Τσε Γκεβάρα, ο σύγχρονος Ιησούς; Τι υποστηρίζει καθηγητής ιστορίας -Μπορεί η κοσμοθεωρία του να συνυπάρξει με το χριστιανικό πνεύμα;

Του Μάνου Χατζηγιάννη

Κάποτε ο ιστορικός ηγέτης της Κούβας Φιντέλ Κάστρο είχε πει: «Ποτέ δεν είδα κάποια αντίφαση ανάμεσα στις ιδέες που πιστεύω και στις ιδέες αυτού του συμβόλου, αυτής της εξαιρετικής φυσιογνωμίας, του Ιησού Χριστού».

Σε ένα σεμινάριο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες τις τελευταίες ημέρες, επιχειρήθηκε η ταύτιση μιας άλλης επαναστατικής φυσιογνωμίας με τον κατά τους πιστούς Χριστιανούς Θεάνθρωπο.

Αντικείμενο της ομιλίας ήταν κατά πόσο η παγκόσμια επαναστατική φιγούρα του Αργεντινου γιατρου και ο συμμαχητής του Φιντέλ Κάστρο, Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα, μπορεί να ευθυγραμμιστεί με τον Ιησού Χριστό, μια δοξασία, πάντως άκρως αμφιλεγόμενη λόγω της συμμετοχής του “Τσε” στις εκτελέσεις και τα βασανιστήρια αντιφρονούντων Κουβανών.

Ο Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης David Kunzle, λοιπόν, ο οποίος είχε προσκληθεί από το τμήμα της θρησκείας του πανεπιστημίου UCLA , μίλησε στο ακροατήριο στη διάλεξή του με θέμα:”Chesucristo: Η σύντηξη στην εικόνα και το Λόγο του Τσε Γκεβάρα και του Ιησού Χριστού”.

Ο καθηγητής υποστήριξε πως ο Che Guevara, “τοτέμ” για την επίσημη ένοπλη πάλη, έχει εξελιχθεί σε ένα avatar της δικαιοσύνης, της ειρήνης και της αγάπης, “όπως ο Ιησούς ήταν πάντα αλλά δεν είναι πλέον αποκλειστικά. “

Ο Kunzle απεικόνισε τον Guevara ως “μια οιονεί θεϊκή κοσμική δύναμη”.

Στην ομιλία του στο UCLA, ο Kunzle συνέκρινε τη σταύρωση του Ιησού – ως «ηγέτη ενός ένοπλου ανταρτοπόλεμου εναντίον της Ρώμης» – με την εκτέλεση του Guevara το 1967 στη Βολιβία.

Ο Kunzle έδειξε έργα τέχνης του Guevara που φορούσε ένα στέμμα από αγκάθια, ένα άλλο με φωτοστέφανο και ένα άλλο με την Παναγία!

Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που ο Kunzle μίλησε για το ίδιο θέμα σε πανεπιστήμιο.

Πάντως δεν εέλιψαν και οι αντιδράσεις.

Ένας φοιτητής στην ομιλία του Kunzle, ο Ντέιβιντ Τζόνσον, δήλωσε στην πανεπιστημιούπολη: “Πιστεύω ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να συζητήσει οποιαδήποτε γνώμη έχει, γι ‘αυτό υπάρχουν πανεπιστήμια. Αλλά αυτό είναι προσβλητικό σε διαφορετικό επίπεδο. “

Ο “γκεβαρισμός” και η «Θεολογία της Απελευθέρωσης»

Πάντως η επιχείρηση ταύτιση εμμέσως ή αμέσως του Χριστού και του γνωστού επαναστάτη δεν είναι κάτι καινούριο. Οι Χριστιανοί πιστεύουν πως ο Ιησούς ήταν Θεάνθρωπος. Οι αναρχικοί αυτοκολακεύονται να ισχυρίζονται πως ο Ιησούς ήταν αναρχικός. Οι κομμουνιστές από την άλλη διατείνονται πως ο Ιησούς ήταν ο πρώτος κομμουνιστής.

