Η έμπνευση καί Φωτογραφία
Όχι, δέν πρόκειται νά αναφερθώ σέ κάτι φωτογραφικά καλύτερο, παραθέτοντας τήν φωτογραφία που βλέπετε. Αυτά δέν μέ ενδιαφέρουν. Μέ ενδιαφέρει η φωτογραφία αυτή καθ’ εαυτή καί όχι τά “καλλιτεχνικώς” συμπαρομαρτούντα – εφευρήματα πρός επιβράβευση – ή απόρριψη. Αυτά είναι γιά άλλους.
Η έμπνευση καί Φωτογραφία
Εκτός από τίς μοναδικές στό είδος τους εκτελέσεις τής κλασικής Όπερας, που μάς άφησε η Μαρία Κάλλας, είναι καί κάποια λόγια που είπε καί τά οποία θεωρώ εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Είπε, λοιπόν, η Μαρία Κάλλας καί τό εξής αξιοπρόσεκτο: «Τώρα που η γνώση πλήθυνε, η έμπνευση χάθηκε» καί άς σταθούμε γιά λίγο πάνω σ’ αυτό.
Η έμπνευση, γιά τήν οποία κάνει λόγο η Μαρία Κάλλας, είναι ασφαλώς η καλλιτεχνική έμπνευση, τό σπινθηροβόλο δηλαδή εκείνο ερέθισμα, που κινεί τόν άνθρωπο καί τόν κάνει, τόν φανερώνει, νά είναι αυτό που είναι : Ο άνθρωπος είναι καλλιτέχνης. Δέν θά σταθώ στίς λεπτομέρειες καί σέ κάπως βαθύτερη ανάλυση τού γεγονότος αυτού. Θά παρατηρήσω όμως ότι ο αφορισμός αυτός δέν είναι λάθος. Είναι ολωσδιόλου σωστός, άν ληφθεί υπόψη ότι η στερημένη, από επίγνωση, γνώση καταντά αναποτελεσματική, ατελέσφορη καί όχι σπάνια, επικίνδυνη. Ο λόγος ; Διότι αυτά που εμπνεόμαστε αποβλέπουν σέ ιδιοτελείς καί χρησιμοθηρικούς σκοπούς. Τό ενδιαφέρον μας είναι πόσο και πώς, θά γεμίσουμε περισσότερο τίς τσέπες μας.
Ακριβώς, γιά τόν λόγο αυτό ο ρεαλιστής τών ημερών μας θα άκουγε μέ μεγάλη δυσφορία αυτά τά λόγια, που είπε η Μαρία Κάλλας. Χάθηκε η έμπνευση; θά σάς απαντούσε. Καί πού τό είδατε αυτό; Δέν βλέπετε τόν κινηματογράφο, τίς τηλεοπτικές διαφημίσεις καί δέν ακούτε τά σύγχρονα έργα τών «κλασικών» συνθετών; Άν αυτά δέν σάς φτάνουν, είναι μήπως υποδεέστερα τά εικαστικά έργα ή αυτά τής σύγχρονης λογοτεχνίας; Αφού δε σάς αραδιάσει καί μερικά κριτικά σχόλια από ειδικούς, που θά τά έχει αποστηθίσει γιά νά καταστεί περισσότερο αξιόπιστος, θά σάς έλεγε ότι απλά, “η Μαρία Κάλλας εξέφρασε την άποψή της και τίποτα περισσότερο”.
Συνήθως μέ αυτό τόν θλιβερό καί συνάμα απογοητευτικό τρόπο, καταλήγουν οι συζητήσεις αυτές. Η Μαρία Κάλλας τήν άποψή της είπε, ενώ ο τεχνοκρίτης, που είναι ειδικός (παρένθεση, ενώ η Μαρία Κάλλας δεν ήταν ειδική!) έχει αντίθετη γνώμη καί δέν εκφράζει άποψη. Ωστόσο, η έμπνευση έχει χαθεί καί άς λέγουν οι πραγματιστές ό,τι θέλουν. Τήν έμπνευση δεν τήν διασώζουν τά επιδέξια ψηφιακά τεχνουργήματα, τά διαφημιστικά τεχνάσματα, όπου εκεί ευδοκιμεί η νοσηρή της εκδοχή, ούτε τά καλλιτεχνήματα τών χολιγουντιανών σεναριογράφων : Η περί πολλού εκτιμώμενη καί ως Έβδομη Τέχνη, δέν είναι καθόλου αμέτοχη γιά τόν μαρασμό τών ημερών μας. Η έμπνευση τών επίδοξων διεκδικητών καλλιτεχνικών διακρίσεων, έχει σάν πρότυπο ήρωες, αστέρες μάλλον τού κινηματογράφου, που ανταγωνίζονται ένας τόν άλλο σέ προκλήσεις καί σέ σκάνδαλα. Είναι επίσης η επιδέξια χρήση τών τεχνικών μας μέσων (τεχνολογία), αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.
Είναι λοιπόν καί τά σκάνδαλα, τά οποία δέν απέφυγε η πλούσια σέ έμπνευση Μαρία Κάλλας. Είχε τήν ατυχία να γεννηθεί στόν αστερισμό τού πολιτισμού, τόν οποίο καθ’ ολοκληρία σχεδόν διαμόρφωσε η Έβδομη Τέχνη, δηλαδή ο κινηματογράφος. Η κλασσική Όπερα στάθηκε ανίσχυρη καί ανίκανη νά τόν εξουδετερώσει, ίσως, αφήνοντας αναπάντητο καί τό μεγάλο ζητούμενο : Τί είναι τελικά η έμπνευση και τί η Τέχνη ; Απάντηση, νομίζω, δέν έχει ούτε η Φωτογραφία.
