ΠΟΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

– ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΗ Η ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΑΛΛΑΓΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΤΕΚΝΟΥ;

Καθώς αναμένουμε το περιεχόμενο του σχεδίου Νόμου γαι την Συνεπιμέλεια παραθέτω κάποιες απόψεις του εξαιρετικού συναδέλφου κου Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου σε προσφατο άρθρο του. Είναι προφανές πως η Ελλάδα έχει διχαστεί σε δύο στρατόπεδα αναφορικά με τον επερχόμενο Νόμο. Ανεξάρτητα από τις απόψεις του εκάστοτε αναγνώστη είναι καλό με ψυχραιμία και ανοιχτό μυαλό να αποδεχτούμε πως τα σημερινά Οικογενειακά Δικαστήρια δεν αρκούν για την διασφάλιση  της προστασίας του συμφέροντος του τέκνου και η διεκπεραιωτική, σε πολλές περιπτώσεις, αντιμετώπιση πλήτει την κοινωνία μας ως σύνολο. 

“…Ενδιαφέρει όλους η προστασία του παιδιού και η υγιής ψυχοσωματική ανάπτυξή του. Όλες οι επιστημονικές έρευνες καταλήγουν ότι η αποκοπή του παιδιού από ένα γονέα το οδηγεί σε ψυχοπαθολογία. Είναι προς το συμφέρον του παιδιού να μεγαλώνει εξίσου και με τους δύο γονείς του, να νοιώθει ως φυσικό του περιβάλλον το περιβάλλον και των δύο γονιών του.

Συνεπιμέλεια σημαίνει ότι τόσο μέσα στο γάμο ή τη συγκατοίκηση όσο και όταν οι γονείς χωρίσουν ή δεν ζουν μαζί, και οι δύο θα αναθρέφουν εξίσου τα παιδιά τους και ότι αυτά θ’ απολαμβάνουν εξίσου την παρουσία και των δύο γονέων τους στη καθημερινή τους ζωή.

Στη πράξη :

Κατά το χωρισμό ή ακόμα και πριν από αυτό, οι γονείς θα «κατεβάζουν» από το ίντερνετ το υπόδειγμα ενός «σχεδίου ανατροφής τέκνου – parenting plan» το οποίο θα αναρτήσει και θα επικαιροποιεί τακτικά η Πολιτεία.

Ο κάθε γονέας ξεχωριστά θα συμπληρώνει τις δικές του απαντήσεις στο υπόδειγμα που θα κατεβάσει. Θα δέχεται τις συμβουλές του δικηγόρου του και θα τον αμείβει για αυτές τις σημαντικές υπηρεσίες στην υπόθεση.

Στο P.P. θα περιγράφεται κάθε θέμα σχετικό με την ανατροφή του παιδιού. Ποια πόλη ή περιοχή θα είναι η νόμιμη κατοικία του παιδιού, σε ποιο σχολείο θα πηγαίνει τα επόμενα χρόνια, ποιες ξένες γλώσσες θα μάθει, ποια εξωσχολικά μαθήματα και δραστηριότητες, ποια σπορ και hobby θα εξασκεί, ποιες κοινωνικές δραστηριότητες, πως θα συμμετέχουν και οι δύο γονείς στην εκπαιδευτική διαδικασία, πότε και πως θα γίνεται η εναλλαγή των γονέων.

Ποιο παιδίατρο και άλλους γιατρούς θα έχει το παιδί, ποιά κοινωνική ασφάλιση και βιβλιάριο υγείας, το βιβλιάριο υγείας, το διαβατήριο, πότε θα πάρει κινητό, πότε θ’ ανοίξει λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα, πως θα πηγαίνει στα παιδικά πάρτι, πως θα υποδέχεται τους γονείς της ευρύτερης οικογένειας, πως θα παρουσιαστεί στο παιδί και πως θ’ αποκαλεί τους επόμενους συντρόφους των γονέων του και τυχόν κατιόντες του, πως θα συνοδεύεται στις σχολικές γιορτές, στην κατασκήνωση, πως θα ταξιδεύει στο εξωτερικό και πως θ’ αντιμετωπιστούν τα ζητήματα θρησκείας, αρχών κα.