Όπως και να το δει κανείς ο Βάρναλης είχε περισσότερο δίκιο από όλους: “Θεριά οι άνθρωποι δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν…Δεν ειναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την Αληθεια της σιωπής! ΧΙΛΙΕΣ ΦΟΡΕΣ ΝΑ ΓΕΝΝΗΘΕΙΣ, ΤΟΣΕΣ ΘΑ ΣΕ ΣΤΑΥΡΩΣΟΥΝ”

Με λίγα λόγια δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν τον Ιησού Χριστό σαν έναν τρόπον τινά κοινωνικό επαναστάτη.

Από την άλλη ο καταγόμενος από το Ροζάριο της Αργεντινής γιατρός είχε απόψεις περί θρησκείας λίγο πολύ γνωστές, ενώ έχει κατηγορηθεί πως εκτέλεσε πάνω από 14.000 εκπροσώπους διαφόρων θρησκευτικών κινήσεων, όπως Ρωμαιοκαθολικούς, μάρτυρες του Ιεχωβά κ.λ.π., ενώ άλλοι κατέληγαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Και το ερώτημα που θέτουμε σήμερα είναι: Μπορεί να συνυπάρξει η κοσμοθεωρία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα με το χριστιανικό πνεύμα;

Ουκ ολίγοι αποδέχονται πως ο Χριστός και η διδασκαλία Του αποβλέπουν στην καθολική σωτηρία του ανθρώπου, στην οποία εντάσσεται και η κοινωνική απελευθέρωση.

Πόσοι όμως γνωρίζουν την “Θεολογία της απελευθέρωσης”;

Πρόκειται για ένα κίνημα αναπροσανατολισμού του θεολογικού λόγου προς τα κρίσιμα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας, (καταπίεση, κοινωνική αδικία, συσσώρευση του πλούτου στα χέρια των πλουσίων κ.λ.π.), υπό το φως της Βίβλου, το οποίο αναπτύχθηκε τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μέσα στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Λατινικής Αμερικής και έχει εξελιχθεί σε διεθνές διαδογματικό κίνημα.

Βασικός εκφραστής του αρχικά ο ρωμαιοκαθολικός ιερέας Καμίλο Τόρες. Ο “χριστιανός Τσε Γκεβάρα” γεννήθηκε έναν χρόνο μετά τον Τσε (1929), δραστηριοποιήθηκε στην Κολομβία και σκοτώθηκε έναν χρόνο πριν απ’ αυτόν (1966). Έφυγε στα τριανταεπτά του – κι αυτός δίχως να περάσει στη γενιά των σαραντάρηδων.

Ουσιαστικά πρόκειται για συμβολή στο κίνημα του αριστερού χριστιανισμού, το οποίο εμφανίζεται ποικιλότροπα κάθε τόσο μέσα στην ιστορία, και το οποίο στην καταλεηλατημένη Λατινική Αμερική έλαβε λίγο αργότερα την ονομασία «θεολογία της απελευθέρωσης».

Ο όρος “Θεολογία της Απελευθέρωσης” εισήχθηκε από τον Περουβιανό ιερέα και θεολόγο Γκουστάβο Γκουτιέρες το 1971, ο οποίος έγραψε το ομώνυμο βιβλίο. Έχοντας πολιτικές προεκτάσεις, η Θεολογία της Απελευθέρωσης θεωρεί ότι η διδασκαλία του Ιησού Χριστού πρέπει να κινητοποιεί σε αγώνα για κοινωνική, οικονομική και πολιτική απελευθέρωση από την ανισότητα και την αδικία.

Η Θεολογία της Απελευθέρωσης υπήρξε μια αδυσώπητη πολιτικοκοινωνική και ηθική αμφισβήτηση του καπιταλισμού, χρησιμοποιώντας αφενός τα μαρξιστικά εργαλεία και αφετέρου μια νέα, ριζοσπαστική ανάγνωση της Βίβλου ως παραδείγματος του αγώνα για κοινωνική απελευθέρωση. Ως εκ τούτου, για τους εκπροσώπους της καθεστηκυίας τάξης (κοινωνικοπολιτικής και εκκλησιαστικής) αποτέλεσε μια έμπρακτη αμφισβήτηση της εξουσίας τους.

