Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΟΣΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΞΙΑ ΤΗΣ…

Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΦΥΛΑΚΤΗ ΔΙΑΒΑΣΗ


του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*
Την ώρα που ο κόσμος περιμένει με αγωνία να δει ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει ο νέος, παραπαίων, πλανητάρχης στο θέατρο της…

ιστορίας και της πολιτικής, ακούγεται η θεατρική φράση του Άμλετ: “The timeis out of order”… Η εποχή πάει άσχημα, έχει ξεχαρβαλωθεί, σαν να “έχει βγει από τους ρεζέδες της”, όπως θάλεγαν οι παλιότεροι.

Πράγματι, σέρνεται εδώ και καιρό, μια διάχυτη αίσθηση ότι δεν είναι άλλη μια κρίση του καπιταλισμού, ένα τέλος των ιδεολογιών· ότι είμαστε στο παρά πέντε του Αρμαγεδδώνα και όλα παίζονται την επόμενη στιγμή.
Εκατό χρόνια μετά την μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση που άλλαξε την πορεία της ανθρωπότητας και τέσσερις δεκαετίες μετά την επέλαση της νεοφιλελεύθερης αντεπανάστασης, ο τροχός της ιστορίας είναι έτοιμος να ξαναγυρίσει.
Το “πάρτυ” του δυτικού φιλελευθερισμού για την εύκολη νίκη επί του σοβιετικού αντιπάλου του και την αποτυχία της υλοποίησης της σοσιαλιστικής Ουτοπίας τελειώνει εδώ, καθώς καθίσταται προφανές ότι η παγκοσμιοποίηση μάλλον οξύνει παρά αμβλύνει τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Το περιβόητο αγγλοσαξωνικό μοντέλο, που ξεκίνησε στις αρχές του 18ου αιώνα και εστίασε στην επιδίωξη της μεγιστοποίησης του πλούτου ως τον ύψιστο σκοπό της ανθρώπινης ζωής, “πνέει τα λοίσθια”. Αυτός ο οικονομικός φιλελευθερισμός που προέκυψε από την προτεσταντική ηθική, σύμφωνα με την γνωστή θεωρία του Μαξ Βέμπερ, έγινε προοδευτικά ο πυρήνας της ιδεολογίας που έχει κυριαρχήσει σε παγκόσμια κλίμακα, ξεκινώντας με την πολιτική του Ρήγκαν και της Θάτσερ την δεκαετία του ’80. 
Το παράδοξο είναι ότι, μετά την κρίση της ευρωζώνης τα τελευταία χρόνια, σήμερα η επικρατούσα άποψη μεταξύ των Αγγλοσαξώνων οικονομολόγων είναι γενικά Κεϋνσιανή, ενώ η Γερμανία έχει γίνει η εστία των νεοφιλελεύθερων απόψεων.
 Ο ατομικισμός του φιλελευθερισμού, οι διακηρύξεις ότι “Δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα…” ή “Δεν υπάρχει η οντότητα του δημοσίου, είναι απλώς ένας αριθμός ατόμων” αποδεικνύεται πιο επικίνδυνος κι από την θεωρία του “υπερανθρώπου” του ναζισμού. Αν αφεθεί ανεξέλεγκτος, μπορεί να οδηγήσει σε μια πρωτοφανή τεχνο-φασιστική δουλοκρατία σε όλο τον πλανήτη.
Σε αντίθεση με αυτό το δόγμα, η κοινωνία είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών της· είναι αυτό που οι φιλόσοφοι αποκαλούν “αναδυόμενη ενότητα”, με ιδιότητες και αρχές του συνόλου διαφορετικές από εκείνες των συστατικών μερών της ακριβώς όπως, αναλογικά, οι χημικές ενώσεις (π.χ. το νερό και το αλάτι) έχουν ιδιότητες διαφορετικές από τα συστατικά στοιχεία τους.
 Υπό την έννοια αυτή, η κοινωνία και η οικονομία της μοιάζουν με ένα οικοσύστημα ή μια μηχανή. Εάν το σύστημα δυσλειτουργεί, τότε υπάρχουν αθώα θύματα: οι φτωχοί, οι καταπιεσμένοι, οι εξαρτημένοι, οι αμόρφωτοι. 
Το σύστημα χρειάζεται συνεπώς ρύθμιση ή επιδιόρθωση, ή ακόμα γενική επισκευή και επανασχεδίαση, και όλα αυτά στην περίπτωση μιας κρατικής οντότητας είναι οι νόμιμες λειτουργίες μιας κυβέρνησης που την έχουν επιφορτίσει να δρα προς το συμφέρον όλων και να “αντλεί τις δίκαιες εξουσίες της από την συναίνεση των κυβερνώμενων”.
Οι ζηλωτές των “ελεύθερων αγορών”, της laissez-faire οικονομίας, έχουν κατηγορηθεί επανειλημμένα ότι αγνοούν τις δυσλειτουργίες του δόγματός τους και κάνουν τα στραβά μάτια μπροστά στις αποτυχίες των “αγορών”.
Ένας από τους σφοδρότερους επικριτές τους, ο Ούγγρος ηθικός φιλόσοφος Καρλ Πολάνυι (1896-1964), είδε την καταστροφή της περιόδου του Μεσοπολέμου, την Μεγάλη Ύφεση, τον φασισμό και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως την λογική κορύφωση του laissez-faire προς ένα ακραίο επίπεδο. 
“Οι αρχικές αιτίες του κατακλυσμού”, έγραψε, “βρίσκονται στην ουτοπική επιδίωξη του οικονομικού φιλελευθερισμού να συγκροτήσει ένα σύστημα αυτορυθμιζόμενης αγοράς”. Το πιο γνωστό έργο του, “Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός” (Εκδ. Νησίδες, Θεσ/νίκη), γραμμένο για το ευρύ κοινό, είναι πνευματώδες και παθιασμένο, αλλά και λόγιο.
 Αντίθετα προς τους φιλελεύθερους οικονομολόγους από τον Άνταμ Σμιθ μέχρι τον Φρήντριχ Χάγιεκ, ο Πολάνυι ισχυριζόταν ότι δεν υπήρχε τίποτα “φυσικό” ως προς την ελεύθερη αγορά. Οι αρχικές οικονομίες είχαν δομηθεί βάσει κοινωνικών υποχρεώσεων.
 Η σύγχρονη εμπορική κοινωνία εξαρτάτο από την “σκόπιμη κρατική παρέμβαση” από και υπέρ των ελίτ. Το “laissez-faire”, γράφει, αφήνοντας να διαφανεί το οξύμωρον, “ήταν προσχεδιασμένο”. 
Οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι, που αντιμετωπίζουν την αγορά ως οικουμενική -αποδεσμευμένη από τις τοπικές κουλτούρες και τον ιστορικό χρόνο- είναι φανατικοί, των οποίων οι ιδέες καταλήγουν σε τραγωδία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δύο βασικοί υπουργοί Οικονομικών στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια της εξέλιξης του οικονομικού κραχ του 2008, ο Δημοκρατικός Robert Rubin και ο Ρεπουμπλικάνος Henry Paulson, ήταν και οι δύο πρώην CEO της Goldman Sachs.





loading...

1 thought on “Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΟΣΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΞΙΑ ΤΗΣ…

  1. Ποιος θα μας σώσει από την λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης;

Comments are closed.