Πως θα συμμετέχουν και σε τι ποσοστό και οι δύο γονείς στις δαπάνες ανατροφής του παιδιού, ποιές είναι οι τακτικές και ποιες οι έκτακτες δαπάνες, πως θα καταγράφονται και θα επιμερίζονται, πως θ’ αποφασίζονται οι έκτακτες, πως θα εκκαθαρίζονται οι δαπάνες, πως θα επικοινωνούν οι γονείς μεταξύ τους και πως με το παιδί, αν θα υπάρχει ημερολόγιο του παιδιού, αν θα υπάρχει σύμβουλος και πως θα επιλύονται οι τυχόν διαφορές, πως θα τροποποιηθούν οι συμφωνίες.

Όπου υπάρχει συμφωνία των γονέων, θα υπογραφεί συναινετικό διαζύγιο υποβάλλοντας στο συμβολαιογράφο το σχέδιο ανατροφής τέκνου. Το ίδιο και για κάθε τροποποίησή του.

Όπου δεν υπάρχει συμφωνία θα καταφεύγουν στο δικαστή και θα προβλεφθεί ότι υποχρεωτικά θα εφαρμόζει τις ακόλουθες αρχές : Ίσες γονικές ευθύνες, δηλαδή ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις των γονέων. Για τ’ αναγνωρισμένα παιδιά εκτός γάμου θα ισχύει ότι και για όλα τα παιδιά. Ο τόπος κατοικίας του παιδιού θα είναι ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων του. Θα αλλάζει μόνο με συμφωνία ή με δικαστική απόφαση. Ο δικαστής θα ορίζει υποχρεωτικά ίσο χρόνο (που δεν είναι άνισος) για το παιδί με κάθε γονέα του τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στις διακοπές.

Η συμφωνία των γονέων είναι ο στόχος και η ισότητα το μέσο. Όλοι ξέρουμε ότι για να συζητήσουν και να συμφωνήσουν οι δύο γονείς πρέπει να στέκονται στο ίδιο ύψος απέναντι στο νόμο, να έχουν την ίδια φωνή. Αυτό δε μπορεί να γίνει σε νομικό περιβάλλον αποκλειστικής επιμέλειας. Αντίθετα, θα συζητήσουν και θα συμφωνήσουν αν ξέρουν και οι δύο ότι στο δικαστήριο κανένας από του δύο δεν θα τα πάρει όλα και ο άλλος τίποτε. Θα πρέπει να παύσει αυτό που γίνεται σήμερα : ο ένας παίρνει όλο το χρόνο με το παιδί και το παιδί αποκλειστικά στο σπίτι του, μεταθέτοντας τον άλλο από το ρόλο του γονιού στο ρόλο του επισκέπτη.

Αν φθάσουν στο δικαστήριο, οι γονείς θα πάρουν ίσα δικαιώματα, χρόνο και φροντίδα του παιδιού. Αλλά οι γονείς μπορούν να συμφωνήσουν κάτι διαφορετικό. Ο ναυτικός, η αεροσυνοδός, ο στρατιωτικός, η επαγγελματίας με ειδικό ωράριο θα ρυθμίσουν τη ζωή τους στις ανάγκες τους. Θα συζητήσουν επί ίσοις όροις και θα συμφωνήσουν στη δική τους λύση.

Παραμένει δικαίωμα του κάθε πολίτη η προσφυγή στη δικαιοσύνη αλλά με τη συνεπιμέλεια καθίσταται πλέον συμφέρον για γονείς και δικηγόρους να κλείνουν τις υποθέσεις εκτός δικαστηρίων. Και αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Μόνο οι γονείς ξέρουν το παιδί τους και τις ανάγκες της ζωής του και της δικής τους.

Εννοείται επίσης ότι όλα αυτά αφορούν τους «καλούς» γονείς αφού για τους «κακούς» γονείς εφαρμόζονται άλλες διατάξεις, το 1532 ΑΚ, ακόμα και μέσα στο γάμο.

