαν Αρβανίτες που προπαγάνδιζαν την καθιέρωση του Ελληνικού Αλφαβήτου, αλλά συνάντησαν την αδιαφορία των Ελληνικών Κυβερνήσεων για αυτό το θέμα. Με τον θάνατο του Δ.Καμάρδα, από το 1881, και παρά τις προσπάθειες πολλών διανοουμένων υποστηρικτών του Ελληνικού Αλφαβήτου, το Λατινικό Αλφάβητου ξαναεπικράτησε και, ελλείψη αντιπάλου, επεκτάθηκε και στην αλβανική εκπαίδευση . Στις 21 και 22 Νοεμβρίου 1908, στο Μοναστήρι των Σκοπίων πραγματοποιήθηκε συνέδριο , στο οποίο καθιερώθηκε το ΛΑΤΙΝΙΚΟ αλφάβητο, ως αλφάβητο της αλβανικής γλώσσας . Στις 28 Νοεμβρίου 1912, ημέρα που κηρύχθηκε η Αλβανική Ανεξαρτησία, επισημοποιείται και η καθιέρωσή του Λατινικού Αλφαβήτου στο αλβανικό κράτος.

EΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΙΛΙΡ ΜΕΤΑ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗ

Στις 23 /11/ 2020, ο Πρόεδρος Ilir Meta πραγματοποίησε μια ειδική επίσκεψη στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Mbigur, όπου στη βιβλιοθήκη του είδε από κοντά και την αρχική έκδοση στην “Η Καινή Διαθήκη”, ένα έργο που μεταφράστηκε από τον πρόδρομο του Αλβανικού Αλφαβήτου, Κωνσταντίνο Χριστοφορίδη. «Είμαι πολύ χαρούμενος που βλέπω για πρώτη φορά στην εξαιρετική βιβλιοθήκη της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Mbigur, την έκδοση της Καινής Διαθήκης, που μεταφράστηκε στα Αλβανικά με λατινικά γράμματα, το 1872, από τον Κωνσταντίνο Χριστοφορίδη, έναν τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της Εθνικής μας Αναγέννησης. Αυτό το βιβλίο, παρά το θρησκευτικό του περιεχόμενο, έχει μεγάλη ιστορική σημασία για εμάς τους Αλβανούς, επειδή είναι πρόδρομος της Αλβανικής λογοτεχνικής γλώσσας, η οποία θα γραφτεί με το ενοποιημένο αλφάβητο, που θα εγκριθεί δεκαετίες αργότερα στο Συνέδριο του Μοναστηρίου (στα Σκόπια). Ευχαρίστησα θερμά την αδελφότητα των μοναχών αυτού του μοναστηριού, η οποία φροντίζει για τη διατήρηση της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς στην περιοχή, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Ευγνωμονώ τον πατέρα Dositej, που με συνόδευσε σε αυτήν την επίσκεψη και ιδιαίτερα για το γεγονός ότι μίλησε πολύ καλά την αλβανική γλώσσα», είπε στο μήνυμά του που μεταδόθηκε στα κοινωνικά δίκτυα, ο Πρόεδρος Ilir Meta, δημοσιεύοντας φωτογραφίες από τις στιγμές της επίσκεψής του στην εξαιρετική βιβλιοθήκη της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Mbigur.