Ο Τσίπρας μετέτρεψε τον ΣΥΡΙΖΑ σε εμποροπανήγυρη – Και με τον Χριστό, και με τον Αρη και με τον Θύμιο

Τα σύγχρονα κόμματα εξουσίας είναι πολυσυλλεκτικά, μόνο που στο ΣΥΡΙΖΑ η πολυσυλλεκτικότητα ορίζεται ως φωνή πωλητή εμποροπανήγυρης που λέει «από όλα έχω»

Εδώ και αρκετές δεκαετίες τα μεγάλα κόμματα εξουσίας είναι πολυσυλλεκτικά. Δεν στηρίζονται τόσο στην εκπροσώπηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, όπως ιστορικά έγινε με αγροτικά ή εργατικά κόμματα, αλλά στην εκπροσώπηση ενός ευρύτερου κοινωνικού φάσματος. Μπορεί να είχαν αυξημένη παρουσία σε κάποιες κοινωνικές κατηγορίες, αλλά κατά βάση προσπαθούσαν να απευθύνονται σε όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση.

Αυτό διαμόρφωνε και έναν τρόπο πολιτικής αντιπαράθεσης που προσπαθούσε να συσπειρώσει και να μην αποξενώσει κοινωνικές κατηγορίες όπως και μια «πανεθνική» απεύθυνση. Το γεγονός ότι η εμφάνιση αυτού του είδους μαζικών κομμάτων συνδυάστηκε με τη διαμόρφωση του κοινωνικού κράτους διαμόρφωνε και ένα πεδίο σύγκλισης των κομμάτων αφού κανένα δεν ήθελε να φανεί ότι αφήνει κάποιες κατηγορίες απ’ έξω.

Το μοντέλο αυτό του «πολυσυλλεκτικού» κόμματος, από ένα σημείο και μετά, επεκτάθηκε και στη σχέση κομμάτων και κράτους οδηγώντας στο φαινόμενο που περιγράφηκε ως «κόμμα – καρτέλ.

Στην Ελλάδα το μοντέλο αυτό εκφράστηκε κατεξοχήν μεταπολιτευτικά με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Και τα δύο κόμματα, παρά τη φραστική πόλωση, αποτέλεσμα και των διαιρέσεων που άφησαν στην πολιτική σκηνή οι ιστορικές εξελίξεις από την Κατοχή μέχρι τη Χούντα, είχαν εξίσου πλατιά απεύθυνση. Μάλιστα και τα δύο δοκίμασαν και την κοινωνική και την πολιτική πολυσυλλεκτικότητα, αρχικά με την απορρόφηση πολιτικών από συγγενικούς χώρους (κυρίως λεηλατώντας το Κέντρο) και αργότερα με μεταξύ τους μετακινήσεις πολιτικών.

«Πολυσυλλεκτικότητα» αλά ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα κόμμα ξαφνικά βρέθηκε με μια πλατιά κοινωνική βάση. Η αρχική γείωση του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ σε συγκεκριμένα κομμάτια είτε εργαζομένων, είτε δημοσίων υπαλλήλων είτε ελευθέρων επαγγελματιών, ξαφνικά πολλαπλασιάστηκε. Μάλιστα αυτό έγινε περισσότερο ως εκλογική δυναμική παρά ως οικοδόμηση μέσα στην κοινωνία. Αυτό εξηγεί γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ούτε στο συνδικαλισμό ούτε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δυνάμεις ανάλογες του εθνικού εκλογικού ποσοστού του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δοκίμασε και αυτός ήδη από το 2012 τη δική του πολυσυλλεκτικότητα. Κυρίως αυτό το έκανα προσελκύοντας στελέχη του ΠΑΣΟΚ που διαφωνούσαν με τα μνημόνια.

Άλλωστε, αυτό διευκόλυνε και μια συνολικότερη πολιτική επιλογή που ήταν όχι απλώς να καταλάβει τον χώρο που ιστορικά είχε το ΠΑΣΟΚ (ενσωματώνοντας στη ρητορική του ένα μίγμα «πατριωτικών» και «σοσιαλδημοκρατικών» αναφορών) αλλά να αναπαράγει το μοντέλο του πολυσυλλεκτικού κόμματος.

Βέβαια, επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ παρά την εκλογική απήχηση και την κατοχή της κυβερνητικής εξουσίας παρέμεινε ένας κομματικός μηχανισμός σχετικά «εξωτερικός» προς τα κοινωνικά κομμάτια τα οποία εκλογικά εκπροσωπούσε, η πολυσυλλεκτικότητα έμεινε κυρίως στην προσπάθεια να υπάρχουν «συμβολικά» όλες οι κοινωνικές κατηγορίες και τα πολιτικά ρεύματα στα οποία απευθύνεται.

«Απ’ όλα έχουμε»
Αυτή η αντίληψη της «πολυσυλλεκτικότητας» έγινε ακόμη πιο έντονη στην τρέχουσα προεκλογική περίοδο.

Με τον ΣΥΡΙΖΑ να εξακολουθεί να μην μπορεί να κινητοποιήσει τον μεγάλο όγκο των αναποφάσιστων ψηφοφόρων του και τη Νέα Δημοκρατία με σταθερή «παράσταση νίκης», το κόμμα το Αλέξη Τσίπρα έριξε μεγάλο βάρος στο να δώσει την εικόνα ότι καλύπτει τους πάντες.