Και εδω έρχεται η μερική σύμπνοια με τις γκεβαρικές απόψεις. Σύμφωνα με τον Ουρουγουανό δημοσιογράφο Ραούλ Σιμπέτσι, τέσσερα μεγάλα ρεύματα είναι αυτά που αποτελούν τους πυλώνες του λαϊκού κινήματος στη Λατινική Αμερική: οι κοινότητες της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, η ιθαγενική αντίσταση, ο γκεβαρισμός και η λαϊκή εκπαίδευση. Στη Λατινική Αμερική η Θεολογία της Απελευθέρωσης υπήρξε έκφανση ενός ευρύτερου ρεύματος: της ανάδυσης των αποκλεισμένων στο προσκήνιο.

Αποτέλεσε εκείνα τα χρόνιαί, έτσι, ένα παράδειγμα γόνιμης συνάντησης Αριστεράς-χριστιανισμού σε κινηματικό αλλά και σε θεωρητικό επίπεδο, που προέκυψε από τη θεωρητική και πολιτική ριζοσπαστικοποίηση ενός κομματιού χριστιανών που κινήθηκε προς τα αριστερά, συναντώντας τις δυνάμεις της κοινωνικής και πολιτικής Αριστεράς και μετατρεπόμενο σε αναπόσπαστο κομμάτι της.

Η “Θεολογία της Απελευθέρωσης” καταγράφεται και στα βιβλία των Θρησκευτικών του ελληνικού σχολείου (τουλάχιστον όπως τα ξέραμε).

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος, μάλιστα, κατά την εισήγησή του στην Ιεραρχία τον Ιανουάριο του 2017, σημειώνει : “Ακόμη και όταν γίνεται αναφορά στον Χριστιανισμό, ο μαθητής έρχεται σε επαφή με όλες τις τάσεις του Χριστιανισμού και με όλες τις μορφές της σύγχρονης θεολογίας, όπως την πολιτική θεολογία, την θεολογία της απελευθέρωσης, την δράση των Λατινοαμερικανών θεολόγων”.

Πάντως κύκλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας απορρίπτουν την Θεολογία της Απελευθέρωσης. Το γραφείο αιρέσεων & παραθρησκειών της Μητροπόλεως Πειραιώς σε προ τριετίας ανακοινωσή το για το θέμα τονίζει αξιολογώντας την «Θεολογία της Απελευθέρωσης» με βάση την μόνη αυθεντική Θεολογία της Εκκλησίας, την Θεολογία των αγίων και Θεοφόρων Πατέρων,όπως αναφέρει, σημειώνει πως εκείνη αποτέλεσε ένα τέχνασμα του παπισμού: “Πολλοί χαιρέτησαν το κίνημα και στήριξαν σ’ αυτό τις ελπίδες τους, θεωρώντας το ως μια αυθεντική «χριστιανική κοινωνική επανάσταση». Σ’ αυτή την παγίδα έπεσαν δυστυχώς και πολλοί Ορθόδοξοι με κοινωνική ευαισθησία, βλέποντάς το ως απαρχή μια νέας εποχής για την επικράτηση του κοινωνικού μηνύματος του Ευαγγελίου. Δεν μπόρεσαν όμως να διακρίνουν, ότι ήταν ένα ακόμα δόλιο τέχνασμα του φεουδαρχικού παπισμού κατά του καλπάζοντος τότε μαρξισμού, ο οποίος μεσουρανούσε στα μισά του 20ου αιώνος και τροφοδοτούσε με ψεύτικες ελπίδες τους εξαθλιωμένους λαούς”

Στον αντίποδα υπάρχει και η άποψη του Φίλιπ Μπέρυμαν στο βιβλίο του Liberation Theology: essential facts about the revolutionary movement in Latin America and beyond, 1987 αναφέρει πως:

“Η Θεολογία της Απελευθέρωσης είναι μια ερμηνεία της χριστιανικής πίστης, για τον αγώνα και την πάλη αυτών που υποφέρουν από την φτώχεια, καθώς και μια κριτική της κοινωνίας για την Καθολική πίστη και τον Χριστιανισμό, μέσα από τα μάτια των φτωχών”

Πηγές:

1)Η Θεολογία της Απελευθέρωσης στη Λατινική Αμερική http://rednotebook.gr/2013/07/theologia-ths-apeleutherwshs/

2) Πόσο ορθόδοξη είναι η θεολογία της απελευθέρωσης http://www.impantokratoros.gr/FFFE71D2.el.aspx

3)Wikipedia

4)Καμίλο Τόρρες, «Ενας παπάς δίπλα στον Τσε» Θανάσης Παπαθανασίου ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 10/05/2013