Τα Αδιέξοδα της κρίσης στη ΝΑ Μεσόγειο

Γράφει : Ο Γιώργος Γκορέζης*e-mail : [email protected]
Web : ggore.wordpress.com

Στην κρίση της ΝΑ Μεσογείου με την τουρκική εισβολή του γεωτρύπανου Fatih εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ενώ το δεύτερο γεωτρύπανο Yavuz σύμφωνα πάντα με τη Τουρκία έχει αρχίσει τις ερευνητικές γεωτρήσεις ανοικτά της Καρπασίας , η Κύπρος περιήλθε σε αδιέξοδο. Το Fatih είναι εκεί για περίπου τέσσερις μήνες και η Τουρκία δηλώνει ότι θα συνεχίζει την έρευνα μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της Ελληνοκυπριακής και της Τουρκοκυπριακής κοινότητας σχετικά με την ανάπτυξη και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Η Τουρκία συνεχίζει και ανήγγειλε νέα NAVTEX που διαρκεί μέχρι 3 Νοε 2019, δείχνοντας ότι είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την ένταση. Αντικειμενικός της σκοπός είναι να εξαναγκάσει την Κύπρο να ενδώσει σε συμφωνία με το κατεχόμενο Βόρειο μέρος της Κύπρου. Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις στη Τουρκία να εγκαταλείψει τα σχέδια της παραβίασης της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και των Κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων, η Τουρκία όχι μόνο συνεχίζει, αλλά κλιμακώνει την ένταση, στέλνοντας και τέταρτο ερευνητικό σκάφος το “Oruc Reis. Με τέσσερα ερευνητικά σκάφη στη περιοχή και πολεμικά τουρκικά πλοία που τα προστατεύουν το ερχόμενο φθινόπωρο αναμένεται εξαιρετικά «θερμό».

Η Κύπρος παγιδεύτηκε και απέτυχε να πραστατεύσει αποφασιστικά και αποτελεσματικά τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Κι’ αυτό στην ουσία συμβαίνει επειδή δεν έχει τον μηχανισμό ισχύος, στρατιωτικό, διπλωματικό, οικονομικό κ.λ.π., που θα εξαναγκάσει την Τουρκία να αποσύρει τα πλοία της από τη περιοχή. Η Κύπρος στερείται ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων που θα απέτρεπαν την Τουρκία να παραβιάζει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, ενώ η Ελλάδα παρουσιάζεται διστακτική να στείλει ναυτικές δυνάμεις στη περιοχή, που θα έδιναν παρουσία και θα ασκούσαν αποτροπή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοίμασε σχέδιο με μέτρα εναντίον της Τουρκίας, αλλά η τελευταία τα απέρριψε, δηλώνοντας ότι θα συνεχίσει τις δραστηριότητες της. Το τουρκικό μήνυμα είναι καθαρό. Είμαστε παρόντες στη Κύπρο, είμαστε παρόντες στο ενεργειακό και κανείς δεν μας βγάζει από το παιχνίδι. Με άλλα λόγια η ασφάλεια της ενέργειας στην ΝΑ Μεσόγειο συμπεριλαμβάνει τη συμμετοχή της Τουρκίας. Άλλως ξεχάστε την σταθερότητα της ΝΑ Μεσογείου.