Αυτό καταρχάς αποτυπώθηκε στην εντυπωσιακή εναλλαγή πολιτικών ταυτοτήτων που επιχειρεί ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στη δημόσια εικόνα του. Έτσι, ο πρωθυπουργός καταρχάς είναι… ΠΑΣΟΚ. Με αυτό αναφερόμαστε σε όλη τη ρητορική περί «προοδευτικής συμμαχίας» και νέας κεντροριστεράς ουσιαστικά, που αποτυπώθηκε και στη σχετική προσχώρηση στελεχών από το ΚΙΝΑΛ και τη ΔΗΜΑΡ. Όμως, παράλληλα δεν ξεχνά ότι είναι και αριστερός, εξ ου και όλες οι αναφορές, ιδίως στις ομιλίες στην ιστορία αγώνων της αριστεράς.

Μάλιστα σε ορισμένες στιγμές ξαναπιάνει ακόμη και επαναστατικές παραδόσεις, όπως έγινε με την αναφορά του στον περίφημο λόγο του Άρη Βελουχιώτη στη Λαμία, παραβλέποντας βέβαια ότι ο Άρης έμεινε στη συλλογική μνήμη της Αριστεράς ως αυτός που αντιτάχθηκε στους συμβιβασμούς και τις υποχωρήσεις της ηγεσίας.

Και όταν όλα αυτά δεν επαρκούν για το επικοινωνιακό αποτέλεσμα, ο πρωθυπουργός δεν έχει πρόβλημα να επιστρέφει και στον Χριστό, επιδιώκοντας να αποδείξει ότι μπορεί να είναι πιο χριστιανός από τους χριστιανούς.

Και βέβαια όλα αυτά συνδυάστηκαν και με μία προσπάθεια «πολυσυλλεκτικών» υποψηφιοτήτων που προσπάθησαν να δώσουν το στίγμα «το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ», να δείξουν συσπείρωση της αντιμνημονιακής δεξιάς μέσα από την παρουσία της Έλενας Κουντουρά, αλλά και να αποτυπώσουν μια εκπροσώπηση κοινωνικών κατηγοριών και κινημάτων.

Και φυσικά για άλλη μια φορά δεν έλλειψαν οι «δημοφιλείς καλλιτέχνες» που ανακάλυψαν την ανέκαθεν στράτευσής τους υπέρ της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Η ώρα του Θύμιου Λυμπερόπουλου
Όμως, η πιο εντυπωσιακή τέτοια μεταγραφή ήταν του Θύμιου Λυμπερόπουλου. Ο παλαίμαχος και χαλκέντερος συνδικαλιστής στο χώρο των ταξί προέρχεται από τη «λαϊκή δεξιά» και ο χώρος αναφοράς του ήταν η ΝΔ που ήταν και ένας χώρος που παραδοσιακά είχε ισχυρή παρουσία σε αυτή την επαγγελματική κατηγορία.

Όμως, με τη βοήθεια του Χρ. Σπίρτζη και των μέτρων που πήρε σε σχέση με τις εταιρείες παροχής μεταφορικού έργου, αποφάσισε να πάει προς τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ, διακηρύσσοντας μάλιστα ότι θα κάνει τα ταξί κινητά εκλογικά κέντρα του ΣΥΡΙΖΑ και προαναγγέλλοντας μάλιστα και υποψηφιότητά του.

Κόμμα ή πάγκος σε εμποροπανήγυρη
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ανάλογες πρακτικές επιλέγουν και τα άλλα κόμματα. Άλλωστε, η ρευστότητα των πολιτικών εκπροσωπήσεων και η αποδιάρθρωση προηγούμενων πολιτικών ταυτοτήτων διαμορφώνει έναν πολιτικό χάρτη που είναι σε πλευρές του αχαρτογράφητο, ωθώντας έτσι σε μια εναγώνια προσπάθεια τα κόμματα «να μην αφήσουν κανέναν απέξω.

Μόνο που στο ΣΥΡΙΖΑ αυτό παραπέμπει περισσότερο σε πάγκο μικροπωλητή που παραθέτει ότι έχει και δεν έχει, παρά σε πολιτικό σχέδιο για την εκπροσώπηση της κοινωνίας.

Αποπνέει περισσότερο μια λογική και κουλτούρα «πολιτικού casting» με κριτήριο το να μπορούν να αναγνωρίζονται κοινωνικές κατηγορίες στις συνθέσεις των ψηφοδελτίων ή στη δημόσια παρουσία, παρά την εκπροσώπηση.

Αυτό διευκολύνεται και από την αντίληψη που κυριαρχεί σε αρκετά κομματικά επιτελεία ότι όλα κυρίως κρίνονται στην εικόνα, στο εάν υπάρχουν οι αναγκαίοι συμβολισμοί, ή εάν ακούγεται η ορθή ρητορική.

Μόνο που παραβλέπει ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους πάγκους σε μια εμποροπανήγυρη και τις εκλογές. Το εκλογικό ακροατήριο δεν αναζητά απλώς κάτι που θα του φανεί καλό, ούτε και αρκείται απλώς σε συμβολισμούς. Θέλει να δει συγκεκριμένες πολιτικές και δεσμεύσεις που να τον αφορούν άμεσα. Δεν του αρκούν οι επικοινωνιακές «ταυτίσεις» με τις/τους υποψηφίους. Σε πείσμα μιας διαδεδομένης εικόνας δεν μένει στην εικόνα.

Γι’ αυτό και δεν είναι δεδομένο ότι η «εικονική» πολυσυλλεκτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ θα αποδώσει τελικά τα αναμενόμενα οφέλη.

ΠΗΓΗ