Βαγγέλης Καρκαλέτσης: Ο Δημόκριτος στο κέντρο της έρευνας για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Ο Βαγγέλης Καρκαλέτσης είναι ο διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Μέσα στο 2019 σύναψε μια μεγάλη συμφωνία με μια πολυεθνική εταιρία που συμφώνησε να χρηματοδοτήσει ένα νέο Κέντρο Έρευνας εντός του Δημόκριτου, με αντικείμενο την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η κίνηση αυτή αναμένεται να φέρει τουλάχιστον 40 νέους ερευνητές στον Δημόκριτο μέσα στο επόμενο έτος, ενώ παράλληλα θα καταστήσει το Ινστιτούτο έναν από τους παγκόσμιους πυλώνες στην έρευνα για την Τεχνητή Νοημοσύνη.

«Τον Αύγουστο αυτής της χρονιάς ανακοινώσαμε επίσημα την στρατηγική μας συνεργασία με μια μεγάλη πολυεθνική εταιρία, την “EY”», λέει στο CNN Greece ο κύριος Καρκαλέτσης και εξηγεί πως η συνεργασία αφορά στην δημιουργία ενός Διεθνούς Κέντρου Αριστείας στην Τεχνητή Νοημοσύνη, και ειδικά στον τομέα που ασχολείται με την ευφυή ανάλυση εγγράφων. Ο ίδιος επισημαίνει πως «αυτό το κέντρο αριστείας είναι μονάδα του Δημόκριτου, που χρηματοδοτείται από την “EY” για να κάνουμε έρευνα στην ευφυή ανάλυση εγγράφων. Εμείς κάνουμε έρευνα σε αυτόν τον τομέα και κατοχυρώνουμε τη γνώση που παράγεται με κοινές πατέντες και με κοινές δημοσιεύσεις».

Από το brain drain στο brain gain

Το κέντρο ήδη έχει αρχίσει να στελεχώνεται με ερευνητές, που αναμένεται στο τέλος του 2020 να έχουν φτάσει τους 40 τον αριθμό: «Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που προσλαμβάνουμε είναι Έλληνες του εξωτερικού. Αρκετοί από αυτούς είναι παλιοί μας συνεργάτες, παλιοί μας φοιτητές που βλέπουν όλη αυτή την πρωτοβουλία, σαν μια ευκαιρία, σαν μια αφορμή, για να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Αυτή η πρωτοβουλία δηλαδή, όπως και άλλες πρωτοβουλίες και μέσα στο Δημόκριτο αλλά και στην Ελλάδα γενικά, μπορεί να αναστρέψει το φαινόμενο brain drain που ζήσαμε τα προηγούμενα χρόνια, πηγαίνοντας στο brain gain, φέρνοντας στην Ελλάδα όχι μόνο Έλληνες επιστήμονες, ακόμα και ξένους επιστήμονες», επισημαίνει ο κύριος Καρκαλέτσης.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Tesla, που έχει δημιουργήσει το πρώτο ερευνητικό γκρουπ της στην Ευρώπη, στο τεχνολογικό πάρκο του Δημόκριτου. Η ομάδα της, που αποτελείται από περισσότερους από 20 μηχανικούς, ασχολείται με έρευνα σε θέματα ηλεκτροκινητήρων για μεγάλα οχήματα: «Η ομάδα ήδη υπάρχει, έχει εγκατασταθεί και στελεχώνεται αυτή τη στιγμή από μηχανικούς, κυρίως Έλληνες που έχουν επιστρέψει στη χώρα για να ασχοληθούν με αυτό το αντικείμενο» λέει ο κύριος Καρκαλέτσης και συμπληρώνει: «Το brand name του Δημόκριτου, όπως και άλλων φορέων, έχει διεθνή αναγνωρισιμότητα και γι’ αυτόν τον λόγο, σημαντικοί επιστήμονες, όταν τους δοθεί η αφορμή, θέλουν να γυρίσουν στην Ελλάδα και να εργαστούν στον Δημόκριτο. Ο Δημόκριτος, νομίζω μπορώ να το πω, γίνεται ένας πόλος όχι μόνο έρευνας αλλά και καινοτομίας, διεθνούς εμβέλειας».

Τι είναι η «επεξεργασία φυσικής γλώσσας»

Το εργαστήριο Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Δημόκριτου έχει ήδη μια ομάδα περίπου 50 ερευνητών συνολικά, που ασχολούνται με την κατανόηση εγγράφων στο πλαίσιο της Τεχνητής Νοημοσύνης και αυτό οδήγησε και μια πολυεθνική εταιρία της εμβέλειας της EY να στραφεί στο συγκεκριμένο ίδρυμα για συνεργασία. «Η εταιρία μας επέλεξε γνωρίζοντας ότι έχουμε ήδη μία μεγάλη ομάδα που ασχολείται με αυτό το αντικείμενο, με σημαντικά αποτελέσματα διεθνώς, στον τομέα επεξεργασίας φυσικής γλώσσας», αναφέρει ο κύριος Καρκαλέτσης, εξηγώντας τι είναι η «επεξεργασία φυσικής γλώσσας»: «Όταν αναφερόμαστε σε έγγραφα, είναι η κατανόηση του εγγράφου από τον υπολογιστή». Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα κατανόησης κειμένου από τον υπολογιστή είναι τα διαλογικά συστήματα που χρησιμοποιούνται ήδη σε κινητά τηλέφωνα. «Τα διαλογικά συστήματα είναι ένας χαρακτηριστικός τομέας της Τεχνητής Νοημοσύνης, που γνωρίζει ήδη πολύ μεγάλη ανάπτυξη, θα είναι οι βοηθοί μας τα επόμενα χρόνια, μέσα από τα κινητά», εκτιμά ο διευθυντής.

