Η Ναυμαχία του Μιντγουέι(Midway)

«Βύθισαν 4 εχθρικά αεροπλανοφόρα με τολμηρές αεροπορικές επιδρομές, αντιμετωπίζοντας λυσσαλέα αντίσταση και κατάφεραν να αλλάξουν την τροπή του πολέμου στον Ειρηνικό Ωκεανό». Απόσπασμα από την επιγραφή στο Μνημείο πεσόντων στα νησιά Μιντγουέι.

Το διάστημα από 4 έως 7 Ιουν. 1942, η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή των νήσων Μιντγουέι στον Ειρηνικό Ωκεανό, αποτέλεσε το πεδίο μάχης των ναυτικών δυνάμεων της Ιαπωνίας υπό τον Ναύαρχο Ισορόκου Γιαμαμότο (Isoroku Yamamoto) και των ΗΠΑ υπό τον Ναύαρχο Τσέστερ Νίμιτς (Chester Nimitz). Οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν οι νικητές της ναυμαχίας. Οι απώλειες των Ιαπώνων ανήλθαν σε 4 αεροπλανοφόρα, ένα βαρύ καταδρομικό, 248 αεροσκάφη και 3.000 νεκρούς, ενώ των ΗΠΑ σε 1 αεροπλανοφόρο, ένα αντιτορπιλικό, 150 αεροσκάφη και 307 νεκρούς.

Η Μάχη για την Κυριαρχία στον Ειρηνικό Ωκεανό

Έξι μήνες μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ (7 Δεκ. 1941), οι Ιάπωνες είχαν την ναυτική υπεροπλία κυρίως σε θωρηκτά και καταδρομικά, αλλά δεν είχαν την πλήρη κυριαρχία στον Ειρηνικό Ωκεανό. Για να την αποκτήσουν έπρεπε να καταστρέψουν τα αεροπλανοφόρα, τα οποία αποτελούσαν το ισχυρό χαρτί του στόλου των ΗΠΑ. Ο Γιαμαμότο αποφάσισε να καταλάβει τα δύο μικρά νησάκια στην Ατόλη Μιντγουέι, τα οποία βρισκόντουσαν σε απόσταση 2.100 χλμ. βορειοδυτικά της Χαβάης και επί των οποίων οι Αμερικάνοι είχαν κατασκευάσει αεροδρόμιο και ναυτικές εγκαταστάσεις. Τα δύο νησάκια αύξαναν την ακτίνα δράσεως των πλοίων και των αεροπλάνων τους κατά 2.000 χλμ.

Οι Αντίπαλες Δυνάμεις

Ο ιαπωνικός στόλος αποτελείτο από 8 αεροπλανοφόρα, 11 θωρηκτά, 20 καταδρομικά, 60 αντιτορπιλικά, 15 υποβρύχια και 700 αεροπλάνα εκτός των πλοίων υποστηρίξεως. Ο Γιαμαμότο με την κατάληψη της στρατηγικής σημασίας νήσων, σκόπευε να παρασύρει σε ναυμαχία τον αμερικανικό στόλο, ο οποίος θα έσπευδε προς αντιμετώπιση της αποβατικής δυνάμεως. Προς υλοποίηση του σχεδίου του κατένειμε τις δυνάμεις του ως εξής: Στα 4 ισχυρότερα αεροπλανοφόρα [Ακάτζι, Κάγκα, Σορίου, Χιρίου (Akagi, Kaga, Soryu Hiryu)] ανέθεσε την αποστολή καταστροφής των αντιστοίχων αμερικανικών. 2 αεροπλανοφόρα θα συνόδευαν την αποβατική δύναμη κατά των νήσων Μιντγουέι, ενώ 2 αεροπλανοφόρα θα κατελάμβαναν 2 από τις 14 Αλεούτιες νήσους, στην Βερίγγειο θάλασσα, προς παραπλάνηση του εχθρού. Ο Γιαμαμότο διοικούσε τον στόλο του από το «Γιαμάτο» το μεγαλύτερο θωρηκτό του κόσμου. Ο Νίμιτς είχε στην διάθεσή του 3 αεροπλανοφόρα [Εντερπράιζ, Χόρνετ, Γιόρκταουν (Enterprise, Hornet, Yorktown)], κανένα θωρηκτό, 8 καταδρομικά 19 υποβρύχια και 400 αεροσκάφη. Ο Γιαμαμότο χώρισε τον στόλο του σε 10 μικρότερες ομάδες, για λόγους ασφαλείας και τακτικής. Οι ιαπωνικές πληροφορίες εσφαλμένα έφεραν τα δύο αεροπλανοφόρα (Εντερπράιζ, Χόρνετ) να βρίσκονται καθ’ οδόν προς την Χαβάη από τον Νότιο Ειρηνικό. Το Γιόρκταουν το οποίο θεωρούσαν εκτός ενεργείας. επισκευάσθηκε σε 72 ώρες αντί των 3 μηνών που εκτιμούσαν οι Ιάπωνες. Από την πλευρά τους οι Αμερικάνοι χάριν του Αντιπλοίαρχου πληροφοριών Ιωσήφ Ρότσεφορτ (Joshepf Rochefort) είχαν σπάσει τον ιαπωνικό κρυπτογραφικό κώδικα και ήσαν ενημερωμένοι για τα σχέδια τους.

