Ο Πύργος που γέρνει επί 1000 χρόνια
Ο περίφημος Πύργος της Πίζας, που δεν έγειρε μετά την κατασκευή του αλλά χτιζόταν προσεκτικά ενώ είχε ήδη πάρει κλίση. Δεν γέρνει μόνο αλλά και περιστρέφεται. Πως και γιατί οι χιλιάδες τόνοι του παλιού καμπαναριού δεν σωριάζονται στο έδαφος, προς μεγάλη απορία μηχανικών και τεχνητών.
Υποθέτω ότι όλοι όσοι έχουν επισκεφθεί την Ιταλία, δεν έχουν παραλείψει από το τουριστικό τους πρόγραμμα μια επίσκεψη στην Πίζα για να δουν το περίφημο κεκλιμένο πύργο της. Άλλωστε, αυτό το περίεργο ανθρώπινο κατασκεύασμα που μοιάζει να αψηφά τους νόμους της βαρύτητας έχει αποδειχθεί χρυσορυχείο για την ιστορική πολιτειούλα. Οκτώ με δέκα εκατομμύρια τουρίστες συνωστίζονται κάθε χρόνο στην πλατεία Ντουόμο για να δουν αυτή την κατασκευή 800 ετών, που η κορυφή της έχει αποκλίνει από τον άξονα της περίπου 5,5 μοίρες δηλαδή τέσσερα μέτρα προς τον νότο.
Κατά καιρούς, διάφοροι σύγχρονοι μηχανικοί έκανα λογής-λογής σχέδια να χρησιμοποιήσουν όλα τα σύγχρονα τεχνικά μέσα για να επαναφέρουν τον Πύργο σε όρθια θέση. Οι δήμαρχοι της Πίζας που δέχτηκαν αυτές τις προτάσεις, πέταξαν τους επιστήμονες έξω με τις κλωτσιές. Πέραν του γεγονότος ότι κάθε απόπειρα τέτοιου είδους μπορεί να καταλήξει σε γκρέμισμα του πύργου, οι δήμαρχοι και οι αρχές είναι ολοκάθαροι ως προς τις προθέσεις τους: Τι να τον κάνουν έναν ίσιο Πύργο; Αυτοί τον θέλουν ασφαλή μεν, αλλά στραβό όπως είναι σήμερα.
Ο Πύργος είναι ένα πελώριο κωδωνοστάσιο, για τον καθεδρικό ναό που βρίσκεται δίπλα του. Είναι δηλαδή το καμπαναριό της εκκλησίας. Άρχισε να χτίζεται το 1174 από τους Μπονάνο και Γουλιέλμο, αλλά ολοκληρώθηκε σχεδόν δυο αιώνες αργότερα, το 1350 από τον Θωμά Πιζάνο. Όποιος τον βλέπει σήμερα υποθέτει ότι ο Πύργος έστεκε κανονικά και κάποια στιγμή άρχισε να γέρνει. Λάθος. Ο Πύργος σχεδιάστηκε μεν ολόισιος όπως όλα τα καμπαναριά του κόσμου, χτίστηκε όμως με κλίση, έτσι όπως τον βλέπουμε σήμερα. Πέντε χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών και ενώ χτιζόταν μόλις ο τρίτος όροφος από τους οκτώ που απέκτησε ολοκληρωμένος, το κτίριο πήρε κλίση. Αιτία ήταν το σαθρό έδαφος πάνω στο οποίο στέκει, αλλά και τα νερά που υπήρχαν στα θεμέλια του.
Οι εργασίες σταμάτησαν, όμως τον λυπήθηκαν και δεν τον κατεδάφισαν. Απλώς προσεκτικά και σε αραιά διαστήματα πρόσθεταν έναν ακόμα όροφο, έβλεπαν ότι αντέχει και λίγο αργότερα συνέχιζαν. Εξ’ αιτίας αυτής της πειραματικής διαδικασίας και λόγω των πολυέξοδων πολέμων που έκανε η Πίζα πότε με τη Φλωρεντία και πότε με τη Γένοβα, το κτίριο αποπερατώθηκε μετά από 200 χρόνια. Πάντως η Πίζα ανακάλυψε από πολύ νωρίς ότι αυτό το γερμένο κτίσμα ήταν πραγματικό χρυσορυχείο. Ακόμα από τον καιρό που δεν υπήρχε καν η έννοια του τουρισμού, χιλιάδες άνθρωποι συνέρρεαν στην πόλη για να δουν τον πανύψηλο πύργο που σε λίγο δεν θα υπήρχε, καθώς πίστευαν ότι ήταν έτοιμος να σωριαστεί στο έδαφος.
Αν και όλοι φοβούνταν ότι κάποια μέρα το αλλόκοτο αυτό κτίσμα θα έπεφτε διαλύοντας την γύρω γειτονιά και σκοτώνοντας τον κόσμο, ο Πύργος κατάφερε να στέκει εκεί 800 χρόνια από την αποπεράτωση του και 1000 από την θεμελίωση του. Κατά την διάρκεια της ζωής του έχει αφήσει άφωνους χτίστες, τεχνίτες, αρχιτέκτονες και μηχανικούς, οι οποίοι αδυνατούν να καταλάβουν πως είναι δυνατόν οι 14,5 χιλιάδες τόνοι που ζυγίζει να αψηφούν την βαρύτητα. Από το 1838 ο Πύργος είναι ασφαλέστερος, αφού αφαιρέθηκαν τα θεμέλια του και απομακρύνθηκαν τα νερά απ’ το υπέδαφος. Το 1992, οι μηχανικοί που τοποθέτησαν υπερσύγχρονα εργαλεία μέτρησης διαπίστωσαν έκπληκτοι πως όχι μόνο ο Πύργος έγερνε ενάμισι εκατοστό παραπάνω κάθε χρόνο, αλλά περιστρεφόταν κιόλας. Άλλο άλυτο μυστήριο που αφορά τις κινήσεις του υπεδάφους.
Με 860 τόνους μολύβι και 18 αθέατους χαλύβδινους τένοντες που τον έδεσαν στο έδαφος, ανασχέθηκε και η αύξηση της κλίσης του και η περιστροφή του. Σήμερα οι τουρίστες μπορούν άφοβα ν’ ανέβουν τα 293 σκαλιά του και να φθάσουν στο ψηλότερο σημείο του που απέχει 56 μέτρα από το έδαφος. Από τα εκατομμύρια των επισκεπτών του πάντως ανά τους αιώνες, ο πιο διάσημος ήταν ο Γαλιλαίος, που ανέβηκε στην κορυφή του κι έριξε κάτω ταυτόχρονα δυο αντικείμενα διαφορετικής μάζας. Όταν και τα δυο έφθασαν ταυτόχρονα στο έδαφος, διατύπωσε τον νόμο της πτώσης των σωμάτων, καταρρίπτοντας την Αριστοτελική θεωρία περί βαρύτητας.
