Οι φωτιές ως κοινωνικό φαινόμενο

του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτή ορεινής πεζοπορίας  και οδηγού βουνού   

                                                                                                                         
Ως φυσιολάτρης, ορειβάτης, διπλωματούχος οδηγός βουνού και ασχολούμενος επαγγελματικά με την ορεινή φύση έχω βαθιά πεποίθηση ότι οι πυρκαγιές στην ουσία τους είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, που μόνο η σωστή αντιμετώπισή του ως τέτοιου μπορεί κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις να δώσει προοπτική για τη σωστή μελέτη και την αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Οι φωτιές στα δάση, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, έχουν να κάνουν με την ηθική, οικονομική, πνευματική και πολιτιστική ζωή του Έλληνα. Μ’ ένα λόγο με το σύστημα αξιών που διέπει την ζωή του και τη νοοτροπία που καθορίζει την καθημερινή συμπεριφορά του.

 Γνωρίζω από άμεση εμπειρία και στη λεπτομέρειά του ολόκληρο τον ορεινό όγκο της πατρίδας μας και μπορώ να πω με βεβαιότητα και να αποδείξω ότι

η Ελλάδα είναι ένας απέραντος, εύφλεκτος σκουπιδότοπος, μια απέραντη χωματερή, για την οποία υπεύθυνο είναι τόσο το κράτος, όσο και ο Έλληνας πολίτης. Αυτή είναι η αλήθεια όσο σκληρή κι αν ακούγεται.

Κι όταν λέμε για σκουπίδια, φυσικά εννοούμε ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Οπωσδήποτε όμως ανάμεσα στα σκουπίδια είναι γυαλιά, γκαζάκια, φιάλες υγραερίου, αλλά κοντά σ’ αυτά και πολλά άλλα επικίνδυνα υλικά όπως  μπουκάλια, σπασμένα τζάμια κ.τλ, που στην περίπτωση ιδίως του παρατεταμένου  καύσωνα και του δυνατού ανέμου επενεργούν ως σπίρτα.

Πριν από αρκετά χρόνια τα σκουπίδια περιορίζονταν  στα παραθαλάσσια μέρη και τα δάση έμεναν καθαρά από την παρουσία του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια το κακό έχει επεκταθεί και στην υπόλοιπη φύση και τα βουνά. Αν αφαιρέσουμε τους εμπρηστές και οικοπεδοφάγους, που κατά τη γνώμη μου ευθύνονται για το 30 – 40 % το υπόλοιπο ποσοστό οφείλεται στην παγερή αδιαφορία του ελληνικού κράτους και την αδιάφορη έως εγκληματική συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτών απέναντι στα δάση και τη φύση γενικά και στην πλήρη αδιαφορία για τα κοινά.

Ο Έλληνας, με την παντελή έλλειψη οικολογικής συνείδησης που τον διακρίνει και την εγωκεντρική και άκρως εγωιστική καταναλωτική νοοτροπία που τον διακατέχει αποτελεί τον κύριο και βασικό παράγοντα για τις φωτιές.

 Τα δάση μας πλέον βρίθουν από σκουπίδια παντός τύπου, που αποτελούν δυνητικές εστίες φωτιάς. Οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων, αλλά και οι υπόλοιποι Έλληνες στα χωριά και την εξοχή βρίσκουν πιο άνετο και εύκολο να πετάξουν τα σκουπίδια τους στο δάσος, παρά να τα πετάξουν στις νόμιμες χωματερές, που ένας θεός να τις κάνει χωματερές. Έτσι το δάσος έχει γεμίσει πια από εύφλεκτα υλικά.