Η Ελλάδα στο μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναμένεται στο άμεσο μέλλον να έχει ακόμα μεγαλύτερη παρουσία όχι μόνο σε επίπεδο έρευνας, αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση επικεντρώνεται στο ευρωπαϊκό έργο για την Τεχνητή Νοημοσύνη που ονομάζεται «AI for You» και είναι ουσιαστικά μια μεγάλη ευρωπαϊκή πλατφόρμα Τεχνητής Νοημοσύνης, «με στόχο να φέρει μαζί όλες τις δράσεις σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια στην Ευρώπη, δημιουργώντας μια υπολογιστική πλατφόρμα που θα εμπλουτίζεται και θα αξιοποιείται τόσο από ερευνητικούς φορείς όσο και από άλλους οργανισμούς», όπως εξηγεί ο κύριος Καρκαλέτσης, επισημαίνοντας πως το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Δημόκριτου θα έχει κομβικό ρόλο στο έργο αυτό.

Η συζήτηση όμως που έχει ήδη ξεκινήσει στην Ευρώπη για το μέλλον έχει να κάνει με την ουσία της Τεχνητής Νοημοσύνης στις ανθρώπινες κοινωνίες. Πρέπει να είμαστε σε θέση είτε να εξηγούμε γιατί ένα σύστημα πήρε την μία ή την άλλη απόφαση, είτε να έχουμε εκ των προτέρων θέσει εμείς τους κανόνες βάσει των οποίων θα τη λάβει, τονίζει ο διευθυντής. «Η χώρα μπορεί να έχει ένα στρατηγικό ρόλο σε αυτό που λέμε και είναι και το μότο το ευρωπαϊκό για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ανθρωποκεντρική και Αξιόπιστη Τεχνητή Νοημοσύνη», επισημαίνει και εξηγεί: «Αυτό προτάσσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως αυτό που μας διαφοροποιεί από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Εμείς δίνουμε έμφαση στα ανθρωποκεντρικά χαρακτηριστικά της Τεχνητής Νοημοσύνης, γιατί θέλουμε μία Τεχνητή Νοημοσύνη που να είναι αξιόπιστη, που να είναι δίκαιη, που να είναι ηθική, που να μην περιορίζει την αυτονομία του ανθρώπου, να σέβεται την ιδιωτικότητα του ανθρώπου. Όλα αυτά απαιτούν πολύ μεγάλη έρευνα και αυτό θα είναι και βασικό στοιχείο της έρευνάς μας τα επόμενα χρόνια».

Όσο για την Ελλάδα, ο κύριος Καρκαλέτσης εκτιμά πως πρέπει να παίξει βασικό ρόλο στη συζήτηση αυτή: «Το ενδιαφέρον για τη χώρα νομίζω είναι ότι αυτό θα πρέπει να συνδυάσει όχι μόνο επιστήμονες από τον χώρο των θετικών επιστημών, αλλά και επιστήμονες από τον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών. Εδώ σαν χώρα έχουμε ένα μεγάλο πλεονέκτημα και έναν συμβολικό χαρακτήρα και αυτό αναγνωρίζεται και από τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Η υποστήριξη της Ανθρωποκεντρικής Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι ένα από τα μεγάλα μας σχέδια τα επόμενα χρόνια».

Ο Δημόκριτος αλλάζει

Το μέλλον προδιαγράφεται εξαιρετικά ευοίωνο για τον Δημόκριτο συνολικά. Μια μεγάλη επένδυση στο σύνολο του ερευνητικού κέντρου αναμένεται να αναβαθμίσει τόσο τις εγκαταστάσεις όσο και το ίδιο το έργο των επιστημόνων εκεί. Πρόκειται για μία σύμπραξη της Πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που είναι συνολικής αξίας 50 εκατ. ευρώ για την επόμενη πενταετία. Τα έργα ξεκινούν άμεσα και όπως επισημαίνει ο κύριος Καρκαλέτσης, «θα φτιαχτούν τέσσερα νέα κτήρια και θα ανακαινιστούν όλα τα υπόλοιπα. Εκτιμώ ότι τα επόμενα χρόνια από τα 1.300 άτομα που είμαστε αυτή τη στιγμή στον Δημόκριτο, ο πληθυσμός αυτός θα διπλασιαστεί. Το καινούριο μας κτήριο στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών θα είναι ένα έξυπνο κτήριο, ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιούμε το ίδιο το κτήριο για την έρευνά μας».

Νέες εταιρίες που ενδιαφέρονται να εγκατασταθούν στο τεχνολογικό πάρκο του Δημόκριτου, συμφωνίες με εταιρίες – κολοσσούς, όπως αυτή για την Τεχνητή Νοημοσύνη και η ανάπτυξη που υπόσχεται η ίδια η αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, προδιαγράφουν ένα ακόμα πιο λαμπρό μέλλον για το σημαντικότερο ερευνητικό κέντρο της χώρας.

Credits για το video:

Σκηνοθετική Επιμέλεια: Σεραφείμ Ντούσιας

Κάμερα: Λευτέρης Παρτσάλης

Nicholas Cornford