Οι Διοικητές των Αεροπλανοφόρων

Ο Νίμιτς ενίσχυσε τις δυνάμεις των νήσων Μιντγουέι, και σκόπευε κατά την διάρκεια που τα ιαπωνικά αεροπλάνα θα βομβάρδιζαν τα Μιντγουέι, τα δικά του θα προσπαθούσαν να βυθίσουν τα ιαπωνικά αεροπλανοφόρα. Οι πρωταγωνιστές της ναυμαχίας ήσαν οι διοικητές της δυνάμεως των αεροπλανοφόρων. Τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα διοικούσε ο πανέξυπνος Αντιναύαρχος Ρέημοντ Σπρούανς (Raymond Spruance), που αντικατέστησε την τελευταία στιγμή τον ασθενήσαντα Αντιναύαρχο Γουίλιαμ Χάσλει (William Hasley) χωρίς να διαθέτει εμπειρία σ’ αυτούς του είδους τα πλοία. Το παρατσούκλι του Σπρούανς ήταν «ηλεκτρονικό μυαλό» λόγω της παροιμιώδους ψυχραιμίας τους. Τα ιαπωνικά αεροπλανοφόρα διοικούσε ο Αντιναύαρχος Τσουίτσι Ναγκούμο (Chuichi Nagumo), ο οποίος θεωρείτο αξιωματικός της «παλιάς σχολής» ναυτικός των κλασικών πολεμικών πλοίων επιφανείας. Η μοίρα έφερε τους δύο πενηνταπεντάχρονους ναυτικούς αντιμέτωπους σε μία τις μεγαλύτερες ναυμαχίες αεροπλανοφόρων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Ναυμαχία

