Pax Ottomana και «Γαλάζια Πατρίδα»

Πολλά γράφονται αυτές τις μέρες για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το ιστορικό τους υπόβαθρο. Τα εθνικά δόγματα και οι εξωτερικές πολιτικές των δύο κρατών συγκρούστηκαν αρκετές φορές τα τελευταία 200 χρόνια, όχι μόνο διπλωματικά αλλά και στα πεδία των μαχών.

Σταθερή επιδίωξη της γείτονος, από την κατακτητική Οθωμανική Αυτοκρατορία του 16ου και του 17ου αιώνα μέχρι τη σύγχρονη Τουρκία του μετα-κεμαλικού Ερντογάν, παραμένει η επιβολή της «ειρηνικής διακυβέρνησης» υπόδουλων λαών.

Για σχεδόν πέντε αιώνες η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατόρθωσε να υπερισχύσει στα Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειο και Βόρεια Αφρική, επιβάλλοντας τη δική της Pax Ottomana, δηλαδή τη βίαιη ειρηνευτική καταστολή.

Μετά τις ήττες της στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) και στη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης (1687) η επιρροή της περιορίστηκε σημαντικά, ιδιαίτερα μετά την κατά μέτωπο αντιμετώπισή της από τους στρατούς του Ναπολέοντα στις αρχές του 19ου αιώνα.

Ο όρος Pax Ottomana χρησιμοποιήθηκε από ιστορικούς όπως ο Αμερικανός Rhoades Murphey (1919-2012) για να δηλώσει τις επιδιώξεις της «ειρηνευτικής καταστολής» που παρέμεινε βασικός πυλώνας της οθωμανικής εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.

Η πάγια αυτή θέση εκφράζεται και από τη νεοτουρκική/κεμαλική πολιτική εξολόθρευσης μειονοτικών πληθυσμών αλλά και μέχρι σήμερα με τα δόγματα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και των «κυριαρχικών δικαιωμάτων» που εμπνέουν το μέγεθος και η ισχύς και τα οποία αποτελούν ανεξίτηλα χαρακτηριστικά της γείτονος.

Οι λαοί διαχρονικά επαναλαμβάνουν την Ιστορία τους. Με αυτήν την προφανή διαπίστωση κατά νουν, γενικά προτιμότερος μου φαίνεται ο εύληπτος, διεθνής και ιστορικά κατοχυρωμένος όρος Pax Ottomana αντί των μάλλον εξεζητημένων «Ερντογανοποίηση» και (με αναφορά στις σχέσεις Σοβ. Ενωσης – Φινλανδίας) «Φινλανδοποίηση» των ελληνοτουρκικών διαφορών, λέξεις που άλλωστε υποβιβάζουν τη σύνθετη ιστορικότητα των σχέσεων των δύο λαών.

Μιχάλης Μόσχος

Επιστολή στην Καθημερινή