Επίσης θα πρέπει για τα αναγνωρισμένα – με οποιοδήποτε τρόπο – παιδιά εκτός γάμου να εφαρμόζεται αναλογικά ότι ισχύει για τα παιδιά εντός γάμου.

Τέλος οι συμφωνίες και οι αποφάσεις πρέπει να εκτελούνται και γι’ αυτό θα προβλεφθούν μηχανισμοί και όχι μόνο ποινές. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι δοκιμασμένοι και λειτουργούν παγκόσμια :

Αν κάποιος γονιός δεν συνεργάζεται και δεν συμπληρώνει parenting plan λαμβάνεται υπόψη και εφαρμόζεται αυτό που συμπλήρωσε ο άλλος γονέας και επικύρωσε ο δικαστής.

«Αντικειμενικές αξίες» διατροφής τέκνων, μια πρακτική που ήδη εφαρμόζει η Πολιτεία που έχει θεσπίσει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης νοικοκυριών. Η συζήτηση και η αντιδικία μεταξύ των γονέων θα γίνεται μόνο για τυχόν επιπλέον έκτακτες δαπάνες, εάν κάτι τέτοιο χρειάζεται, όπως π.χ. ορθοδοντικές, θέματα υγείας, μαθησιακές δυσκολίες κα.

Σύσταση αμίσθων δικαστικών ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών στο πρότυπο των συμβολαιογράφων, υποθηκοφυλάκων και δικαστικών επιμελητών ως άμισθοι δημόσιοι υπάλληλοι. Στελεχωμένες από επαγγελματίες ψυχολόγους, ψυχιάτρους, παιδιάτρους, παιδοψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς με αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα. Με ενιαίο εθνικό πρωτόκολλο ενεργειών, ενιαία διαγνωστικά τεστ, ενιαία θεραπεία, με επιστημονική αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (ψυχικής, σωματικής, σεξουαλικής), των ψευδών κατηγοριών, της γονικής αποξένωσης.

Φιλική δικαιοσύνη, χωρίς αντιδικία των γονέων με προώθηση της δικαστικής μεσολάβησης και διαμεσολάβησης με τη προέχουσα συμμετοχή των δικηγόρων. Από τη διεθνή εμπειρία, όπου υπήρχε αποκλειστική επιμέλεια οι υποθέσεις καταλήγανε στα ακροατήρια. Όπου εισήχθη τον νέο μοντέλο οι υποθέσεις λύνονται συναινετικά έξω από τα δικαστήρια. Πρωταρχικό μέλημα του δικαστή στη φιλική δικαιοσύνη είναι πως το παιδί θα διατηρεί εξίσου σχέσεις και με τους δύο γονείς του.

Όλα τα πιο πάνω είναι ανέξοδα για το κρατικό προϋπολογισμό, κοινωνικά επωφελή και επιτρέπουν τη συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Όλες οι πιο πάνω αλλαγές είναι συνολικά αναγκαίες. Η κοινή επιμέλεια χωρίς ίσο χρόνο και η εισαγωγή του «γονέα με τον οποίο το παιδί διαμένει» θα είναι τίποτε άλλο από  μια τακτική υποχώρηση των τιμητών της αποκλειστικής επιμέλεια. Μόνο που η «επιμέλεια» γίνεται «πρωταρχική κατοικία του παιδιού».

Η αλλαγές θα υλοποιηθούν. Τι θα λένε άραγε τότε αυτοί που χαρακτήρισαν τις αλλαγές «θεωρητικές και ανεφάρμοστες». Πιθανώς τα ίδια που έλεγαν και αυτοί που πίστευαν ότι δεν θα γίνει μετρό στην Αθήνα, ότι δεν λειτουργήσει η ηλεκτρονική διακυβέρνηση ή – ακόμα παλαιότερα – όσοι πίστευαν ότι η γη είναι επίπεδη.

*Δικηγόρος ΔΣΑ, Πρόεδρος ΔΣ Ελληνικού Συμβουλίου Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος Συνεπιμέλεια