Είναι μάλλον παράδοξο ότι ο Κύπριος πρόεδρος Αναστασιάδης ευνοεί την επανέναρξη των συνομιλιών με τους Τουρκοκυπρίους, ενώ η Τουρκία παραβιάζει την κυριαρχία της χώρας του. Φαίνεται να ασκείται κάποια εξωτερική πίεση για μια κίνηση προς την κατεύθυνση της λύσης του Κυπριακού, και μέσο αυτού και του ενεργειακού. Δικοινοτική διζωνική συνομοσπονδία φαίνεται να είναι η βάση για τέτοιες συνομιλίες, αν ληφθεί υπ’ όψη η παρούσα κατάσταση στη Κύπρο. Παράλληλα η Κύπρος εργάζεται συστηματικά ώστε να είναι ένα βασικό μέλος του ενεργειακού club της ΝΑ Μεσογείου. Και ευνοείται όχι μόνο από τα ενεργειακά της αποθέματα αλλά και από τη στρατηγική της θέση στη καρδιά της ΝΑ Μεσογείου, και βεβαίως από το γεγονός ότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η στρατηγική των πολλαπλών συμμαχιών στον τομέα αυτό αποδίδει καρπούς. Η Τουρκία δείχνει να είναι απομονωμένη στο ενεργειακό παιχνίδι και η παρούσα επιθετική αντίδραση της αποδίδεται στο γεγονός αυτό. Αλλά είναι Βέβαιο ότι η Τουρκία δεν θα ανεχθεί τετελεσμένα σε μια περιοχή στρατηγικών της συμφερόντων. Όσο χρόνο μέρος της Κύπρου παραμένει υπό τουρκική κατοχή και τουρκικά στρατεύματα με βαρύ οπλισμό είναι ανεπτυγμένα στο νησί, η Κύπρος αντιμετωπίζει ευθεία απειλή εναντίον της εθνικής της ασφαλείας και κυριαρχίας. Ένα θερμό επεισόδιο κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου δεν πρέπει να αποκλειστεί.

Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι σε κρίσιμο σημείο λόγω της απόφασης της Τουρκίας να παραβιάζει την Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Επιπλέον η Τουρκία επιδίδεται σε σκληρή ρητορική έναντι της Ελλάδος σ’ ότι αφορά τα θαλάσσια και εναέρια κυριαρχικά της δικαιώματα. Η Ελλάδα ανησυχεί για τουρκικές προθέσεις έρευνας υδρογονανθράκων εντός της Αποκλειστική της Οικονομικής Ζώνης στο Καστελόριζο. Το κρίσιμο σημείο είναι το πως η χώρα θα αντιδράσει σε περίπτωση που τουρκικό σκάφος ερευνών εισέλθει στην Αποκλειστική της Οικονομική Ζώνη. Είναι βέβαιο ότι η κρίση θα κλιμακωθεί επικίνδυνα, ειδικά με το τέλος της τουριστικής περιόδου. Αλλά η κρίση στη Κύπρο μπορεί να κλιμακωθεί και να περιλάβει και την Ελλάδα, αν η τελευταία εξαναγκασθεί να αναπτύξει στρατιωτικές, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις στη ΝΑ Μεσόγειο. Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι η Κύπρος στερείται ναυτικής και αεροπορικής ισχύος είναι η Ελλάδα που θα προστρέξει σε βοήθεια της μικρής και ανίσχυρης νήσου στη καρδιά της ΝΑ Μεσογείου. Η μακρά οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχει επηρεάσει τις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία, αλλά η στρατιωτική συνεργασία και εξοπλιστική βοήθεια της Αμερικής έχει αναβαθμίσει αρκετά το στρατιωτικό της δυναμικό. Παράλληλα ο στρατηγικός ρόλος της χώρας είναι αρκετά ισχυρός, σαν προωθημένης βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και της Αμερικής. Παρά ταύτα τα τουρκικά μαχητικά συνεχίζουν να παραβιάζουν μαζικά τον ελληνικό εναέριο χώρο και η Τουρκία άρχισε να εργαλειοποιεί το προσφυγικό, που παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις μετά την διαφαινόμενη αθέτηση της Συμφωνίας του 2016 Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας, και τείνει να καταστεί πέμπτή φάλαγγά στα μετόπισθεν της χώρας. Η κατάσταση ασφαλείας είναι υψηλού ρίσκου, αφού δεν αποκλείεται ένα τυχαίο ή προσχεδιασμένο επεισόδιο από την συμπεριφορά της Τουρκίας και την περιπεπλεγμένη κατάσταση στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.