Ασφαλώς υπάρχουν και οι εμπρηστές και οι οικοπεδοφάγοι για να αγοράσουν και να χτίσουν. Δεν είναι όμως Έλληνες πολίτες αυτοί που τα αγοράζουν;

Ασφαλώς και το κράτος έχει την πρώτη και oυσιαστική ευθύνη να βάλει μια τάξη σ’ όλη αυτή την αυθαιρεσία. Όμως το κράτος δεν είναι αυτό που φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι κατ’ εικόνα και ομοίωσή μας;

Σ’ αυτό καθοριστικό ρόλο παίζει το εκφυλιστικό φαινόμενο της κοινωνικής συμπεριφοράς του Έλληνα, όπου κυριαρχεί ο ατομικισμός και η ιδιοτέλεια, κυρίως μετά την καταστροφική παρασιτική καταναλωτική μανία, κυρίως βέβαια πριν από την κρίση.  Η εγωκεντρική και αντικοινωνική του στάση με τη ρήση «εγώ να είμαι καλά και τσιμέντο ν�� γίνει» και συνάμα η έλλειψη σχετικής παιδείας και οικολογικής συνείδησης τον κάνει αυτοκαταστροφικό. Και όταν λέμε οικολογική συνείδηση εννοούμε όχι περίπλοκα πράγματα, αλλά τελείως απλά. Ο Έλληνας πετάει το τσιγάρο του έξω από το αυτοκίνητό του ή και την στάχτη του τσιγάρου του, χωρίς να σκέφτεται, έχοντας κ��τά νου τις συνήθειες της πόλης, ότι κατά βάση είναι με αυτό τον τρόπο εμπρηστής. Οι σημαντικότερες φωτιές του 2006 προήλθαν από τσιγάρα ή αποτσίγαρα που πετάχτηκαν δίπλα στο δρόμο. Δεν υπάρχει πια συλλογική συνείδηση, δεν υπάρχει κοινωνική συνοχή.

 Ως συνήθως ο καθένας απωθεί την ευθύνη από πάνω του και θεωρεί υπεύθυνους για ό,τι γίνεται τους άλλους    και   ποτέ  τον  εαυτό  του. Ποτέ  δεν   φταίμε   εμείς. Πάντα   οι   άλλοι. Έτσι   δημιουργούνται     τα   άλλοθι   και  η  απραξία   ως   κράτος   και  ως  πολίτες. Όμως στην πραγματικότητα  εμείς είμαστε  οι  μόνοι   υπεύθυνοι. Εμείς ως κράτος και ως πολίτες.

Όσο δεν θα υπάρχει κτηματολόγιο και δασολόγιο για να γλιτώσει το δάσος από τους εμπρηστές και καταπατητές, που είναι ευθύνη της πολιτείας και όσο οι Έλληνες πολίτες θα μεταχειρίζονται το δάσος ως χωματερή, η φωτιές ποτέ δε θα σταματήσουν, εφόσον οι κλιματικές συνθήκες ευνοούν  πια την εύκολη πυρπόληση ή ανάφλεξη των δασών. 

Χωρίς τη θέληση για πρόληψη δεν πρόκειται να γίνει τίποτε. Η προστασία των δασών βασίζεται σε δύο παράγοντες: Στο κτηματολόγιο και δασολόγιο και στην καθαριότητα των δασών από τα σκουπίδια. Δεν είναι τα φρύγανα και τα πεσμένα δέντρα οι αιτίες της φωτιάς. Ποτέ δεν παίρνουν φωτιά από μόνα τους. Όσο αυτά τα δύο δεν υπάρχουν ή δεν εφαρμόζονται από την πολιτεία και τους πολίτες τα δάση θα συνεχίζουν λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη να καίγονται, έως την τελική τους εξαφάνιση. Έτσι η Ελλάδα θα μεταβληθεί σε κρανίου τόπο.

Οι φωτιές, όπως και τα άλλα αρνητικά φαινόμενα στην πατρίδα μας, αν δεν αντιμετωπιστούν σαν κοινωνικό φαινόμενο μιας κοινωνίας που την  διακατέχει ο ατομικισμός, η ιδιοτέλεια, η έλλειψη ευθύνης για το σύνολο, θα συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο σε μεγαλύτερη έκταση. Έτσι θα  βλέπουμε κάθε χρόνο να λιγοστεύουν τα δάση και να φτωχαίνει αυτή η χώρα απελπιστικά από έναν φυσικό πλούτο που η φύση χάρισε πλουσιοπάροχα στην Ελλάδα.