Την 3η Ιουνίου οι αντίπαλοι στόλοι πλησίασαν τα νησιά Μιντγουέι, προσπαθόντες απεγνωσμένα να εντοπίσουν ο ένας τα αεροπλανοφόρα του άλλου. Τα χαράματα της 4ης Ιουν. τα μισά ιαπωνικά αεροσκάφη (108) εφοδιασμένα με βόμβες απογειώθηκαν για να αφανίσουν την άμυνα των νήσων Μιντγουέι. Τα άλλα μισά εξοπλισμένα με τορπίλες ανέμεναν για να προσβάλλουν τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα σε περίπτωση που τα εντόπιζαν. Στις 05:34 ένα αμερικανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος εντόπισε τα τέσσερα ιαπωνικά αεροπλανοφόρα και αμέσως περισσότερα από 100 αεροσκάφη απογειώθηκαν από τα Μιντγουέι, για να τα προσβάλλουν. Την ίδια ώρα ο Σπρούανς βρισκόταν σε απόσταση 150 ναυτικών μιλίων από τον εχθρό, οριακή όσον αφορά την ακτίνα δράσεως των αεροσκαφών του. Ο Αμερικανός ναύαρχος αποφάσισε να ριψοκινδυνεύσει, στέλνοντας 190 αεροσκάφη (119 καθέτου εφορμήσεως, 41 τορπιλοπλάνα και 30 μαχητικά) από τα αεροπλανοφόρα του κατά των Ιαπώνων. Ο βομβαρδισμός κατά των νήσων Μιντγουέι, δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ο Ναγκούμο αφού απέκρουσε το πρώτο κύμα της αμερικανικής επιθέσεως αποφάσισε να αλλάξει τον οπλισμό των αεροσκαφών από τορπίλες σε βόμβες, προκειμένου να καταστρέψει τα αεροπλάνα που επέστρεφαν στα Μιντγουέι επί του εδάφους. Στις 08:20 ιαπωνικό αναγνωριστικό εντόπισε τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα. Ο Ναγκούμο έλαβε τότε μία μοιραία απόφαση. Διέταξε να επανατοποθετήσουν τις τορπίλες προκειμένου να στείλει τα αεροπλάνα του κατά των αμερικανικών αεροπλανοφόρων. Οι Ιάπωνες τεχνικοί εργαζόμενοι με φρενήρη ρυθμό άλλαζαν τον οπλισμό, αλλά άφησαν τις αχρησιμοποίητες βόμβες επί του καταστρώματος. Την ίδια ώρα επέστρεψαν τα αεροπλάνα του πρώτου κύματος που είχαν βομβαρδίσει τα Μιντγουέι και ζήτησαν να προσγειωθούν λόγω εξαντλήσεως των καυσίμων, γεγονός που καθυστέρησε επιπροσθέτως την απογείωση δεύτερου κύματος των αεροσκαφών. Εκείνη την στιγμή έκαναν την εμφάνιση τους τα αεροσκάφη από τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα. Τα ιαπωνικά καταδιωκτικά εμπόδισαν την προσβολή με τορπίλες από τα αμερικανικά αεροσκάφη που πετούσαν σε χαμηλό ύψος, αλλά δεν πρόλαβαν τα αεροσκάφη καθέτου εφορμήσεως Douglas SBD Dauntless (ατρόμητος) να βομβαρδίσουν τα κατάμεστα από αεροπλάνα καταστρώματα των ιαπωνικών αεροπλανοφόρων. Υπό κανονικές συνθήκες οι βόμβες που ερίφθησαν δεν ήταν αρκετές για να τα βυθίσουν. Η ανατίναξη όμως των έμφορτων με τορπίλες αεροσκαφών και η ανατίναξη των βομβών που δεν χρησιμοποιήθηκαν είχαν σαν αποτέλεσμα να βυθισθούν σε πρώτο χρόνο τα 3 από τα 4 ιαπωνικά αεροπλανοφόρα (Ακάτζι, Κάγκα, Σορίου). Στις 10:40 αεροσκάφη από το τέταρτο ιαπωνικό αεροπλανοφόρο Χιρίου, βομβάρδισαν το αμερικανικό αεροπλανοφόρο Yorktown, αχρηστεύοντας 5 από τους 6 λέβητες παραγωγής ατμού. Το Yorktown αφού έπλευσε ακυβέρνητο επί διήμερο βυθίσθηκε από ιαπωνικό υποβρύχιο την 6η Ιουλίου. Στις 15:30 ο Σπρούανς έστειλε 24 αεροσκάφη καθέτου εφορμήσεως κατά του Χιρίου, τα οποία το χτύπησαν θανάσιμα. Την 01:00 της 5ης Ιουλίου το τέταρτο ιαπωνικό αεροπλανοφόρο βυθίσθηκε. Ο γενναίος ναύαρχος Τάμον Γιαμαγκούτσι (Tamon Yamaguchi) διοικητής της μοίρας των Χιρίου και Σορίου, παρέμεινε στην γέφυρα του πλοίου και το ακολούθησε στο υγρό τάφο του.

Τα Αποτελέσματα

Ο Γιαμαμότο διέταξε την επιστροφή του στόλου προς την Ιαπωνία. Το σχέδιό του να καταστρέψει τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα και να κυριαρχήσει στον Ειρηνικό ωκεανό απέτυχε. Η μόνη επιτυχία υπήρξε η κατάληψη των δύο δυτικότερων από τις Αλεούτιες νήσους. Στην ναυμαχία των Μιντγουέι, η ανδρεία και τόλμη περισσέψαν και από τις δύο πλευρές. Όλες οι απώλειες πλοίων προκλήθηκαν από τα αεροσκάφη των δύο στόλων. Το σπάσιμο του ιαπωνικού κρυπτογραφικού κώδικος συνέβαλε αποφασιστικά στην αποκάλυψη του σχεδίου του Γιαμαμότο. Η διαταγή αλλαγής δύο φορές του οπλισμού των αεροσκαφών από τον Ναύαρχο Ναγκούμο υπήρξε μοιραία για την έκβαση της ναυμαχίας. Η τύχη βοήθησε τους Αμερικάνους, οι οποίοι παρότι υστερούσαν σε πλοία δεν φοβήθηκαν την αναμέτρηση. Η ναυμαχία του Μιντγουέι υπήρξε αποφασιστικής σημασίας γιατί οι Αμερικάνοι ανέλαβαν έκτοτε την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων. Η Ιαπωνία δεν αναπλήρωσε ποτέ την απώλεια των 4 αεροπλανοφόρων. Απαιτήθηκαν 3 ακόμη χρόνια σκληρών μαχών στην θάλασσα στον αέρα και την στεριά και η ρίψη δύο ατομικών βομβών μέχρι να παραδοθεί η Ιαπωνία.

Παπάγου 12 Μαρ. 2018

Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. TIME LIFE BOOKS, The Rising Sun (Ο Ανατέλλων Ήλιος), 1977 Alexandria, Virginia USA.

β. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΥΣΟΣ ΤΥΠΟΣ, Αθήνα 1968.