Στο μέτωπο με τη Συρία, αν και η Τουρκία εμφανίσθηκε ικανοποιημένη με την πρόσφατη αναγγελία της Αμερικής για την από κοινού με τη Τουρκία σχεδίαση Ζώνης Ασφαλείας εντός του Συριακού εδάφους, τελευταία η Τουρκία εμφανίζεται νευρική με τις καθυστερήσεις στην σχεδίαση και εφαρμογή της Ζώνης αυτής. Χώρα σε γεωστρατηγική θέση και δεύτερη στο ΝΑΤΟ σε μέγεθος Ενόπλων Δυνάμεων η Τουρκία έχει την ικανότητα να πραγματώνει τους εθνικούς της στόχους και να προστατεύει τα συμφέροντα της είτε με διπλωματικά μέσα είτε με την απειλή ή τη χρήση δύναμης. Σε μια περίοδο που η Μέση Ανατολή είναι σε αναταραχή οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφεύγουν τη πλήρη ρήξη με την σύμμαχο τους στο ΝΑΤΟ και διατηρούν ανεπίσημα κανάλια επικοινωνίας μαζί τους. Παρά ταύτα η Αμερική συνεχίζει να ασκεί πίεση στους τούρκους σε ευαίσθητα γι’ αυτούς σημεία, όπως το project των μαχητικών F-35, η υποστήριξη των Κούρδων ανταρτών, η αποφυγή της τουρκικής Ζώνης Ασφαλείας στο εσωτερικό της Συρίας και η υποστήριξη των Κυπριακών ενεργειών στη ΝΑ Μεσόγειο.

Στο εσωτερικό της η Τουρκία οδεύει σε μείζονα οικονομική κρίση, έχει περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης και τα ανθρώπινα δικαιώματα και εκλεγμένοι βουλευτές όπως και χιλιάδες στρατιωτικοί και πολίτες συλλαμβάνονται και διώκονται. Η χώρα επιδιώκει την αμυντική και εμπορική συνεργασία με τη Ρωσία, παρά την ρωσική στάση στο Συριακό. Το Κουρδικό είναι μείζων απειλή και θέμα ασφαλείας για τη Τουρκία που επηρεάζει τη σταθερότητα, την ειρήνη και ακόμη αυτή την ενότητα της χώρας. Παρά ταύτα η χώρα πέραν από την εμπλοκή της στο ενεργειακό της ΝΑ Μεσογείου συνεχίζει μακράς κλίμακας αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό της αλλά ακόμα και πέραν των συνόρων της.

Στη ΝΑ Μεσόγειο η Τουρκία πέτυχε να εγκαταστήσει περίπου μόνιμη παρουσία εντός της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης χωρίς κανένα στην ουσία κόστος. Οι τουρκικές ενέργειες αποσκοπούν επιπρόσθετα να περιλάβουν το ενεργειακό ζήτημα στις συνομιλίες ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για την επίλυση του κυπριακού ζητήματος. Το κόστος μέχρι τώρα για την Τουρκία είναι μηδενικό και κατόρθωσαν ταυτόχρονα να θέσουν υπό αμφισβήτηση τα κυπριακά κυριαρχικά δικαιώματα. Εκτιμάται ότι η Τουρκία είναι πλήρως αποφασισμένη να κλιμακώσει την ένταση στη περιοχή, περιλαμβανομένης της ένοπλης βίας αν κριθεί αναγκαίο να προστατεύσει τα συμφέροντα της. Αν λάβουμε υπ’ όψη ότι Ελλάδα και Κύπρος ενεργούν σε συντονισμό και ότι η Ελλάδα εγγυάται την άμυνα και την ασφάλεια της Κύπρου- εγγυήτρια Δύναμις, δεν πρέπει να αποκλειστεί ένα τυχαίο ή προσχεδιασμένο θερμό επεισόδιο στη Κύπρο ή το Αιγαίο μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου.-

*Ο Υποστράτηγος ε.α. Γιώργος Γκορέζης είναι αρθρογράφος, συγγραφέας, πολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής.

loading...